Το αστικό πράσινο στο επίκεντρο ημερίδας της ΚΕΔΕ

Η βιωσιμότητα των χώρων αστικού πρασίνου αποτέλεσε το θέμα ημερίδας που πραγματοποίησε σήμερα 25 Σεπτεμβρίου η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), στο πλαίσιο του έργου LIFE Green Infrastructure (LIFE GrIn), στο οποίο είναι ο βασικός εταίρος.

Ανοίγοντας τις εργασίες της ημερίδας, ο γενικός γραμματέας της ΚΕΔΕ, Δημήτρης Καφαντάρης, αναφέρθηκε «στις πολιτικές και τις δράσεις που προωθεί και αναπτύσσει η ΚΕΔΕ σε συνεργασία με όλους τους δήμους, το ΥΠΕΝ, συναρμόδιους φορείς και την επιστημονική κοινότητα στους τομείς περιβάλλοντος, ενέργειας, αλλά και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, όπως για παράδειγμα η προώθηση της υπογραφής του Συμφώνου Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια, η ολοκλήρωση των Τοπικών Ενεργειακών Σχεδίων».

Παράλληλα, ο κ. Καφαντάρης σημείωσε ότι «η ΚΕΔΕ συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα, που παραδίδουν χρήσιμα και πιλοτικά δοκιμασμένα εργαλεία στους δήμους της χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η συμμετοχή της ΚΕΔΕ, ως βασικός εταίρος στο έργο LIFE Green Infrastructure (LIFE GrIn)».

Αναφερόμενος στην ημερίδα, ο γενικός γραμματέας της ΚΕΔΕ τη χαρακτήρισε εξαιρετικά χρήσιμη, καθώς «δίνεται η ευκαιρία σε όσους εργάζονται στον τομέα πρασίνου των δήμων να ενημερωθούν για τα εργαλεία που διαθέτει το έργο LIFE GRIN και τη μεθοδολογία που προτείνει για την ανάπτυξη και βέλτιστη διαχείριση των χώρων αστικού πρασίνου, για το νέο θεσμικό πλαίσιο, τα χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορούν να υποστηρίξουν έργα πρασίνου και αναπλάσεων των δήμων».

 Ο γενικός γραμματέας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Στάθης Σταθόπουλος, στον χαιρετισμό που απηύθυνε, τόνισε ότι η εικόνα του αστικού πρασίνου είναι προβληματική, κυρίως σε Αττική και Θεσσαλονίκη, όπου έχουμε από τους χαμηλότερους μέσους όρους αστικού πρασίνου στην Ευρώπη. Εικόνα που, όπως είπε, έχει ξεκινήσει προσπάθεια να αλλάξει, αξιοποιώντας τα χρηματοδοτικά εργαλεία από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, το Πράσινο Ταμείο κ.λπ..

Παράλληλα, ο κ. Σταθόπουλος σημείωσε ότι η διεύθυνση Δασών, από τον περασμένο Ιούλιο έχει τεθεί στη διάθεση των δήμων για να οργανωθούν κοινές δράσεις για τα αστικά πάρκα και τα περιαστικά δάση. Τόνισε ότι μεγάλο μέρος του προγράμματος «AntiNero», που είναι αφιερωμένο στον καθαρισμό περιαστικών δασών, συνεχίζεται με νέες προγραμματικές συμβάσεις στη Δράμα και την Κεντρική Μακεδονία, ενώ σχεδιάζεται μεγάλη παρέμβαση στο Δάσος Σέιχ Σου. Τέλος ανέφερε ότι έχουν ολοκληρωθεί οι καθαρισμοί στην περιοχή της Πεντέλης, έχει παραδοθεί η μελέτη αποκατάστασης και σύντομα ξεκινούν τα έργα σε δύο μεγάλους χώρους, στο Αστεροσκοπείο και στην Ιερά Μονή Πεντέλης.

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, οι ερευνητές που έχουν εργαστεί για το έργο, παρουσίασαν τις επιστημονικές μεθόδους για την αποδοτικότερη διαμόρφωση και συντήρηση των χώρων πρασίνου υπό το πρίσμα των ακραίων κλιματικών συνθηκών. Επίσης παρουσιάστηκε το νέο νομικό πλαίσιο για πάρκα και άλση που επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ, στο οποίο ενσωματώνεται και η κλιματική διάσταση, τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής του έργου LIFE GRIN στους δήμους Ηρακλείου και Αμαρουσίου, καθώς και η Πλατφόρμα NGDB και τα χρηματοδοτικά εργαλεία για έργα αστικού πρασίνου των δήμων.

Ειδικότερα:

 Η Δρ. Τσαγκάρη Νανά, ερευνήτρια στο Εργαστήριο Δασικής Οικολογίας και Υδρολογίας, τ. Διευθύντρια Ερευνών Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ) μίλησε για το πρόγραμμα «LIFE GrΙn – Αξιοποίηση της Kαινοτομίας για τη Bέλτιστη Διαχείριση του Αστικού Πρασίνου υπό το πρίσμα των Ακραίων Κλιματικών Συνθηκών».

