Τι έδειξε η εφαρμογή των χρωματιστών τιμολογίων ρεύματος
ΕνέργειαΕπωνύμωςΈργαΟικονομίαΥποδομέςΧρήμα 2 Μαΐου 2024 Αργύρης
Της Στέλας Σαρρή* Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών, MSc, PhD
Τα πράσινα (ειδικά) τιμολόγια των Προμηθευτών περιλαμβάνουν τον Μηχανισμό Διακύμανσης, ο οποίος δεν ενεργοποιείται πάντα όπως θα έπρεπε. Το σύνολο των καταναλωτών θα κληθεί να πληρώσει τον λογαριασμό που έλαβαν οι Προμηθευτές από τον ΔΕΔΔΗΕ, λόγω των ρευματοκλοπών και των υψηλών τιμών τεχνικών απωλειών δικτύου. Αυξάνεται το έλλειμμα του Ειδικού Λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΕΛΥΚΩ), το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί από τους καταναλωτές.
Διανύουμε ήδη τον τέταρτο μήνα εφαρμογής των νέων χρωματιστών τιμολογίων ρεύματος, τα οποία τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024, με απόφαση της Κυβέρνησης. Κατά τη διάρκεια του χρονικού αυτού διαστήματος, ο κόσμος κλήθηκε να εξοικειωθεί με νέους όρους, όπως «Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ)» και «Μηχανισμός Διακύμανσης», έχοντας να επιλέξει ανάμεσα σε μια πληθώρα διαφορετικών τύπων τιμολογίων, σταθμίζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, βοήθησε και η ανάπτυξη του Εργαλείου Σύγκρισης Τιμών (https://www.energycost.gr/) της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), η έναρξη λειτουργίας του οποίου, ωστόσο, ανακοινώθηκε μόλις στις 4 Απριλίου.
- Ένα μεγάλο μέρος των πολιτών δεν έχει κατανοήσει επαρκώς τα νέα τιμολόγια και δεν είναι εξοικειωμένο με τον τρόπο που τιμολογείται πλέον η ηλεκτρική ενέργεια.
Το πρώτο αυτό διάστημα εφαρμογής των νέων τιμολογίων έδειξε μια σχετική «στασιμότητα» στη λιανική αγορά με την πλειοψηφία των καταναλωτών, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, να παραμένει προσδεδεμένη στο πράσινο (ειδικό) τιμολόγιο, παρά την επιδίωξη των Προμηθευτών να μετατοπίσουν το πελατολόγιό τους προς το κίτρινο (κυμαινόμενο) και το μπλε (σταθερό) προϊόν τους. Αρκετοί καταναλωτές επέλεξαν το μπλε τιμολόγιο, προκειμένου να έχουν μια σταθερή χρέωση και να αποφύγουν την εξάρτηση από την τιμή ενέργειας στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού (ΤΕΑ)αλλά και λόγω έλλειψης χρόνου, εμπειρίας και γνώσεων για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές. Όσον αφορά το κίτρινο τιμολόγιο, πολλοί ήταν οι καταναλωτές που δίστασαν να το επιλέξουν, προκειμένου να μην εκτεθούν στο ρίσκο που συνοδεύει τη διακύμανση της ΤΕΑ στο Χρηματιστήριο Ενέργειας αλλά και σε τυχόν ενεργοποίηση ρήτρας αναπροσαρμογής, χωρίς πρότερη ενημέρωση από τον Προμηθευτή. Σε κάθε περίπτωση, ένα μεγάλο μέρος των πολιτών δήλωσε ότι δεν έχει κατανοήσει επαρκώς τα νέα τιμολόγια, χαρακτηρίζοντάς τα ως περίπλοκα και επισημαίνοντας την έλλειψη εξοικείωσης με τον τρόπο που τιμολογείται πλέον η ηλεκτρική ενέργεια.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι κανένας από τους Προμηθευτές δεν πρόσφερε ως προϊόν το πορτοκαλί (δυναμικό) τιμολόγιο, παρόλο που αυτό υπήρχε ως πρόβλεψη στην απόφαση της Κυβέρνησης. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται στη μη ευρεία εγκατάσταση έξυπνων μετρητών καθώς και στο ρίσκο που συνοδεύει το πορτοκαλί τιμολόγιο, ειδικά σε περιόδους μεγάλων αυξομειώσεων στην ΤΕΑ εξαιτίας έντονα μεταβαλλόμενων συνθηκών λειτουργίας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και, κατά συνέπεια, της αγοράς ενέργειας.