Το σχέδιο μετάβασης στην νέα εποχή της ανάκτησης και της ανακύκλωσης

Του Λευτέρη Κοπάση* Ηλεκτρολόγος Μηχανικός MSc

kopasisleft@gmail.com

Η μετάβαση στην νέα εποχή της Ανάκτησης και της Ανακύκλωσης αξιοποιεί τα εφόδια, που μέχρι σήμερα έχουν αποκτηθεί, δηλαδή εμπειρία και υποδομές, και ταυτόχρονα απαιτεί ευέλικτους ΦοΔΣΑ και καλά προετοιμασμένους Δήμους.

Σχετικά με την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, σύμφωνα με τον νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων ΕΣΔΑ και τα χρηματοδοτικά εργαλεία της τρέχουσας περιόδου ως Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) και Περιφερειακή Ενότητα Χανίων της Περιφέρειας Κρήτης, αναδεικνύουμε και υλοποιούμε έξι άξονες δράσης για το περιβάλλον και την Κυκλική Οικονομία, οι οποίοι έχουν ως εξής:

1.Όραμα και Επιστημονική γνώση, Σχεδιασμός βάση στόχων ευρεία Διαλογή στην Πηγή και στελέχωση με μόνιμες θέσεις, δημοσιοποίηση των στόχων και του κόστους, έμπνευση και τόλμη.

Με αφορμή την πάντα επιτυχημένη Σύνοδο των ΦοΔΣΑ πρόσφατα στην Αλεξανδρούπολη αξίζει μεταξύ άλλων η αναφορά στα συμπεράσματα όπως δημοσιοποιήθηκαν. Την τιμητική τους είχαν οι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες της πρωτοβουλίας JASPERS για τις υποδομές που δείχνουν το δρόμο.

Συγκεκριμένα στην διαχείριση των απορριμμάτων η μετάβαση στην νέα εποχή της Ανάκτησης και της Ανακύκλωσης αξιοποιεί τα εφόδια που μέχρι σήμερα έχουν αποκτηθεί δηλαδή εμπειρία και υποδομές, και ταυτόχρονα απαιτεί ευέλικτους ΦοΔΣΑ και καλά προετοιμασμένους Δήμους.

Ως γνωστόν οι Περιφέρειες έχουν την αρμοδιότητα και την ευθύνη της Στρατηγικής με την εκπόνηση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων ΠΕΣΔΑ, (επιτυχημένα κατά κοινή ομολογία) ενώ οι Δήμοι και οι ΦοΔΣΑ έχουν αρμοδιότητα και ευθύνη την υλοποίηση των στόχων (ασθμαίνοντας στο ανέφικτο).

2.Όραμα και Επιστημονική γνώση

Γενικότερα με όραμα την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, εύκολα διαπιστώνουμε ως κρίσιμο πυλώνα την επιστημονική γνώση.

Για παράδειγμα στην διαχείριση των απορριμμάτων, αφού διαχωρίσουμε ως έννοιες την προστασία και την κλιματική αλλαγή από την καθαριότητα και την υγιεινή που συνήθως συγχέονται, μπορούμε να διακρίνουμε τον διπλό σκοπό, αφενός στην εξοικονόμηση πρώτων υλών μέσω της ανακύκλωσης και αφετέρου στην ανάκτηση και παραγωγή  ενέργειας.

3.Σχεδιασμός βάση στόχων, ευρεία Διαλογή στην Πηγή και στελέχωση με μόνιμες θέσεις

Στα συμπεράσματα που δημοσιοποίησαν, οι έμπειροι διοργανωτές της συνόδου, διαπιστώνεται η επαρκής υλοποίηση των ΠΕΣΔΑ 16-20 με υποδομές ΜΕΑ και ΜΕΒΑ, δηλαδή Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων /Βιοαποβλήτων, σύμφωνα με τις Οδηγίες της ΕΕ, ενώ επίκειται η προγραμματισμένη επικαιροποίησητων ΠΕΣΔΑ και ΤοΣΔΑ.

4.Οι νέοι απαιτητικοί στόχοι, όπως έχουν διαμορφωθεί καθορίζουν στο 2030 το υπόλειμμα προς υγειονομική ταφή να είναι 10% και 60% η ανακύκλωση.

Η μετάβαση στην νέα εποχή της ανάκτησης και της ανακύκλωσης στους νέους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς για το ΕΣΠΑ 21-27 αφορά σε αντίστοιχες MΑΑ(RRF) ενώ θα απαιτηθούν διακριτά ρεύματα ευρείας και αποτελεσματικής Διαλογής στην Πηγή ΔσΠ πριν την είσοδο των απορριμμάτων στις μονάδες επεξεργασίας.

Φυσικά αναζητούνται από τις διαχειριστικές αρχές αξιόπιστοι εταίροι Δήμοι και ΦοΔΣΑ που θα δεσμεύονται για τα αποτελέσματα, αφού για πολλούς λόγους, όπως είναι γνωστό η ανακύκλωση στην χώρα μας παραμένει στάσιμη στα επίπεδα του 2016 (παρά την υλοποίηση των ΠΕΣΔΑ όπως προαναφέρθηκε).

Εξαιρετικά κρίσιμη αναφέρεται στα συμπεράσματα «η στελέχωση των ΦοΔΣΑ ποσοτικά και ποιοτικά με επαρκές ΜΟΝΙΜΟ  προσωπικό» προβάλλοντας ως τεκμηρίωση τις πραγματικές ανάγκες σε μόνιμες θέσεις εργασίας σε συνδυασμό με την ανταποδοτικότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών σχετιζόμενη πάντα με το εύλογο κόστος τους.

Γενικεύοντας, κατ αναλογία, ξεκίνησε και η 2^η αναθεώρηση των Εγκεκριμένων Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής ΛΑΠ ανά Υδατικό Διαμέρισμα με την ευθύνη του σχεδιασμού στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων. Έτσι θα επανακαθοριστούν οι «αιρεσιμότητες» ως προς την επιλεξιμότητα της χρηματοδότησης των υποδομών για το νερό από το ΕΣΠΑ 21-27 αν και διαφοροποιούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης. Σε κάθε περίπτωση παραμένουν κρίσιμες οι στρατηγικές για την παραγωγή ενέργειας από την διαχείριση των υδατικών πόρων που είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη των ΑΠΕ που πλέον θεσμοθετείται το χωροταξικό των ΑΠΕ και εκτείνεται με υπεράκτια αιολικά πάρκα.

5.Δημοσιοποίηση των στόχων και του κόστους

Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση είναι αναγκαία προϋπόθεση επιτυχίας του κάθε σχεδιασμού ιδιαίτερα όταν απαιτείται η ενεργητική συμμετοχή του πολίτη δημότη. Τόσο το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και η επίτευξη των στόχων είναι τα όπλα των φορέων διαχείρισης για την πειθώ και την ενεργοποίηση, χωρίς τα οποία καιροφυλακτεί η αμφισβήτηση και η απροθυμία συνεισφοράς στον κοινό σκοπό.

6.Έμπνευση και τόλμη

Η προστασία του περιβάλλοντος στο τρίπτυχο στερεά απορρίμματα, υδατικοί πόροι λύματα ακτές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρουσιάζουν συμπληρωματικότητα ενώ κάθε δράση μπορεί να συνδυαστεί περαιτέρω εφόσον συνοδεύεται από έμπνευση και τόλμη.

Πρόσφατα στον Δήμο Χανίων ανακοινώθηκε η επιτυχημένη εφαρμογή I-PARK, που αφορά στην δυνατότητα εξόφλησης διαδικτυακά της  ελεγχόμενης στάθμευσης παρόδια ή υπαίθρια. Η υπηρεσία αυτή θα μπορούσε και είναι σίγουρο θα συνδυαστεί στο μέλλον, με τόλμη με φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικές, όπως την δωρεάν στάθμευση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ως παρότρυνση- παρακίνηση της ηλεκτροκίνησης που η διάδοσή της είναι κεφαλαιώδους σημασίας στα πρώτα βήματα.

Εν κατακλείδι διλήμματα όπως της επιλογής μεθόδων έντασης τεχνολογίας έναντι έντασης εργασίας, αλλά και επιμέρους εμπνευσμένες παρεμβάσεις στοχευμένα και αποτελεσματικά, σε μια εποχή τεράστιων προκλήσεων όσο και τεράστιων ευκαιριών, απαιτούν φαντασία τόλμη και αποφασιστικότητα με αποσαφηνισμένους τους στόχους, που οφείλουμε να γνωρίζουμε και την ανάγκη αποτελεσμάτων, που δεν έχουμε την πολυτέλεια να παρακάμπτουμε.

*Λευτέρης Κοπάσης Ηλεκτρολόγος Μηχανικός MSc, Περιφερειακός Σύμβουλος Χανίων, Πρόεδρος ΔΣ Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, πρώην Διευθύνων Σύμβουλος ΔΕΔΙΣΑ, πρώην Πρόεδρος Δικτύου ΦοΔΣΑ