Τι αλλάζει για παλιά και νέα αυθαίρετα με τη ψηφιακή παρακολούθησή τους
ΚτηματαγοράΟικιστικάΟικονομίαΠεριβάλλονΠολεοδομίαΧρήμαΧωρίς κατηγορίαΧωροταξία 4 Απριλίου 2024 Αργύρης
Της Γραμμάτης Μπακλατσή, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού
Προθεσμία δύο ακόμα ετών, δηλαδή μέχρι τέλος Μαρτίου του 2026 έχουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων για να τακτοποιήσουν παλιές αυθαιρεσίες σε κτίσματα που έκτισαν μέχρι τον Ιούλιο του 2011. Σύμφωνα με το νέο σχέδιο νόμου που ετοίμασε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, όσα αυθαίρετα έχουν ανεγερθεί μετά τον Ιούλιο του 2011, δεν θα είναι δυνατή η τακτοποίηση τους και οι ιδιοκτήτες τους είτε να πληρώνουν τσουχτερό πρόστιμο διατήρησης, είτε να προχωρήσουν σε οριστική κατεδάφιση, σε περίπτωση που εντοπιστούν από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Υπενθυμίζεται ότι για τα μεγάλα αυθαίρετα – κατηγορίας 5, έχει σταματήσει η διαδικασία της τακτοποίησης τους και σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του αρμόδιου υπουργού Περιβάλλοντος δεν πρόκειται να επανέλθει σχετική ρύθμιση για την τακτοποίηση τους, μέχρις ότου υλοποιηθεί η κατεδάφιση αυθαιρέτων.
Με αυτόν τον τρόπο, η πολιτεία στέλνει το μήνυμα ότι: «καμία αυθαιρεσία, κανένα αυθαίρετο που έγινε μετά τις 28/7/2011 δεν πρόκειται ποτέ να γίνει ανεκτό και δεν πρόκειται ποτέ να νομιμοποιηθεί και μπαίνει ένα τέλος στη νοοτροπία μεγάλης μερίδας πολιτών, που θεωρούσαν διαχρονικά μέχρι σήμερα, ότι μπορούν να χτίζουν αυθαίρετα που σε βάθος χρόνου το κράτος θα τα νομιμοποιήσει».
Επομένως όσοι πολίτες έχουν προβεί σε παλιές αυθαιρεσίες πριν το 2011, θα πρέπει να απευθυνθούν σε μηχανικό προκειμένου να υπαχθούν στον τελευταίο νόμο περί αυθαιρέτων Ν. 4495/2017 και να τακτοποιήσουν τις αυθαιρεσίες.
- Τι ισχύει με τα αυθαίρετα που κτίστηκαν πρι τις 27 Ιουλίου του 2011;
Για τις πρώτες τέσσερις κατηγορίες ο χρόνος μετρά αντίστροφα, με την κλεψύδρα να αδειάζει τον Μάρτιο του 2026.
Η διαδικασία τακτοποίησης πραγματοποιείται μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1 – 4, που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Τα πρόστιμα υπολογίζονται ανάλογα με το εμβαδό, τη χρονολογία ανέγερσης και την Αντικειμενική Αξία. Επίσης αυξάνονται:
1.Κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν Προεδρικά Διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
2.Κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
3.Κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
4.Κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
5.Κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
6.Κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.
Υπάρχουν ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις εξής περιπτώσεις:
1.Εξόφληση προστίμων σε 100 δόσεις.
2.Μείωση 20% σε όσους θα πληρώσουν εφάπαξ το πρόστιμο.
3.Μείωση 10% σε όσους θα καταβάλουν το 30% του προστίμου.
4.Δόσεις με 50 ευρώ τον μήνα.
5.Παράταση επιπλέον δύο ετών στην τακτοποίηση αυθαίρετων σε όσους αδυνατούν οικονομικά να πληρώσουν τα πρόστιμα.
6.Επιπλέον μείωση σε όσους έχουν μία και μοναδική κατοικία.
7.Μειώσεις από 15% έως και 30% σε πολλές ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως ΑμεΑ, πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, άνεργοι, δικαιούχοι εισοδήματος κοινωνικής αλληλεγγύης, παλιννοστούντες.
8.Δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτου σε εξ αδιαιρέτου οικόπεδο εντός σχεδίου, χωρίς τη συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών.
9.Εκπτωση 30% σε όσους έχουν αυθαίρετο σε οικισμό που έχει χαρακτηριστεί «στάσιμος».
10.Εκπτώσεις έως 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας.
11.Μείωση 30% έως 50% για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.
- Πως θα πιαστούν τα νέα αυθαίρετα που κατασκευάστηκαν μετά το 2011;
Δημιουργούνται ειδικά κλιμάκια που θα πραγματοποιούν εντατικούς ελέγχους, επίγειους αλλά και από αέρος, με χρήση δορυφορικών εικόνων, αεροφωτογραφήσεις και drones, προκειμένου να εντοπίσουν πολεοδομικές παρανομίες. Παράλληλα, σε μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα θα καταχωρίζονται πολεοδομικές παρανομίες, οι οποίες θα προκύπτουν έπειτα από καταγγελίες πολιτών.
