Το Ευπαλίνειο Όρυγμα Σάμου στη Διεθνή Πολιτιστική Κληρονομία

Των

Νίκου Ηλιάδη*

Δημήτρη Παυλόπουλου**

Αξιοποίηση  Διεθνών Συμβάσεων για την Προστασία της Εθνικής μας Κληρονομιάς – Το Ευπαλίνειο Όρυγμα της Σάμου

Το «Ευπαλίνειο όρυγμα» / υδραγωγείο, ένα τεχνικό έργο υψίστης σημασίας για την εποχή του , έχει συμπεριληφθεί μαζί / υπό την σκέπη του Πυθαγόρειου και του Ηραίου ( Pythagoreion and Heraion of Samos  ) το έτος (1992) στην παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO .

Η Σάμος, λόγω της γεωγραφικής της θέσης στο ανατολικό Αιγαίο, εξασφαλίζοντας εύκολη επικοινωνία με τις ακτές της Μικράς Ασίας, ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα πολιτικών και πολιτιστικών εξελίξεων από την προϊστορική εποχή (5η / 4η χιλιετία π.Χ.) έως σχεδόν τον Μεσαίωνα .

Τα ερείπια της Σάμου είναι από τα πιο εντυπωσιακά και ολοκληρωμένα στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο. Αντιμετωπίζονται απειλές  για την «παγκόσμια  αυτή κληρονομιά» σχετικά με ακεραιότητα των μνημείων, τις αλλαγές του εδάφους , την υγρασία, το θαλάσσιο περιβάλλον, τα παράνομα κτήρια και την ελεύθερη βόσκηση. Η αυθεντικότητα διατηρείται μέσω της εφαρμογής μεθόδων συντήρησης και αποκατάστασης, που σέβονται τις αρχικές κατασκευές βάσει του  Νόμου 3028/2002. Τα έργα που έχουν πραγματοποιηθεί στοχεύουν στη διατήρηση των αρχαίων ερειπίων, την αναβάθμιση και την παρουσίασή τους χωρίς να αμφισβητούν τα χαρακτηριστικά τους.

Η επιδείνωση ή η εξαφάνιση οποιουδήποτε είδους   που έχει χαρακτηρισθεί «παγκόσμια πολιτιστική ή φυσική κληρονομιά» , θεωρείται από την UNESCO ότι αποτελεί φτώχεια της κληρονομιάς όλων των εθνών του κόσμου.

Η UNESCO θεωρεί ότι εναπόκειται στη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της να συμμετάσχει στην προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας με τη διάθεση συλλογικής βοήθειας, η οποία, παρόλο που δεν αντικαθιστά δράση του ενδιαφερόμενου κράτους, θα χρησιμεύει ως αποτελεσματικό συμπλήρωμα.

H χώρα μας θα πρέπει να αξιοποιήσει τη θέση αυτή της UNESCO  , να   καταστήσει  τον πολιτιστικό της πλούτο «παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά»εφαρμόζοντας την προβλεπόμενη διαδικασία , και να τον θέσει  υπό την προστασία της παγκόσμιας κοινότητας .

Ιδιαίτερα παραμεθόριες περιοχές όπως η Σάμος που οι πολιτιστικοί τους θησαυροί δεν έτυχαν ιδιαίτερης προστασίας του κεντρικού κράτους λόγω ίσως και αντικειμενικών και οικονομικών δυσκολιών, και που βρίσκονται υπό την απειλή των γειτόνων μας , θα  πρέπει και μπορούν να τύχουν της παγκόσμιας προστασίας .

Ίσως και το Υπουργείο Εξωτερικών   θα πρέπει να φροντίσει γι’ αυτή την προσέγγιση .

Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε εθνικό επίπεδο σε αρκετές χώρες και στη δική μας ,  παραμένει συχνά ατελής λόγω της κλίμακας των πόρων που απαιτεί και των ανεπαρκών οικονομικών, επιστημονικών και τεχνολογικών πόρων της ιδιαίτερης χώρας που βρίσκεται η προστατευόμενη περιουσία, που έχει χαρακτηρισθεί ως «παγκόσμιας κληρονομιάς».

Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΘΗΚΗ  ΤΗΣ ΓΡΑΝΑΔΑΣ(Ν 2039/92).

*Νίκος Ηλιάδης,  Δρ Πολιτικός Μηχανικος, Ομότιμο Μέλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τέως Ειδικός Γραμματέας Υπουργείου  Εθνικής Παιδείας, Εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία (ΜΕΑ), ως εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού  από Ιανουάριο 1992 έως Ιανουάριο 1993.

**Δημήτρης Παυλόπουλος, Μηχανολόγος Ηλεκτρολόγος, πρώην Πρόεδρος ΔΚΜ, πρώην Μέλος ΔΣ ΕΛΟΤ