Το πόρισμα της Ομάδας Εργασίας για την Εθνική Στρατηγική για τα Δάση – Οι προτεραιότητες – Μοντέλο “Μεσογειακής Δασοπονίας”

Σε συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων παρουσιάστηκε η πρώτη αναφορά της Ομάδας Εργασίας για την Εθνική Στρατηγική για τα Δάση. Σύμφωνα με την Ομάδα Εργασίας, η στρατηγική αναλύεται και διαρθρώνεται σε τρεις οριζόντιους άξονες:

α) διακυβέρνηση δασικού τομέα,

β) απογραφή – παρακολούθηση,

γ) έρευνα – καινοτομία

Και σε τέσσερις κάθετους άξονες:

α) οικονομία του δάσους,

β) κλιματική αλλαγή,

γ) προστασία και

δ) διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές.

Για κάθε άξονα προτείνονται Γενικοί Στόχοι και Κατευθύνσεις Δράσεων, ώστε τα επόμενα 20 χρόνια τα δασικά οικοσυστήματα να γίνουν ένας σημαντικός τομέας της ελληνικής οικονομίας, που θα συμβάλλει στην προσπάθεια της ελληνικής κοινωνίας προς την αειφορία.

Στόχοι και προτεραιότητες

Ειδικότερα στην πρώτη αναφορά της Ομάδας Εργασίας για την Εθνική Στρατηγική για τα Δάση σημειώνεται ότι : Σήμερα, η Ελληνική δασοπονία και ο κύριος φορέας της στην Ελλάδα, η Δασική Υπηρεσία, με τα επιτεύγματα και την εμπειρία του 20^ου αιώνα ως κληρονομιά και με τη διαδικασία ανάρτησης και κύρωσης δασικών χαρτών να υλοποιείται με γοργούς ρυθμούς, μπροστά στις νέες προκλήσεις θα πρέπει:

• να συνδράμει ουσιαστικά στην υλοποίηση των στόχων και των πολιτικών της ΕΕ και διεθνών οργανισμών, πχ. Στρατηγική για τα Δάση της ΕΕ, Στρατηγική για το Κλίμα της ΕΕ, Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα της ΕΕ, αλλά και να υλοποιήσει τις επιταγές της εθνικής νομοθεσίας, υπό το πρίσμα της ικανοποίησης της πρόβλεψης περί δάσους-δημόσιου αγαθού και πολύπλευρης προσφοράς του στη σύγχρονη κοινωνία.
• να διατηρεί το ποσοστό δασοκάλυψης σε επίπεδα που να βελτιώνει τις μακροπρόθεσμες δυνατότητες δέσμευσης και ταμίευσης άνθρακα,
• να συνεχίσει και να εξειδικεύσει την υδρονομική διαχείριση των δασών,
• να εξασφαλίσει την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων, με προτεραιότητα στα οικοσυστήματα που κινδυνεύουν με ερημοποίηση, στα παρόχθια και υδροχαρή δασικά οικοσυστήματα, στους προστατευόμενους δασικούς τύπους οικοτόπων, στα περιαστικά δάση και στα άλση,
• να υποστηρίξει ένα άλλο πρότυπο δασοπονίας, το οποίο υλοποιώντας τους παραπάνω στόχους θα διευρύνει τις δυνατότητες απασχόλησης πέρα από τη δασοπονία, σε άλλους τομείς της πρωτογενούς παραγωγής, όπως είναι οι νέες προοπτικές αξιοποίησης του ξύλου, η παραγωγή μη ξυλωδών δασικών προϊόντων, η εκτατική κτηνοτροφία, η θήρα και η δασική αναψυχή. Ένα νέο πρότυπο που θα δίνει πραγματικό προϊόν και πραγματική εργασία, που θα εξασφαλίζει παραγωγική ανασυγκρότηση και θα έχει αναπτυξιακή προοπτική,
• να υποστηρίξει τη δημιουργία και ανόρθωση αστικών και περιαστικών δασών, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις όπως Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Πάτρα, κ.λπ.

• να υποστηρίξει την έρευνα και την καινοτομία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και να αποκτήσει συστηματική παρουσία στις προσπάθειες στήριξης της δασοπονίας στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο, λαμβάνοντας υπόψη τις ομοιότητες των οικοσυστημάτων αλλά και τις κοινές σοβαρές απειλές της κλιματικής αλλαγής και της αλλαγής χρήσεων γης.

Κρίσιμη προϋπόθεση υλοποίησης των στόχων αυτών είναι η συνέχεια και η συνέπεια στην εφαρμογή της αειφορικής διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων, στην αρχή της προφύλαξης, καθώς και η εισαγωγή δασικών διαχειριστικών πρακτικών, πέρα από τις “παραδοσιακές” δραστηριότητες της δασοπονίας. Μεγάλο μέρος των δασών της χώρας βρίσκονται μέσα σε βιοκλιματικές ζώνες με μεσογειακό ή με έντονα στοιχεία μεσογειακού χαρακτήρα. Σε αυτά τα δασικά οικοσυστήματα, η παροχή υπηρεσιών, όπως η ρύθμιση του μικροκλίματος, το νερό, η προστασία της βιοποικιλότητας, η στήριξη της εκτατικής κτηνοτροφίας, η στήριξη της μελισσοκομίας και της παραγωγής άλλων μη ξυλωδών δασικών προϊόντων, οι δραστηριότητες αναψυχής (θήρα, ορειβασία, πεζοπορία, παρατήρηση και φωτογράφηση άγριας ζωής, αλιεία, κατασκήνωση κ.λπ.) έχουν ανάγκη την ένταξη τους σε μακροχρόνια σχεδιασμένη διαχείριση.

Ζητούμενο είναι επομένως η εφαρμογή μιας προσέγγισης της διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων με εφαρμογή σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο στο πρότυπο του λεπτομερούς τεχνικού και οικονομικού σχεδιασμού, αλλά με αυξημένη ευελιξία και εμπλουτισμένο περιεχόμενο. Σε τοπικό επίπεδο, η διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων γίνεται κυρίως μέσα από τις δασοπονικές μελέτες, οι οποίες σήμερα επικαιροποιούνται ώστε να συμπεριλάβουν μελλοντικές ανάγκες και προκλήσεις.

Mεσογειακή δασοπονία

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, η Ελληνική δασοπονία μπορεί να περάσει στην υιοθέτηση ενός άλλου προτύπου, ενός πρότυπου πολυλειτουργικής «μεσογειακής δασοπονίας»:

• ικανής να διαφοροποιείται ως προς τα εργαλεία σχεδιασμού και τα μέσα μεταξύ των δασών, ανάλογα με τις βιοκλιματικές ζώνες που αυτά απαντούν,
• προσαρμοσμένης στις ιδιαιτερότητες των Ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων και ικανής να προσαρμόζεται στην κλίμακα του μεσογειακού τοπίου, αναγνωρίζοντας την ιστορικότητά του και σεβόμενη την τοπική γνώση στη διαχείρισή του, διατηρώντας έτσι το μωσαϊκό και την ποικιλία των χρήσεων γης,

