Του Νίκου Ηλιάδη*
H τεχνολογική εκπαίδευση ως απαραίτητο εκπαιδευτικό στοιχείο της γενικής εκπαίδευσης για όλους στο πλαίσιο του Maryland Plan που μεταφέρθηκε και εφαρμόζεται μόνον στις Α , Β και Γ γυμνασίου στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, με πηγές πληροφόρησης το βιβλίο του Νίκου Ηλιάδη εκδόσεων Καστανιώτη (έκδοση 2002), με αναφορές και στο σύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον που άρχισε να διαμορφώνεται και στη χώρα μας.
Το Βιβλίο του Νίκου Ηλιάδη εκδόσεων Καστανιώτη (έκδοση 2002) δείτε εδώ
Από τον Διεθνή οργανισμό για την τεχνολογική εκπαίδευση ( International Technology Engineering Education Association – www.iteea.org, προβλέπονται δημοσιευμένες και στην ιστοσελίδα του προδιαγραφές για την προσφορά τεχνολογικής εκπαίδευσης ως απαραίτητο τμήμα της γενικής εκπαίδευσης για όλους για να μπορούν να πάρουν ορθολογικές αποφάσεις και να μπορούν να λειτουργήσουν στη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία, στις 12 τάξεις της σχολικής εκπαίδευσης (Δημοτικό-Γυμνάσιο-Λύκειο). Ως άνθρωποι που έχουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω ρόλους : Ως πολίτες που θα πάρουν ορθολογικές αποφάσεις, ως εργαζόμενοι στην παραγωγή ή τις υπηρεσίες, ως καταναλωτές, ως άτομα που αξιοποιούν ορθολογικά τον ελεύθερο χρόνο τους.
Σε αντίθεση με τη χώρα μας που προβλέπει χωρίς ιδιαίτερη έμφαση τεχνολογική εκπαίδευση μόνον στις Α, Β, και Γ Γυμνασίου και χωρίς καμιά ειδική σχολή εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, με την εφαρμογή του Maryland Plan που μεταφέρθηκε και εντάχθηκε στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με εισήγηση του Νίκου Ηλιάδη επίτιμου συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και λειτουργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο από το έτος 1994 . Ανάλογη ήταν και η πρακτική στη ΣΕΛΕΤΕ, τη μοναδική σχολή εκπαιδευτικών λειτουργών τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης που είχε μεταφερθεί από τον Νίκο Ηλιάδη καθηγητή τότε της σχολής το έτος 1979.
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι η σχολή αυτή διατηρεί ένα ακαθόριστο καθεστώς . Ονομάσθηκε Ανωτάτη όπως και τα ΤΕΙ που έγιναν ανώτατα (ΑΤΕΙ) που ήταν αυτοδιοικούμενα από την ίδρυσή τους τη δεκαετία του 1980 , και τελικά εντάχθηκαν στα πανεπιστήμια. Η ΣΕΛΕΤΕ που έγινε ΑΣΠΑΙΤΕ , εξακολουθεί να διοικείται από διορισμένο από το ΥΠΕΠΘ διοικητικό συμβούλιο , αντίθετα με όλα τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης . Επιπλέον διαθέτει παραρτήματα σε πολλές πόλεις στη χώρα πρακτική όχι ιδιαίτερα αποτελεσματική και συνηθισμένη .
Πλήθος πανεπιστημιακών σχολών στις Η.Π.Α, εκπαιδεύουν στελέχη που προσφέρουν τεχνολογική εκπαίδευση είτε στα σχολεία είτε στους χώρους παραγωγής ως φορείς δια-βίου εκπαίδευσης, που είναι υποχρεωτική στη σύγχρονη εποχή λόγω των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων που αλλάζουν το περιεχόμενο όλων των επαγγελμάτων και των θέσεων εργασίας.
