ΕΣΠΑ: o κανόνας De Minimis και πως εφαρμόζεται στις χρηματοδότησεις

Του Δημήτρη Οδ. Παπαγιαννίδη*

Τι είναι ο κανόνας De Minimis. Τι ισχύει για να λάβετε κάποια επιπλέον επιδότηση για την επιχείρηση σας από το ΕΣΠΑ και άλλα προγράμματα. Πως εφαρμόζεται πολιτική ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων, που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ποιοι τομείς εξαιρούνται από τον Κανόνα. Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε η τήρηση των ορίων στις επενδύσεις De Minimis να ελέγχονται και από νέο κεντρικό μητρώο. 

Αν μια επιχείρηση συμμετείχε τα τελευταία χρόνια σε κάποια δράση του ΕΣΠΑ ή του ΠΑΑ είναι πιθανόν να έχετε ακούσει τον όρο De Minimis, αλλά να μην έχετε καταλάβει ακριβώς τη σημασία του. Αν χρηματοδοτηθήκατε πρόσφατα από κάποια δράση ενίσχυσης στα πλαίσια της αντιμετώπισης των επιπτώσεων του COVID-19,  ίσως αναρωτιέστε τι αντίκτυπο έχει αυτό στη δυνατότητα σας να λάβετε κάποια επιπλέον επιδότηση για την επιχείρηση σας.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να βρίσκουμε τις απαντήσεις από τα βασικά. Ας δούμε τι είναι ο κανόνας de Minimis και η σώρευση ενισχύσεων και πού θα βρείτε πώς αφορούν τη δική σας επιχείρηση.

Τι είναι ο κανόνας De Minimis;

Προκειμένου να διασφαλιστεί ο ελεύθερος και θεμιτός ανταγωνισμός εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφαρμόζεται πολιτική ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση. Ως κρατική ενίσχυση ορίζεται μια ενίσχυση που χορηγείται από το κράτος ή μέσω κρατικών πόρων, ευνοεί μία ή περισσότερες επιχειρήσεις, επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ χωρών της ΕΕ και δύναται να νοθεύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων, δίνοντας πλεονέκτημα σε κάποιες από αυτές έναντι των ανταγωνιστών τους.

Στο πλαίσιο της παραπάνω πολιτικής, ο κανόνας De Minimis (ενισχύσεις ήσσονος σημασίας) εισήχθη το 1992, τροποποιήθηκε το 2006 και αφορά την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς των μεταφορών και της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων.

Ο κανόνας αυτός ορίζει ότι οι συνολικές ενισχύσεις που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση σε μια τριετία δεν μπορούν να υπερβαίνουν το ανώτατο όριο των 300.000€ (από 01/01/2024 το ανώτατο όριο των 200.000€ αυξήθηκε σε 300.000€ με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Για τον τομέα των οδικών μεταφορών εφαρμόζεται ειδικά το ανώτατο όριο των 100.000€.

Τα εν λόγω ανώτατα όρια ισχύουν ανεξαρτήτως της μορφής της ήσσονος σημασίας ενίσχυσης ή του επιδιωκόμενου στόχου και χωρίς να έχει σημασία αν η ενίσχυση που χορηγείται από το οικείο κράτος μέλος χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει με πόρους κοινοτικής προέλευσης. Η κρίσιμη χρονική περίοδος καθορίζεται με βάση το οικονομικό έτος όπως αυτό εφαρμόζεται από την οικεία επιχείρηση στο εκάστοτε κράτος μέλος.

Ο κανόνας De Μinimis διέπει μεταξύ άλλων και το επενδυτικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ της Ελλάδας. Ο De Μinimis εφαρμόζεται μόνο στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας ορίζονται ως «διαφανείς».

Τι είναι οι Διαφανείς Ενισχύσεις;

Ως διαφανής θεωρείται μία ενίσχυση ως προς την οποία είναι δυνατό να υπολογισθεί εκ των προτέρων με ακρίβεια το ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης χωρίς να είναι αναγκαία εκτίμηση κινδύνου.

Τέτοιοι ακριβείς υπολογισμοί μπορούν να γίνουν για τις παρακάτω ενισχύσεις που θεωρούνται «διαφανείς» για την Ε.Ε:

-Ενισχύσεις σε εισφορές κεφαλαίου (επιχορηγήσεις), για τις οποίες το συνολικό ποσό της κρατικής εισφοράς δεν υπερβαίνει το ανώτατο όριο που ισχύει για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας,

-Ενισχύσεις σε παροχή επιχειρηματικού κεφαλαίου εάν το οικείο καθεστώς παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου παρέχει κεφάλαια στην κάθε αποδέκτρια επιχείρηση μόνο μέχρι το ανώτατο όριο που ισχύει για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας,