«Το αστικό πράσινο πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αστική υποδομή απαραίτητη για τη λειτουργία της πόλης με στόχο τη δημιουργία δικτύου πρασίνου. Όχι αποσπασματικά. Πρέπει να γίνει ένα ολοκληρωμένο σύμπλεγμα οδών και υπαίθριων χώρων που θα πρέπει να διατρέχει μια πόλη. Αυτό είναι το κρίσιμο και σημαντικό που θεωρώ ότι μέσα από το πρόγραμμα αυτό το έχουμε εντάξει και το έχουμε μεταλαμπαδεύσει στους δήμους που έχουμε πάει» τόνισε η δρ. Τσαγκάρη και πρόσθεσε ότι: Σε μια περίοδο κλιματικών κρίσεων και κρίσεων δημόσιας υγείας το αστικό πράσινο μπορεί να διασφαλίσει κοινωνικοοικονομική ευημερία των πολιτών.

Όπως είπε εμφατικά, οι δημοτικές αρχές θα πρέπει να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην δημιουργία υποστηρικτικών μηχανισμών σχεδιασμού, διοικητικής διαχείρισης, παρακολούθησης αλλά και χρηματοδότησης.

«Η ανάπτυξη των χώρων πρασίνου απαιτεί οπωσδήποτε στρατηγική σκέψη για το σχεδιασμό. Πολιτικές και στρατηγική διαχείριση, η οποία να αντιμετωπίζει τις τρέχουσες αλλά και μελλοντικές ανάγκες μιας πόλης. Και τα σχέδια δράσης να ικανοποιούν τις ιδιαίτερες συνθήκες της πόλης», τόνισε.

Μιλώντας για το πρόγραμμα LIFE GrΙn, σημείωσε ότι έχει καινοτόμες δράσεις που θα καλύψουν κάποια από τα προβλήματα, γιατί παρέχει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των αστικών περιοχών, μέσω σύγχρονων τεχνολογιών υποστήριξης, με το αναγκαίο νομοθετικό πλαίσιο για τη θέσπιση προδιαγραφών και την ενσωμάτωση του κλίματος στη διαχείριση πρασίνου.

«Σε ένα κόσμο όπου οι ακραίες κλιματικές συνθήκες είναι συχνότερες, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη και να ενσωματώσουμε ευρωπαϊκές πολιτικές. ‘Αρα δεν προτείνει το πρόγραμμα ένα ολιστικό σχέδιο για φύτευση αλλά πιστοποιεί τα οφέλη που παρέχει το αστικό πράσινο».

Η δασολόγος, επιστημονικός συνεργάτης Homeotech o/ΤΕΧΝΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ Δρ. Κοντογιάννη Αιμιλία, μίλησε με θέμα «Επαναπροσδιορίζοντας τη Διαχείριση Πράσινης Υποδομής: Αστικά Οικοσυστήματα στην Εποχή της Κλιματικής Κρίσης».

Όπως είπε, στο πλαίσιο του προγράμματος Life GrIn εισήχθη η έννοια της στρατηγικής διαχείρισης του αστικού πρασίνου, η οποία αναφέρεται σε ένα σύνολο στόχων και πολιτικών που συμβάλλουν στην ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας και της ευημερίας των κατοίκων. Το έργο βασίζεται στην νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με ορίζοντα το 2050, που περιλαμβάνει 4 κύριους πυλώνες με τους στόχους και τα παραδοτέα του Life GrIn να είναι ανάλογα με αυτούς.

Πρώτος στόχος, όπως είπε, είναι να γίνει η στρατηγική πιο έξυπνη και για το λόγο αυτό προτείνονται νέας αιχμής τεχνολογικά εργαλεία όπως είναι η πλατφόρμα συνεργασίας – με τη φιλοδοξία να εξελιχθεί σε εθνικό μητρώο αστικής πράσινης υποδομής – και να γίνει η προσαρμογή ταχύτερα και πιο συστημικά μέσα, από συγκεκριμένες προδιαγραφές και νόρμες, ώστε να ενταχθεί και η διεθνής δράση, ενσωματώνοντας τις λύσεις που βασίζονται στη φύση.

Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στην πλατφόρμα Climate Adapted της ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει το εργαλείο στήριξης της αστικής προσαρμογής για να βοηθήσει τους δήμους στην ανάπτυξη και την παρακολούθηση σχεδίων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

«Σε αυτό το εργαλείο και στα σχέδια προσαρμογής θελήσαμε να εντάξουμε και τη διαχείριση του αστικού πρασίνου, και γι’ αυτό το λόγο, πάνω στα εργαλεία καταρτίστηκαν και οι προδιαγραφές για τη διαχείριση του αστικού πρασίνου από τους δήμους, ως ένα στρατηγικό και ολοκληρωμένο πλέον στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης, και όχι μεμονωμένο σε κάθε χώρο, και να αντιμετωπίζουμε ως ενιαία υποδομή» υπογράμμισε η ομιλήτρια. Στη συνέχεια εξήγησε τα στάδια δομής, τους δείκτες και τις προδιαγραφές εφαρμογής του σχεδίου.

 Ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ και επιστημονικός συνεργάτης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωνσταντίνος Παπασπυρόπουλος, μίλησε για την «Ενσωμάτωση της Κλιματικής Διάστασης στο Θεσμικό Πλαίσιο των Πάρκων και Αλσών».

Όπως είπε στην προ “Life GrIn” θεσμική διάσταση, δεν υπήρχε κάποια πρόβλεψη για τα κλιματικά δεδομένα στην υπουργική απόφαση του 2015 (με τροποποίηση το 2020), οπότε έλειπαν κάποιες καλές πρακτικές που αφορούν τη διαχείριση του αστικού πρασίνου.

Στις προτάσεις του προγράμματος Life GrIn, ήταν και η χρήση του, που παρέχει καλές πρακτικές για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

«Το Life GrIn προσπαθεί να ενσωματώσει και την κλιματική διάσταση, την προσαρμογή δηλαδή των πόλεων μέσω των πράσινων υποδομών στην κλιματική κρίση, συμφωνούσε να επικαιροποιηθεί αυτή η υπουργική απόφαση του 2015, με μια διάσταση που να αφορά την κλιματική αλλαγή», είπε ο ομιλητής, και υπενθύμισε ότι τροποποιήθηκε τον Ιούνιο του 2024. Προηγήθηκαν ενημερωτικές ημερίδες για την παρουσίαση του έργου το 2022, σε έξι Περιφέρειες της χώρας, διαβουλεύσεις που έγιναν με δήμους και δασικές αρχές σε μεγάλο μέρος της χώρας, καθώς και ερωτηματολόγια που εστάλησαν σε δασικές υπηρεσίες.

Ο κ. Παπασπυρόπουλος, σημείωσε τέλος την ανάγκη αξιοποίησης των αποτελεσμάτων και προτάσεων του έργου, τα οποία έχουν αναρτηθεί από τις 21/1/2021.

Ο δασολόγος, Λευτέρης Μυστακίδης, παρουσίασε την πλατφόρμα NGDB που θα αφορά στην υποστήριξη των δήμων για τη διαχείριση της αστικής πράσινης υποδομής, με στόχο την ανθεκτικότητα των πόλεων.

Ο διευθυντής της ΕΕΤΑΑ, Γιάννης Γούπιος, παρουσίασε τα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι δήμοι για τον τομέα του αστικού πρασίνου και συγκεκριμένα:

* Από τα συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα, ήτοι ΕΣΠΑ 2021-2027, Στρατηγικό Σχέδιο ΚΑΠ 2023-2027, Ταμείο Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0», Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά Προγράμματα.

* Από εθνικούς πόρους, ήτοι Πράσινο Ταμείο, Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», Φιλόδημος ΙΙ, Πρόγραμμα «Νέαρχος», Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2021-2025.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε και η εφαρμογή της μεθοδολογίας του έργου Life Grin, από τους πιλοτικούς δήμους του προγράμματος Ηρακλείου Κρήτης και Αμαρουσίου.

Στον δήμο Ηρακλείου, οι δράσεις του προγράμματος αφορούν σε παρεμβάσεις σε 10 υφιστάμενα πάρκα καθώς και στη δημιουργία νέου χώρου αναψυχής στο Ρέμα της Ερυθραίας.

Περιλαμβάνουν εξυγίανση, αναζωογόνηση και εμπλουτισμό πρασίνου, με αυτοφυή και ενδημικά φυτά και δέντρα, διαδρόμους με νέα, φιλικά στο περιβάλλον δομικά υλικά, καθιστικά αυτόματα δίκτυα άρδευσης με αξιοποίηση νερού από βιολογικό καθαρισμό, ταμπέλες ενημέρωσης και περιπατητικές διαδρομές.

Στον δήμο Αμαρουσίου, οι δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν τη δημιουργία του νέου πάρκου αναψυχής Πρωταγόρα, με βιοκλιματικά και οικολογικά κριτήρια. Το νέο πάρκο αποτελεί πόλο έλξης για τους δημότες, και πιλότο για την ανάπτυξη νέων χώρων αστικού πρασίνου.

Επίσης, στο πλαίσιο του προγράμματος Life Grin, ενισχύθηκαν υφιστάμενοι χώροι πρασίνου σε επιλεγμένες περιοχές της πόλης, και με τα κατάλληλα φυτά, δημιουργώντας μια πράσινη διαδρομή περιπάτου για τους δημότες και τους επισκέπτες, από τα βόρεια του Αμαρουσίου έως τα νότια.

Τέλος, ανάλογες καλές πρακτικές παρουσιάστηκαν επίσης από τους δήμους Νεάπολης Συκεών, Αγίου Δημητρίου, Νίκαιας Αγ. Ι. Ρέντη, Νάουσας, Ιλίου, Χαλανδρίου και Τανάγρας, καθώς και το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων και η Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Γεωτεχνικών και Επιχειρήσεων Πρασίνου.