- Πως θα γίνεται η καταγγελία από πολίτες;
Η υποβολή καταγγελίας για αυθαίρετα θα γίνεται μέσω διασύνδεσης με το ηλεκτρονικό σύστημα TAXIS. Ο πολίτης εισέρχεται στο Σύστημα εντοπισμού αυθαιρέτων χρησιμοποιώντας τους προσωπικούς κωδικούς εισόδου στο ηλεκτρονικό σύστημα TAXIS. Στην αίτηση περιλαμβάνονται τα πλήρη στοιχεία χωρικού εντοπισμού του ακινήτου (διεύθυνση, όροφος, αριθμός ιδιοκτησίας κ.λπ.) και τα στοιχεία του κυρίου του ακινήτου, εφόσον είναι γνωστά στον αιτούντα. Ο καταγγέλλων εισάγει στοιχεία επικοινωνίας του τα οποία θα χρησιμοποιηθούν από την υπηρεσία παρακολούθησης δόμησης, για την ενημέρωση του επί της πορείας της διαδικασίας ελέγχου. Αν η καταγγελία αφορά ακίνητο που βρίσκεται σε εντός σχεδίου ή εντός οικισμού περιοχή συνοδεύεται υποχρεωτικά από τεκμηριωμένη Τεχνική Έκθεση Μηχανικού για τη στοιχειοθέτηση της καταγγελίας. Εφόσον ο έλεγχος πραγματοποιείται κατόπιν καταγγελίας, αφορά μόνο το τμήμα του ακινήτου που αφορά η καταγγελία. Ο καταγγέλλων θα καταβάλει παράβολο 300 ευρώ, προκειμένου να αποκλειστούν κακόβουλα κνταροχτυπήματα μεταξύ γειτόνων. Το παράβολο θα επιστρέφεται στον καταγγέλλοντα εάν η πληροφορία επαληθευθεί από τους ελεγκτές δόμησης. Αρμόδια υπηρεσία για την αξιολόγηση (βάσει μεγέθους αυθαιρέτου, επικινδυνότητας κλπ) και διαχείριση των καταγγελιών θα είναι η Διεύθυνση Εφαρμογής Σχεδιασμού και Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ.
- Πως θα λειτουργήσει το νέο ηλεκτρονικό σύστημα εντοπισμού και ελέγχου από Ελεγκτή Δόμησης;
Το ΤΕΕ σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ θα λειτουργήσουν νέο ηλεκτρονικό σύστημα, μέσα από το οποίο θα γίνεται μετά την καταγγελία ταχεία κλήρωση ελεγκτή δόμησης για άμεσο έλεγχο κάθε καταγγελίας και την επιβολή προστίμου σε κάθε περίπτωση διαπίστωσης αυθαίρετης κατασκευής.
Σημειώνεται ότι με υπουργική απόφαση του ΥΠΕΝ, η οποία δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ (αριθ. 2871, τεύχος Β΄ 5 Ιουλίου 2019), με τίτλο «Διαδικασίες εντοπισμού και επιβολής κυρώσεων αυθαιρέτων κατασκευών και χρήσεων του Τμήματος Δ’ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΥΘΑΙΡΕΤΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ του ν. 4495/2017», καθορίζονται οι όροι και οι διαδικασίες ανάπτυξης πληροφοριακού συστήματος και διαχειριστής του συστήματος για τον εντοπισμό αυθαίρετων κατασκευών, από το ΤΕΕ, όπως επίσης οι κανόνες ορισμού με ηλεκτρονική κλήρωση Ελεγκτών Δόμησης, οι διαδικασίες ελέγχου και οι αποζημιώσεις τους.
- Ποιες οι κυρώσεις και πότε θα γίνονται κατεδαφίσεις;
Κατά της έκθεσης αυτοψίας, ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να ασκήσει προσφυγή στο Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων Β’ εντός δέκα ημερών από την τοιχοκόλληση της έκθεσης αυτοψίας στο ακίνητο. Η προσφυγή θα πρέπει να συνοδεύεται από αποδεικτικό καταβολής υπέρ του «Πράσινου Ταμείου» παραβόλου, το οποίο θα επιστρέφεται σε περίπτωση που η προσφυγή γίνει δεκτή, εν όλω ή εν μέρει.
Κατεδαφίσεις και κυρώσεις
Ο αυθαιρετούχος από τη στιγμή που θα γίνει η αυτοψία θα έχει περιθώριο 10 ημερών για να αποδείξει τη νομιμότητα της κατασκευής. Διαφορετικά, το υπουργείο Υποδομών θα πρέπει να την κατεδαφίσει σε έναν μήνα. Θα δίνεται, ωστόσο, δυνατότητα προσφυγής κατά του πρωτοκόλλου κατεδάφισης στο εφετείο, που θα πρέπει να εξετάσει την υπόθεση και να εκδώσει απόφαση εντός δυόμισι μηνών. Εκτός από την κατεδάφιση, θα επιβάλλονται επίσης πρόστιμα ανέγερσης και μη έγκαιρης κατεδάφισης, ποινικές κυρώσεις, αναστολή της άδειας λειτουργίας της οικονομικής δραστηριότητας και διακοπή ρευματοδότησης.
Πάντως, σε περίπτωση οικειοθελούς κατεδάφισης θα διαγράφεται το 50% του προστίμου ανέγερσης ενώ θα παύει και η ποινική δίωξη. Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης προβεί στην κατεδάφιση των αυθαιρέτων κατασκευών μετά την παρέλευση της προθεσμίας τα πρόστιμα ανέγερσης θα μειώνονται ανάλογα με το πότε θα γίνει η κατεδάφιση.
Χωρίς πρόστιμο και οριστική η κατεδάφιση
Η απομείωση των προστίμων δεν θα εφαρμόζεται στις περιπτώσεις αυθαιρέτων σε δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, στον αιγιαλό, την παραλία κλπ., σε προστατευόμενες περιοχές Natura και σε περιπτώσεις εργασιών που εκτελούνται επ’ αυτοφώρω.