-Ενισχύσεις υπό μορφή δανείων, εφόσον το ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης έχει υπολογιστεί με βάση τα επιτόκια της αγοράς που ισχύουν κατά το χρόνο χορήγησης της ενίσχυσης, επιμέρους ενισχύσεις που χορηγούνται βάσει καθεστώτος εγγυήσεων σε μη προβληματικές επιχειρήσεις εφόσον το καλυπτόμενο από την εγγύηση μέρος του υποκείμενου δανείου που παρέχεται βάσει του οικείου καθεστώτος δεν υπερβαίνει το 1 500 000€ ανά επιχείρηση (ή τις 750000€ αντίστοιχα για τον κλάδο των οδικών μεταφορών)

Ποιοι τομείς εξαιρούνται από τον Κανόνα De Minimis;

Σημειώνεται ότι από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού de minimis αποκλείεται:

-Ο τομέας της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας,

-Η πρωτογενής παραγωγή γεωργικών προϊόντων,

-Οι ενισχύσεις προς επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων στις ακόλουθες περιπτώσεις:

-Όταν το ποσό της ενίσχυσης καθορίζεται με βάση την τιμή ή την ποσότητα τέτοιων προϊόντων που πωλούνται από πρωτογενείς παραγωγούς ή διατίθενται στην αγορά από τις οικείες επιχειρήσεις,

-Όταν η ενίσχυση συνοδεύεται από την υποχρέωση απόδοσής της εν μέρει ή εξ ολοκλήρου σε πρωτογενείς παραγωγούς·

-Οι ενισχύσεις προς επιχειρήσεις που σχετίζονται με εξαγωγές προς τρίτες χώρες ή προς κράτη μέλη,

-Οι ενισχύσεις για τις οποίες τίθεται ως όρος η χρήση εγχώριων αγαθών,

-Οι ενισχύσεις προς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του άνθρακα,

-Οι ενισχύσεις για την απόκτηση οχημάτων οδικών μεταφορών σε επιχειρήσεις που πραγματοποιούν μεταφορές για λογαριασμό τρίτων και οι ενισχύσεις στις προβληματικές επιχειρήσεις

Έλεγχος Σώρευσης Ενισχύσεων De Minimis

Ο έλεγχος σώρευσης είναι επιχειρησιακός έλεγχος, σύμφωνα με τον οικείο κανονισμό Ήσσονος Σημασίας για την αποφυγή υπέρβασης του ορίου χρηματοδότησης, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις ενισχύσεις Ήσσονος Σημασίας που έχει λάβει μια επιχείρηση.

Αν η συγκεκριμένη επιχείρηση συνδέεται με άλλες επιχειρήσεις υποβάλλει σχετικό πίνακα επιχορηγήσεων με στοιχεία όλων των επιχειρήσεων (συνδεδεμένων / συνεργαζόμενων) και τελικά για τον έλεγχο του de minimis αθροίζονται τα ποσά επιχορήγησης της κάθε επιχείρησης ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής / σύνδεσης με την εξεταζόμενη επιχείρηση.

Επίσης, ελέγχεται η σώρευση ενισχύσεων ήσσονος σημασίας με άλλες κρατικές ενισχύσεις για τις ίδιες επιλέξιμες δαπάνες καθώς απαγορεύεται από τη σώρευση να προκύψει ένταση ενίσχυσης μεγαλύτερη από αυτήν που καθορίζεται με βάση τα συγκεκριμένα δεδομένα κάθε περίπτωσης σε κανονισμό περί απαλλαγής κατά κατηγορία ή απόφαση που έχει εκδώσει η Επιτροπή.

Οι ενισχύσεις που υπάγονται στο Προσωρινό πλαίσιο στήριξης δεν αποτελούν ενισχύσεις De minimis.

Ο έλεγχος σώρευσης για τα προγράμματα De minimis μέχρι του ποσού των 200.000 ευρώ πραγματοποιείται μόνο με βάση τη σώρευση De minimis μεταξύ τους και όχι την σώρευση με άλλες ενισχύσεις όπως οι ενισχύσεις που εμπίπτουν στα πλαίσια προγραμμάτων που έχουν προκηρυχθεί με βάση τα όρια του Προσωρινού πλαισίου στήριξης (όριο 500.000 ευρώ).

* Από 01/01/2024 η τήρηση των ορίων στις επενδύσεις De Minimis θα ελέγχονται και από κεντρικό μητρώο, το οποίο θεσπίζεται για το σκοπό αυτό με σχετική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, διευκολύνοντας τις επιχειρήσεις στην τήρηση της σχετικής υποχρέωσης τους.

*Δημήτρης Οδ. Παπαγιαννίδης: Γενικός Γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών, Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Πολιτικός Μηχανικός.