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των νέων τιμολογίων που εισήγαγε η Κυβέρνηση είναι η σύνδεση της λιανικής αγοράς με τη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, δεδομένου ότι στην πλειοψηφία των νέων τύπων τιμολογίων η τελική χρέωση που βλέπουμε στον λογαριασμό μας επηρεάζεται από την ΤΕΑ. Τον τελευταίο μήνα, ένας συνδυασμός παραγόντων και, πιο συγκεκριμένα, η σχετικά χαμηλή κατανάλωση ενέργειας (χαμηλά «φορτία»), η υψηλή παραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και οι χαμηλές τιμές φυσικού αερίου, διαμόρφωσαν το κατάλληλο περιβάλλον για καθοδικές τάσεις στην ΤΕΑ. Ειδικότερα, τον μήνα Μάρτιο η ΤΕΑ ήταν ίση με 67.54 €/MWh, ενώ τον αντίστοιχο μήνα το 2023 η ΤΕΑ ανήλθε στα 122.76 €/MWh. Περαιτέρω δε, η πτώση της ΤΕΑ τον Μάρτιο του 2024 ήταν ίση με 27.39% σε σχέση με τον Ιανουάριο 2024 και 8.25% σε σχέση με τον Φεβρουάριο 2024. Μάλιστα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα καταγράφηκε αρνητική τιμή της ΤΕΑ στις 7 Απριλίου, με την τιμή της να είναι ίση με -0.01 €/MWh. Η τιμή αυτή δόθηκε στις 15.00 το μεσημέρι με τις ΑΠΕ να κυριαρχούν στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής καταλαμβάνοντας το 66,05%. Οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας είχαν μερίδιο ίσο με 21,64%, το φυσικό αέριο μόλις 6,53% και η μικρή ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης και οι ΑΠΕ του νησιού συμπλήρωσαν το υπόλοιπο περίπου 6%.
Θα περίμενε κανείς, εύλογα, εξαιτίας και της προαναφερθείσας σύνδεσης της λιανικής με τη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, αυτή η δραστική μείωση στην ΤΕΑ να έχει αντανάκλαση στα τιμολόγια ρεύματος, οδηγώντας σε σημαντικά μειωμένες χρεώσεις στους λογαριασμούς μας. Κάτι τέτοιο όμως δεν παρατηρήθηκε, τουλάχιστον έως και τον μήνα Απρίλιο. Παρακάτω επιχειρείται να ερμηνευθεί το φαινόμενο αυτό, το οποίο φαίνεται να οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων.
- Τα πράσινα (ειδικά) τιμολόγια των Προμηθευτών περιλαμβάνουν τον Μηχανισμό Διακύμανσης, ο οποίος δεν ενεργοποιείται πάντα όπως θα έπρεπε.
Ο Μηχανισμός Διακύμανσης είναι συνδεδεμένος με τις τιμές της ΤΕΑ τους 2 προηγούμενους μήνες και ουσιαστικά αποτελεί ένα σύστημα προστασίας των Προμηθευτών σε περίπτωση που αστοχήσουν στην πρόβλεψη που έχουν κάνει στις αρχές κάθε μήνα, δεδομένου ότι η πρόβλεψη αυτή καθορίζει και τις προσφορές που κάνουν στο Χρηματιστήριο Ενέργειας για την ενέργεια που χρειάζονται από τους Παραγωγούς, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των καταναλωτών.
Σε περιόδους που η ΤΕΑ λαμβάνει χαμηλές τιμές (όπως συμβαίνει το τελευταίο χρονικό διάστημα), ο εν λόγω μηχανισμός θα πρέπει θεωρητικά να ενεργοποιείται προς την αρνητική κατεύθυνση μειώνοντας την τελική χρέωση του καταναλωτή ή, στη χειρότερη περίπτωση, δεν θα πρέπει να ενεργοποιείται καθόλου. Ωστόσο, η επιλογή των παραμέτρων που εμπλέκονται στον υπολογισμό του Μηχανισμό Διακύμανσης από τους Προμηθευτές φαίνεται ότι μπορεί να οδηγήσει σε χρέωση του καταναλωτή, ακόμα και σε περιόδους με πολύ χαμηλότερες τιμές της ΤΕΑ. Στη συνέχεια δίνεται ένα αριθμητικό παράδειγμα, προκειμένου να γίνει καλύτερα κατανοητό το παραπάνω (σ.σ. οι τιμές που χρησιμοποιούνται για τις παραμέτρους υπολογισμού δεν αντιστοιχούν σε συγκεκριμένο Προμηθευτή, αλλά είναι πολύ κοντά σε αυτές που έχουν υιοθετηθεί από έναν αριθμό Προμηθευτών).
Έστω ο Καταναλωτής Χ ο οποίος υπογράφει σύμβαση με τον Προμηθευτή Υ και επιλέγει το πράσινο τιμολόγιο. Ο Προμηθευτής Υ έχει πάγιο 5 €/μήνα και Βασική Τιμή Προμήθειας με έκπτωση συνέπειας ίση με 0,098 €/kWh. Ο Μηχανισμός Διακύμανσης δίνεται από τον παρακάτω μαθηματικό τύπο:
όπου:
- Μ: ο μήνας κατανάλωσης, Μ-1 ο προηγούμενος μήνας του μήνα κατανάλωσης και Μ-2 δύο μήνες πριν από τον μήνα κατανάλωσης
- α: συντελεστής προσαύξησης
- ΤΕΑ: Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς
- Lu, Ll: όρια εντός των οποίων δεν ενεργοποιείται ο Μηχανισμός Διακύμανσης
- β: συντελεστής που υπολογίζεται από τη σχέση:
Ο Προμηθευτής Υ έχει επιλέξει τις παρακάτω τιμές παραμέτρων: α = 1.35, Ll = 28 €/MWh, Lu = 42 €/MWh. Η ΤΕΑΜ-1 αντιστοιχεί στην ΤΕΑ του Μαρτίου 2024 η οποία είναι ίση με 67.54 €/MWh, ενώ αντίστοιχα η ΤΕΑΜ-2είναι η ΤΕΑ του Φεβρουαρίου 2024 η οποία ισούται με 73.61 €/MWh (σ.σ. για τις ΤΕΑ χρησιμοποιούνται οι πραγματικές τιμές).Επειδή 67.54 > 42, ισχύει η 3η περίπτωση και ενεργοποιείται ο Μηχανισμός Διακύμανσης για τον εν λόγω Προμηθευτή. Βάσει των παραπάνω σχέσεων, προκύπτει ότι ο Μηχανισμός Διακύμανσης ισούται με 0.026 €/kWh.
Η Τελική Τιμή Προμήθειας διαμορφώνεται ως:
Βασική Τιμή Προμήθειας – Εκπτώσεις + Μηχανισμός Διακύμανσης = 0,098 + 0.026 = 0.124 €/kWh
Έστω ότι ο Καταναλωτής Χ έχει κατανάλωση ενέργειας αυτόν τον μήνα ίση με 350 kWh. Η τελική χρέωση ενέργειας στον λογαριασμό ρεύματος για τον μήνα Μ (μήνας κατανάλωσης) υπολογίζεται ως:
Πάγιο + Τελική Τιμή Προμήθειας * κατανάλωση ενέργειας = 5 + 0.124 * 350 = 48.4 €.
Έτσι, παρά τη δραστική μείωση της ΤΕΑ, φαίνεται ότι ο Καταναλωτής Χ επιβαρύνεται με Μηχανισμό Διακύμανσης που για το σύνολο της ενέργειας που κατανάλωσε αντιστοιχεί σε ποσό ίσο με 0.026 * 350 = 9.1 €. Σημειώνεται ότι το ποσό αυτό μπορεί να είναι αρκετά υψηλότερο, ανάλογα με τις τιμές των παραμέτρων που επιλέγει ο Προμηθευτής, τις ΤΕΑ των 2 προηγούμενων μηνών και την κατανάλωση ενέργειας.
- Το σύνολο των καταναλωτών θα κληθεί να πληρώσει τον λογαριασμό που έλαβαν οι Προμηθευτές από τον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), λόγω των ρευματοκλοπών και των υψηλών τιμών τεχνικών απωλειών δικτύου.
Αυτό εξηγεί εν μέρει τις αυξήσεις πολλών Προμηθευτών στα πράσινα τιμολόγια, παρά τη μείωση τηςτιμής στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της “Καθημερινής” στις αρχές του μήνα, πίσω από το φαινόμενο αυτό βρίσκεται το γεγονός ότι τα τιμολόγια του τρέχοντος μήνα καθώς και των επόμενων θα επιβαρυνθούν από το κόστος των ρευματοκλοπών και των τεχνικών απωλειών του δικτύου για το 2021 και το 2022. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο λογαριασμός που έλαβαν οι Προμηθευτές από τον ΔΕΔΔΗΕ ανέρχεται στα 500 εκατ. ευρώ κόστος που θα μετακυλισθεί στους καταναλωτές μέσω των τιμολογίων ρεύματος.
Οι τεχνικές απώλειες είναι κάτι που ούτως ή άλλως υπάρχει στα ηλεκτρικά δίκτυα, αν και κρίνεται απαραίτητο να μειωθούν, ενώ ταυτόχρονα καταδεικνύεται η επιτακτική ανάγκη να βρεθεί ένας τρόπος αποτελεσματικής αντιμετώπισης των ρευματοκλοπών, προκειμένου να μην επιβαρύνονται και οι καταναλωτές που διακρίνονται από συνέπεια.
- Αυξάνεται το έλλειμμα του Ειδικού Λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΕΛΥΚΩ), το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί από τους καταναλωτές.
Στον λογαριασμό ρεύματος υπάρχει η χρέωση ΥΚΩ, μέσω της οποίας οι καταναλωτές πληρώνουν για την παροχή ρεύματος σε χαμηλές τιμές για ευάλωτες κατηγορίες καταναλωτών, πολύτεκνες οικογένειες, και κατοίκους Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών. Αυτό αποτελεί ένα μέσο αντιστάθμισης ανισοτήτων και στήριξης πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων ή κατοίκων νησιών στα οποία η παραγωγή ρεύματος κοστίζει περισσότερο.
Η μείωση της τιμής του φυσικού αέριου και κατά συνέπεια της ΤΕΑ δύναται να μειώσει τα έσοδα του ΕΛΥΚΩ εάν μειωθούν οι τιμές των τιμολογίων για τους καταναλωτές, δεδομένου ότι οι δαπάνες για την επιδότηση της κιλοβατώρας που πληρώνουν οι κάτοικοι των μη διασυνδεδεμένων νησιών, με πλέον χαρακτηριστική περίπτωση την Κρήτη, και των ευάλωτων κατηγοριών, παραμένουν σταθερές.Αν και το 2022 ο ΕΛΥΚΩ είχε φτάσει να έχει πλεόνασμα ακόμη και 500 εκ. €, εντούτοις αυτό «γύρισε» σε έλλειμμα, καθώς χρειάστηκε να «αιμοδοτήσει» πέρυσι το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), για τη χρηματοδότηση των οριζόντιων επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του energypress, η «τρύπα» στον ΕΛΥΚΩ θα υπερβεί τα 100 εκ. €, ποσό που θα κληθούν να πληρώσουν οι καταναλωτές μέσω των τιμολογίων ρεύματος.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, καθώς και την ενδεχόμενη αστάθεια της αγοράς ηλεκτρισμού εξαιτίας των πρόσφατων διεθνών εξελίξεων, καθίσταται σαφές ότι η Κυβέρνηση σε συνεργασία με τη ΡΑΑΕΥ θα πρέπει να λάβουν κατάλληλα μέτρα, προκειμένου μέσω και της τιμολόγησης ρεύματος να επιτευχθούν οι στόχοι της ενεργειακής πολιτικής, πλην όμως με τρόπο αποτελεσματικό και δίκαιο χωρίς να επιβαρυνθεί περαιτέρω ο Έλληνας καταναλωτής, που είναι ήδη επιβαρυμένος από την αυξανόμενη ακρίβεια, χωρίς – δυστυχώς – ο μισθός του να ακολουθεί την ίδια αυξητική τάση.
* Η Στέλα (Στυλιανή) Σαρρή είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών, με διδακτορικό στα έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα, ειδικός σε θέματα λειτουργίας ηλεκτρικών δικτύων και αγοράς ενέργειας.
Είναι υποψήφια στις εκλογές του ΤΕΕ στις 19 Μαΐου για την Κεντρική Αντιπροσωπεία με την παράταξη ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ.