• ανοιχτή στη συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, επιδεκτική στην υιοθέτηση παραδοσιακών και καινοτόμων καλών πρακτικών, που βασίζονται στη διεπιστημονικότητα και διευκολύνει την επιστημονική συνεργασία και έρευνα,
• που συμβάλλει στην τοπική ανάπτυξη και απασχόληση συνεισφέροντας σημαντικά στο ΑΕΠ,
• που αναγνωρίζει το ρόλο των μη δημόσιων δασικών οικοσυστημάτων στην επίτευξη των σκοπών της ΕΣΔ,
• που αναγνωρίζει το ρόλο της βόσκησης αγροτικών και άγριων ζώων ως μέσο διαχείρισης των δασών,
• που θέτει ως στόχο τη διατήρηση της μοναδικής παγκοσμίως βιοποικιλότητάς τους σε επίπεδο γενετικών πόρων, ειδών, οικοσυστημάτων και τοπίων, ως κιβωτούς της βιοποικιλότητας της ΕΕ, που σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και την πολυλειτουργικότητα που υποστηρίζουν μπορούν να δημιουργήσει νέες προοπτικές αξιοποίησής τους
• που αναγνωρίζει το ρόλο της θήρας ως εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης
• που προστατεύει τις υγροτοπικές λειτουργίες σε πάσης φύσεως υγροτόπους και στην περιφερειακή τους ζώνη σε δασικά οικοσυστήματα και που αξιοποιεί τα δασολιβαδικά συστήματα,
• ικανής να προστατεύει τα δασικά οικοσυστήματα από παράνομες ενέργειες καθώς και από βιοτικούς (ασθένειες, έντομα κ.α.) και αβιοτικούς παράγοντες (πυρκαγιές, κλιματική αλλαγή κ.α.) κυρίως μέσω της προληπτικής διαχείρισης και δευτερευόντως της καταστολής.

Η συνεδρίαση της Βουλής

Η δεύτερη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων με αποκλειστικό αντικείμενο τη χάραξη της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση πραγματοποιήθηκε την  Τρίτη 10 Ιουλίου 2018Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εισηγήθηκε στο Κοινοβούλιο το πρώτο Σχέδιο Αναφοράς για την Εθνική Στρατηγική για τα Δάση.

Σύμφωνα με σχετικό δελτίο Τύπου του ΥΠΕΝ η διαδικασία χάραξης της ΕΣΔ ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2018, όταν η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος έθεσε τις δικές της προτεραιότητες για το μέλλον των ελληνικών δασών τα επόμενα 20 χρόνια. Οι προτάσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση της συζήτησης στις δύο συναντήσεις δημόσιας διαβούλευσης σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη τον Μάιο, όπου συνολικά συμμετείχαν 240 άτομα και 90 φορείς. Τα συμπεράσματα της διαβούλευσης αποτέλεσαν το πρωτόλειο υλικό επεξεργασίας της Ομάδας Εργασίας που συστήθηκε με απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτη Φάμελλου, με στόχο τη διαμόρφωση αναφοράς για την ΕΣΔ.

Στην ομιλία του στην Επιτροπή, ο Αν. Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτης Φάμελλος, τόνισε: “Μέσα από την Εθνική Στρατηγική για τα Δάση στοχεύουμε στην ενίσχυση και προστασία της μεσογειακής δασοπονίας. Τα δασικά οικοσυστήματα μπορούν να συνεισφέρουν στην οικονομία καιστην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, μέσω της αειφορίας, της πολυλειτουργικότητας των δασών, της προσαρμοστικότητας, αλλά και τηςενδυνάμωσης του  κοινωνικοοικονομικού τους ρόλου.  Σκοπεύουμε στην επιστροφή της εργασίας και της παραγωγής στην ύπαιθρο, που αντιστοιχεί στο 65% της χώρας, ώστε  να παράγονται ανταγωνιστικά προϊόντα με εξωστρέφεια,  άρα με τυποποίηση και πιστοποίηση. Και βέβαια όλη αυτή η διαδικασία να εντάσσεται στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής”.

Η Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων, Κατερίνα Ιγγλέζη, δήλωσε: «Το ένα στοίχημα είναι η Εθνική Στρατηγική για τα Δάση να είναι ρεαλιστική και με τη ματιά της στις προκλήσεις του μέλλοντος και το δεύτερο και πολύ σημαντικό είναι η εφαρμογή της. Και η εφαρμογή της προφανώς αφορά την παρούσα κυβέρνηση, ώστε να διασφαλίσει και τους αναγκαίους πόρους, αλλά κυρίως και το ότι θα αποτελέσει μια μακρόπνοη πολιτική, την οποία οφείλουμε να ελέγχουμε ως Κοινοβούλιο τα προσεχή έτη – ανεξάρτητα και πέρα από τα κυβερνητικά σχήματα».

 ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