Σε πολλές περιπτώσεις στέλνονται αρμοδίως ειδοποιήσεις σε επαγγελματίες να παρακολουθήσουν προγράμματα δια-βίου εκπαίδευσης με κατάλληλη ,ορθολογική και αντικειμενική διαδικασία πιστοποίησης , προκειμένου να διατηρήσουν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος που διαθέτουν.
Το θέμα της εκπαίδευσης σε αντικειμενικές διαδικασίες αξιολόγησης /πιστοποίησης δεν καλύπτεται επίσης τουλάχιστον επαρκώς στη χώρα μας , για κανένα εκπαιδευτικό επίπεδο .
Πιστοποιημένα καταλλήλως προγράμματα δια-βίου εκπαίδευσης προσφέρονται στις ΗΠΑ και στον Καναδά με κάθε δυνατό τρόπο, ( την τοπική αυτοδιοίκηση , τον στρατό, τις επιχειρήσεις , ιδιωτικές εταιρείες , ενώσεις εργαζομένων κλπ.) και βεβαίως από πολλά πανεπιστήμια . Διαθέτουν τμήματα Continuing education- συνεχιζόμενη εκπαίδευση . Τα ιδρύματα ανακοινώνουν την πραγματοποίηση μαθημάτων για κάθε εξάμηνο και εγγράφονται να τα παρακολουθήσουν εργαζόμενοι που θεωρούν ότι θα τους είναι χρήσιμα στη δουλειά τους . Τα δίδακτρα τα καλύπτουν είτε οι ενδιαφερόμενοι είτε οι επιχειρήσεις που επενδύουν στους εργαζομένους τους. Η φοίτηση του είδους αυτού μπορεί να οδηγήσει και σε απόκτηση πτυχίου , αν συγκεντρώσουν οι εκπαιδευόμενοι αριθμό κατάλληλο μανάδων σπουδών ( credits ) σε συγκεκριμένα αντικείμενα.
Στο μάθημα της Τεχνολογίας δεν διδάσκεται συγκεκριμένη ύλη αφού η τεχνολογία είναι άπειρη, αλλάζει ραγδαία, και η οποιαδήποτε επιλογή για διδασκαλία συγκεκριμένης ύλης, θα ήταν άνευ σημασίας, αφού θα αποτελούσε ένα απειροελάχιστο ποσοστό της διαθέσιμης τεχνολογικής γνώσης. Επιπλέον και η όποια επιλογή συγκεκριμένης προς διδασκαλία ύλης, θα ήταν μια αυθαίρετη επιλογή. Η χρησιμοποιούμενη στην πράξη τεχνολογία αποσύρεται με ρυθμούς 7% το χρόνο, γεγονός που σημαίνει ότι κάθε δέκα χρόνια θα έχουμε νέα τεχνολογία που δεν γνωρίζουμε σήμερα.
Η ταχύτητα των εξελίξεων είναι ακόμη μεγαλύτερη σε τεχνολογίες αιχμής και η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία αλλάζει σε χρονικό διάστημα μικρότερο του έτους.
Μια εικόνα των ραγδαίων εξελίξεων , δίνεται από τα παρακάτω στοιχεία :
Ο άνθρωπος έχει ζωή περίπου 50.000 χρόνια .
Με 32 χρόνια μέση διάρκεια ζωής σημαίνει ότι υπάρχει για 1600 γενιές
Οι 1300 γενιές έζησαν στις σπηλιές
Μόνον για 140 γενιές έχουμε γραφή.
Μόνο για 12 γενιές έχουμε τυπογραφία.
Μόνο για 8 γενιές έχουμε ακριβή μέτρηση του χρόνου.
Μόνο κατά τη διάρκεια των τελευταίων 4 γενεών έχουμε ηλεκτρικές μηχανές.
Όμως κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 γενιών έχουμε την εμπειρία: των αεροπορικών ταξιδιών, των διαστημικών πτήσεων, των μικροκυμάτων, της τεχνολογίας των ακτίνων LASER, των ραγδαίων επικοινωνιών, των υπολογιστών, των μεγάλων επιτευγμάτων στον τομέα της ιατρικής, την τηλεόραση κ.ά.
Σχεδόν, όλα έγιναν κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 γενιών .
Δυστυχώς οι ανακαλύψεις αυτές δεν έγιναν στη χώρα μας, από εμάς με τους σπουδαίους προγόνους, Η τεχνολογία μεταφέρεται σε μικρό ποσοστό στη χώρα μας με χρονική υστέρηση από τους χώρους που παράγεται με ερευνητικές διαδικασίες μεγάλου κόστους . Το αποτέλεσμα είναι χαμηλές παραγωγικές επιδόσεις και χαμηλές αμοιβές . Η διαμόρφωση των τιμών και των αμοιβών δεν μπορεί να γίνεται με κανονιστικές διατάξεις κεντρικού ελέγχου. Ιδιαίτερα στις ελεύθερες κοινωνίες.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι προσανατολισμένο στο παρελθόν και την θεωρητικολογία, και η αγορά εργασίας προσφέρει θέσεις εργασίας χαμηλού τεχνολογικού επιπέδου (ΙΕΚ). Τα στελέχη που καταφέρνουν με δικές τους κυρίως προσπάθειες και όχι σαν αποτέλεσμα φοίτησης στα ιδρύματα , να αναπτύξουν αξιοποιήσιμη υποδομή σε γνώσεις και δεξιότητες στη σύγχρονη αγορά εργασίας, καταφεύγουν στο εξωτερικό.
Φιλοσοφικά κείμενα σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση στις ΗΠΑ αναφέρουν τις επιρροές για την ανάπτυξη σχετικής νοοτροπίας από την αρχαία Ελλάδα, που γενικά επηρέασε όλο τον κόσμο.
Καθώς οι πολιτισμοί αναπτύσσονταν από την αρχαιότητα , ορισμένοι άνθρωποι είχαν την υπευθυνότητα / αρμοδιότητα της διαχείρισης, και άλλοι εκτελούσαν τις απαραίτητες τεχνικές δουλειές. Η δεύτερη αυτή ομάδα ατόμων άρχισε σιγά –σιγά να αποτελεί την κατώτερη κοινωνική τάξη. Σε ορισμένες μάλιστα κοινωνίες, οι σκλάβοι προορίζονταν για την εκτέλεση της πρακτικής δουλειάς.
Η ηγετική τάξη διαχώριζε το πνεύμα από την πράξη. Ο διαχωρισμός αυτός κυριαρχούσε στην κοινωνική ζωή τόσο των Ελληνικών όσο και των Ρωμαϊκών χρόνων. Οι κοινωνίες αυτές έδιναν έμφαση στην ανάπτυξη του πνεύματος, που συνδέονταν άμεσα και με ανάλογη κοινωνική θέση.
Ο ιδεατός πολίτης στην αρχαία Ελλάδα ήταν το ελεύθερα σκεπτόμενο άτομο, χωρίς υποχρεώσεις για «κατώτερη» πρακτική δουλειά, που είχε αφιερώσει τη ζωή του σε θεωρητικές αναλύσεις διαφόρων θεμάτων και την πολιτική (Martin and Luetkemeyer 1979). Η φιλοσοφία αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να δίνεται έμφαση στη θεωρία και την ακαδημαϊκή μόρφωση, και να αγνοείται η τεχνολογία για αιώνες.
Ο σύγχρονος πολίτης / εργαζόμενος στη σύγχρονη κοινωνία κατά την “πραξιολογική φιλοσοφία “ συνδυάζει ισορροπία θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων . Στην πραγματικότητα η γνώση έχει αξία όταν μπορεί και εφαρμόζεται στην πράξη.
Σύμφωνα με το Maryland Plan προβλέπονται κατάλληλες μέθοδοι διδασκαλίας ανά αναπτυξιακό επίπεδο μαθητών. Στα πλαίσια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιδιώκεται άλλωστε η ανάπτυξη μιας γενικής και όχι εξειδικευμένης τεχνολογικής υποδομής στους μαθητές, που θα αποτελεί ένα σημείο εκκίνησης και που θα επιτρέπει αργότερα εξειδικεύσεις ανάλογα με τις άγνωστες εξελίξεις και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Συγκεκριμένα, όλοι οι μαθητές εφαρμόζουν στην Α’ Γυμνασίου τη μέθοδο της Ατομικής Εργασίας, στη Β’ Γυμνασίου τη μέθοδο της Ομαδικής Εργασίας, και στην Α’ Λυκείου τη μέθοδο «Έρευνα και Πειραματισμός». Με την εφαρμογή των προβλεπομένων σε κάθε μέθοδο διαδικασιών, επιδιώκεται η ανάπτυξη ενός πλαισίου γνώσεων και ικανοτήτων, που θα βοηθήσουν τον κάθε μαθητή να αντιμετωπίσει «εφαρμόζοντας την κατάλληλη διαδικασία», οποιοδήποτε τεχνολογικό πρόβλημα.
Η εκπαιδευτική αυτή διαδικασία είναι σε αντίθεση με την παραδοσιακή, σύμφωνα με την οποία μεταφέρεται μια συγκεκριμένη περιορισμένη προκαθορισμένη γνώση από τον καθηγητή προς τον μαθητή, σύμφωνα με κάποια κεντρική σχεδίαση. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, η μεταφερόμενη γνώση από τον καθηγητή δεν είναι πλέον επαρκής αποσκευή για την αναπαραγωγή νοητικά της πραγματικότητας κατά αποτελεσματικό τρόπο.
Κατά την εφαρμογή των μεθόδων οι μαθητές καλούνται να αξιοποιήσουν πλήθος πηγών πληροφόρησης για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που μελετούν .
Το συνημμένο βιβλίο περιλαμβάνει συνοπτική περιγραφή των μεθόδων του Maryland Plan και ένα πλαίσιο πηγών πληροφόρησης από το δίκτυο Internet για δημιουργία ερεθισμάτων στους μαθητές .
Ορισμένες από τις διευθύνσεις των πηγών πληροφόρησης που περιλαμβάνονται στο βιβλίο αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου στο δίκτυο Internet . Τα ίδια θέματα όμως μπορούν να εντοπισθούν δίνοντας στις μηχανές αναζήτησης του δικτύου περιγραφή του θέματος για το οποίο ζητείται πληροφόρηση.
Οι περισσότερες ηλεκτρονικές διευθύνσεις που περιλαμβάνονται στο βιβλίο δεν έχουν μεταβληθεί και παραπέμπουν στις ιστοσελίδες με απλό “κλικ” πάνω στις διευθύνσεις στο βιβλίο που επισυνάπτεται σε ηλεκτρονική μορφή.
Στο βιβλίο επίσης , παρά το γεγονός ότι γράφηκε το έτος 2002 , περιγράφεται το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον που με μεγάλη χρονική καθυστέρηση αρχίζει να διαμορφώνεται στη χώρα μας.
Πηγές πληροφόρησης: Βιβλίο του Νίκου Ηλιάδη εκδόσεων Καστανιώτη (έκδοση 2002), με αναφορές και στο σύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον που άρχισε να διαμορφώνεται και στη χώρα μας.
Το Βιβλίο του Νίκου Ηλιάδη εκδόσεων Καστανιώτη (έκδοση 2002) δείτε εδώ
*Νίκος Ηλιάδης, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π. ,M.Sc. ( Structural Engineering , Concordia University Montreal Canada ) , Ph.D.( University of Maryland USA, – Technology and Vocational Education ), τ. Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ , τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. ) τ. Διοικητής ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ , τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/), τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ ) του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση , Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
