Τεράστια η προσφορά ιδρυμάτων, σωματείων και συλλόγων στον πολιτισμό

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Η στήριξη και προστασία του πολιτισμού μας γράφεται διαχρονικά και από ιδρύματα, σωματεία και συλλόγους που συμπληρώνουν τους ανεπαρκείς δημόσιους πόρους – συνήθως με αφιλοκερδή προσωπική προσφορά. Η Αθήνα τους χρωστάει ένα μεγάλο ευχαριστώ.

Ο ναός του Ηφαίστου από την Αδριανού

Η στήριξη του πολιτισμού

Αυτονόητο το χρέος της Πολιτείας είναι να προστατεύει και να στηρίζει τον πολιτισμό που μας έχει κληροδοτηθεί. Αυτονόητο και ότι δεν επαρκούν οι δημόσιοι πόροι. Ποτέ δεν ήταν αρκετοί. Η ιστορία της Αθήνας γράφεται και από την πολυσχιδή πολιτιστική δράση ιδρυμάτων, σωματείων και συλλόγων που έχουν αποτελέσει, διαχρονικά, το απαραίτητο συμπλήρωμα των κρατικών θεσμικών φορέων και οργάνων. Ίσως, σε κάποιο ιδεατό κράτος, δεν θα έπρεπε να χρειάζονται, η πραγματικότητα όμως το διαψεύδει. Συν το γεγονός ότι η προσφορά τους δεν αποτελεί μόνο συμπλήρωμα κενών, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, ανοίγει νέους δρόμους και αναδεικνύει νέες οπτικές.

Η νεοκλασική Αθήνα στον άξονα της οδού Κοραή

Το εύρος της προσφοράς είναι τεράστιο. Μακρύς είναι και ο κατάλογος αυτών που έμπρακτα έχουν συνεισφέρει και συνεισφέρουν. Όπως οι πολλαπλές χορηγίες του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου και του Ιδρύματος Ωνάση, και η από το 1837 αδιάλειπτη ανασκαφική, επιστημονική, συγγραφική και αρχειακή συμβολή της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. ΜΙΕΤ και ΕΛΙΑ έχουν αφήσει το δικό τους διαχρονικό αποτύπωμα, όπως και η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη που, σχεδόν ένα αιώνα τώρα, αποτελεί μια προσβάσιμη σε όλους στέγη σπάνιων βιβλίων και συλλογών. Ανεκτίμητη η συμβολή του Μουσείου Μπενάκη σε ποικίλους τομείς, όπως και στη συγκέντρωση σχεδίων και στοιχείων αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας και τη δημιουργία του Αρχείου Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής. Η ΕΛΛΕΤ, με την συνεχή της δράση από το 1972 που ιδρύθηκε και, πιο πρόσφατα, η Monumenta,  με την δική της εστιασμένη προσφορά, συμβάλουν στη διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Χωρίς την Αμερικάνικη Σχολή Κλασσικών Σπουδών, σε τι στάδιο θα ήταν σήμερα οι ανασκαφές της Αρχαίας Αγοράς; Χορηγίες, όπως του Ιδρύματος Κωστόπουλου στην Ακρόπολη γίνονται, συχνά, αθόρυβα γιατί προέχει το τελικό αποτέλεσμα. Σημαντική και η παρουσία του έντυπου και, πιο πρόσφατα, του ηλεκτρονικού εξειδικευμένου περιοδικού τύπου, όπως ο Χάρτης του Δημήτρη Καλοκύρη, ένα ελεύθερο βήμα για τις τέχνες, τη διανόηση και τον πολιτισμό.

Ο πολιτισμός, το τουριστικό μας ατού – με τα συν και τα πλην του

Λίγοι θα θυμούνται την Ακρόπολη χωρίς επαρκή φωτισμό, όπως ήταν πριν το 2004. Με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων, και με πρωτοβουλία του Μιχάλη Κακογιάννη και του συλλόγου «Φίλοι της Αθήνας», άλλαξαν τα πάντα. Ο Georges Bidault, με συνεργάτη τον Κώστα Κάπο, δημιούργησαν μια νέα, πρωτόγνωρη για τους Αθηναίους, πρόσληψη της Ακρόπολης με ήπιο θερμό φωτισμό που αντιμετώπιζε ενιαία τα μνημεία και τον Ιερό Βράχο. Με την ευκαιρία του πρόσφατου πολύ σκληρού και πολύ λευκού φωτισμού όλων των μνημείων της Ακρόπολης, ακόμα και του Ναού του Ηφαίστου, διερωτάται κανείς “γιατί”. Γιατί έπρεπε να αλλάξει ο φωτισμός; Αν κάτι χρειάζεται αλλαγή είναι οι φυτεύσεις γύρω από τον Ναό του Ηφαίστου. Καλό είναι το πράσινο, αλλά όχι σε βαθμό που να εμποδίζει τη πλήρη θέαση του μοναδικού αυτού μνημείου. Οι πολλοί περιπατητές της οδού Αδριανού δικαιούνται να βλέπουν τον ναό ολόκληρο.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design