To «πόρισμα Goldammer» καταπέλτης για τα δασικά αυθαίρετα

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Καταπέλτης για τα δασικά αυθαίρετα είναι το πόρισμα της ανεξάρτητης επιτροπής για τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών.

• Αναφέρει την απουσία χωροταξικού σχεδιασμού, ως «ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα προβλήματα για τη  διαχείριση των πυρκαγιών στη ζώνη μείξης των οικισμών με δάση (μεικτή ζώνη δασών-οικισμών)».
• Υπογραμμίζει ότι «το πρόβλημα της οικιστικής ανάπτυξης μέσα σε δάση και δασικές περιοχές, με τρόπο αυθαίρετο και παραβατικό, δεν έχει αντιμετωπιστεί συστηματικά και τελεσίδικα».
• Διαπιστώνει ότι  «τα σχέδια εκκένωσης σε επίπεδο Δήμων είναι κάτι,  που κατά τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας δεν προβλέπεται από το νόμο». Και
• Επισημαίνει ότι για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους στις περιοχές δασικών αυθαιρέτων «δεν υπάρχει ούτε επίγνωση του κινδύνου ούτε ετοιμότητα αντίδρασης στους κατοίκους σε περίπτωση ενδεχόμενης πυρκαγιάς».

Επιτροπή Goldammer

Το πόρισμα της ανεξάρτητης επιτροπής που συστάθηκε με απόφαση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα μετά την πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι για την ανάλυση των αιτίων και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών πυρκαγιών δασών και υπαίθρου στην Ελλάδα, παρέλαβε και έδωσε την Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου 2019 στη δημοσιότητα, ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης. Δείτε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ του ecopress

Η εξαμελής επιστημονική επιτροπή, με επικεφαλής τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ και διευθυντή του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών, καθηγητή δρ. Γιόχαν Γκέοργκ Γολντάμερ (dr. Johann Georg Goldammer), στο πόρισμα της 150 σελίδων αποτυπώνει λεπτομερώς την υφιστάμενη κατάσταση σε ό,τι αφορά την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, καταγράφει τα μελανά σημεία του διαχειριστικού μηχανισμού και καταθέτει ολοκληρωμένη πρόταση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φυσικού φαινομένου στο μέλλον.

Χωροταξικός σχεδιασμός

Ειδικότερα στο «πόρισμα Goldammer» σχετικά με τον τον χωροταξικό σχεδιασμό τονίζεται ότι «ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα προβλήματα είναι η διαχείριση των πυρκαγιών στη ζώνη μείξης των οικισμών με δάση (μεικτή ζώνη δασών-οικισμών)».  Και αναλυτικά αναφέρεται ότι:

Είναι βασικό να σημειώσουμε ότι δεν υπάρχει αξιόπιστη χαρτογράφηση των περιοχών μείξης δασών-κατοικιών σε εθνικό επίπεδο.

Πρόσφατα γίνεται προσπάθεια, μέσω των δασικών χαρτών, να οριοθετηθούν οι περιοχές οικιστικών πυκνώσεων (αυθαίρετα) που είναι οι κατ’ εξοχήν ζώνες υψηλού κινδύνου μεγάλης τρωτότητας. Υπάρχουν όμως και πολλοί νόμιμοι οικισμοί (με εγκεκριμένα σχέδια) σε δασικές περιοχές οι οποίοι είναι αντίστοιχα εκτεθειμένοι στις πυρκαγιές.

Το πρόβλημα της οικιστικής ανάπτυξης μέσα σε δάση και δασικές περιοχές, με τρόπο αυθαίρετο και παραβατικό, δεν έχει αντιμετωπιστεί συστηματικά και τελεσίδικα αν και απασχολεί πολλές δεκαετίες την πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Καθώς η κατάσταση αυτή δεν έχει ενσωματωθεί εξ’ αρχής στα θέματα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, στην παρούσα φάση η χωροταξία καλείται όχι να σχεδιάσει αλλά να δώσει λύσεις σε υφιστάμενες αυθαίρετες καταστάσεις.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στις αυθαίρετες κατασκευές (που κατασκευάζονται συνήθως με πρόχειρα υλικά και δεν διαθέτουν άδεια) για τις οποίες δεν υπάρχουν καταγραμμένα δεδομένα.

Οι νεότερες και αδειοδοτημένες κατασκευές μπορεί να ενταχθούν ευκολότερα στο σχεδιασμό και να ελεγχθούν για την εφαρμογή προδιαγραφών και κανόνων για προστασία από τις πυρκαγιές (πυρασφαλή δομικά υλικά, κλαδεύσεις και απομάκρυνση βλάστησης κ.λπ.).

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 4447/2016 προβλέπονται ειδικά χωροταξικά σχέδια αναφορικά με την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την προστασία από φυσικές καταστροφές για τις περιοχές μείξης δασών κατοικιών.

Ο νόμος εστιάζει στον χωρικό σχεδιασμό με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία -σύμφωνα με το νόμο- περιλαμβάνει την οικονομική ανάπτυξη, τη χωρική και κοινωνική συνοχή και την προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος.

Δεν συμπεριλαμβάνεται καθόλου στους στόχους του Ν.4447/2016, η ασφαλής λειτουργία της κοινότητας και η ασφάλεια του πληθυσμού σε περίπτωση έκτακτων περιστατικών και φυσικών καταστροφών και δεν γίνεται αναφορά στην ανθεκτικότητα του τοπίου των περιοχών αυτών σαν στοιχείο του σχεδιασμού.

Επίγνωση του κινδύνου

Είναι εντυπωσιακό ότι στη δημόσια συζήτηση γίνεται συχνά αναφορά σε σχέδια εκκένωσης σε επίπεδο Δήμων, κάτι που κατά τη ΓΓΠΠ δεν προβλέπεται από το νόμο.

Αντίθετα υφίσταται ο όρος της «οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης» λόγω του μη υποχρεωτικού χαρακτήρα του μέτρου για τους πολίτες.

Παρατηρείται όμως επιφυλακτικότητα στην εφαρμογή επιχειρησιακών σχεδίων προληπτικής οργανωμένης απομάκρυνσης, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σαφείς οδηγίες που έχει εκδώσει η ΓΓΠΠ.

Είναι συνηθισμένο για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους να μην προβάλλεται ο (υφιστάμενος) τοπικός κίνδυνος πυρκαγιάς, ούτε να ενημερώνονται σχετικά οι κάτοικοι, ώστε να είναι γνώστες και να εξοικειώνονται με την εφαρμογή τυχόντος σχεδίου ασφάλειας ή οργανωμένης απομάκρυνσης πριν από κάθε αντιπυρική περίοδο (υπόδειξη/σήμανση χώρων συγκέντρωσης, διαδρομές απομάκρυνσης από τον οικισμό σε περίπτωση κινδύνου/πυρκαγιάς κ.λπ.).

Με αυτό τον τρόπο δεν υπάρχει ούτε επίγνωση του κινδύνου ούτε ετοιμότητα αντίδρασης στους κατοίκους σε περίπτωση ενδεχόμενης πυρκαγιάς.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΠΟΡΙΣΜΑ