Αθήνα: τρία δύσκολα πολεοδομικά στοιχήματα για τον επόμενο Δήμαρχο

Της Μάρως Ευαγγελίδου*, Αρχιτέκτων Πολεοδόμος

maroevangelidou@gmail.com

Ας ξανασκεφτούμε την Αθήνα με αφορμή τις δημοτικές εκλογές: τρεις ρεαλιστικές προτάσεις για τον επόμενο Δήμαρχο.

Ένας πολεοδόμος δεν μπορεί να αποκλίνει εύκολα από την ολοκληρωμένη θεώρηση διαχείρισης της πόλης και να καταθέσει προτάσεις ρεαλιστικές και κατανοητές προς τους τοπικούς άρχοντες. Ωστόσο ο δήμαρχος Αθήνας δεν είναι ένας τυχαίος τοπικός άρχοντας. Οφείλει να έχει ολιστική προσέγγιση όχι μόνο διότι ο Δήμος του είναι μητροπολιτικής εμβέλειας, αλλά και επειδή μπορεί να υποκινήσει συνεργασίες με την κεντρική διοίκηση, κυρίως όταν χρειάζονται θεσμικές ρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο.

Για παράδειγμα έχει αποδειχθεί ότι ο έλεγχος της ηχορύπανσης από τα μπαρ, που ταλαιπωρεί τους κατοίκους του ιστορικού κέντρου, απαιτεί νομοθετικές ρυθμίσεις.

-Έγινε άραγε συνεργασία με τον Υπουργό Δικαιοσύνης κο Φλωρίδη που κινείται -επιτέλους- σε κατεύθυνση πάταξης της παραβατικότητας και της ατιμωρησίας, ώστε να εντάξει και αυτό το πρόβλημα στην νομοθετική πρωτοβουλία του, ενισχύοντας το οπλοστάσιο των Δήμων για την διαχείριση ενός τόσο τοπικού προβλήματος, όπως είναι το δικαίωμα στον ύπνο των δημοτών του;

Άλλο τόσο χρήσιμη για την πρωτεύουσα μπορεί να είναι η ένταξή της σε διεθνή δίκτυα μητροπόλεων, όπου διακινείται, μέσω καλών πρακτικών, μια τεχνογνωσία διακυβέρνησης στα δύσκολα σύγχρονα θέματα, όπως η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η διαχείριση της πανδημίας ως ευκαιρία καθιέρωσης πρακτικών βιώσιμης κινητικότητας και κοινωνικής συμπερίληψης, η στοχευμένη χρήση ψηφιακών εργαλείων κλπ. (βλέπε c40.org , στο οποίο ανήκει η Αθήνα αλλά αμφιβάλλω αν ζητήθηκε η συνδρομή του)

Εννέα προτάσεις, δυστυχώς τραγικά επίκαιρες

Ανατρέχοντας στην προηγούμενη προεκλογική περίοδο (2019) ανέσυρα από την σελίδα μου στο ΦΒ εννέα προτάσεις,  που είχα καταθέσει ως υποψήφια δημοτική σύμβουλος. Τις υπενθυμίζω. Αυτές οι προτάσεις είναι:

1. Μητροπολιτικός Δήμος ή Μητροπολιτικό ανάστημα: να προχωρήσει ο Δήμος την εφαρμογή του (εγκεκριμένου με ΚΥΑ 17 Υπουργών) Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ/2015),

2.Τα εγκαταλελειμμένα κενά κτίρια και ο ρόλος του Δήμου,

3. Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων,

4. Πιλοτικό πρόγραμμα επανάχρησης κενών κτιρίων δημόσιας ιδιοκτησίας στην Πλάκα,

5. Δραστικά μέτρα για την ηχορύπανση,

6. Ενιαίο σχεδιασμό δημόσιου χώρου και στρατηγικής κινητικότητας, (στάθμευση, μονοδρομήσεις αναπλάσεις)

7. Μητροπολιτικά Πάρκα,

8. Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων και όχι απλά καθαριότητα,

9. Επαναλειτουργία κινηματογράφων Αττικόν-Απόλλων

Δυστυχώς είναι τραγικά επίκαιρες. Ίσως ήταν πολύ φιλόδοξες, αλλά μπορούμε τελικά να κάνουμε κάτι αν δεν έχουμε ένα φιλόδοξο όραμα; Σήμερα αυτοπεριορίζομαι σε μια προσπάθεια πιο ρεαλιστική, αλλά εξ ίσου απαιτητική από τον μελλοντικό Δήμαρχο, όπως πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε οι Αθηναίοι πολίτες.

Οι τρεις ρεαλιστικές προτάσεις για τον επόμενο Δήμαρχο

1η πρόταση: Αναζωογόνηση γειτονιών με διαδρομές πεζών σύνδεσης της κατοικίας με τα τοπικά κέντρα, τα συνοικιακά πάρκα και τις πλατείες. Καλό είναι να βελτιώνουμε τα πάρκα αλλά ακόμα καλύτερα να διασφαλίζουμε απρόσκοπτα την διαδρομή μας προς αυτά. Αυτή είναι μια έννοια βιοκλιματικής ανάπλασης και όχι (μόνο) η αλλαγή της πλακόστρωσης. Μας χρειάζονται κυκλοφοριακές μελέτες που θα προβλέψουν μονοδρομήσεις ώστε να διαπλατυνθούν τα στενά πεζοδρόμια και να αναδειχθούν οι ιστορικές δενδροστοιχίες της πόλης, παράλληλα με μια πολιτική αποτροπής της χρήσης του ΙΧ και επίλυσης της στάθμευσης στις περιοχές κατοικίας. Το ΣΒΑΚ (Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας) δεν έχει έννοια αν δεν συνοδευτεί από εφαρμόσιμες μελέτες ανά πολεοδομική ενότητα, που θα προτείνουν τα αναγκαία διαχειριστικά μέτρα (πχ σωστές πεζοδιαβάσεις), περιορίζοντας την τάση για δαπανηρά έργα.

2 η πρόταση: Μητροπολιτικά Πάρκα, Ποδήλατο και Δημόσια Συγκοινωνία: Οι συνοικιακοί περίπατοι είναι η αρχή για την σύνδεση με το κέντρο πεζή και με ποδήλατο.

Το ποδήλατο χρειάζεται ευρύτερο σχεδιασμό συνεργασία με άλλους δήμους και την Περιφέρεια. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/ Αττικής παρέχει το θεσμικό υπόβαθρο της στρατηγικής, αλλά ο ρόλος του Δημάρχου Αθήνας είναι καθοριστικός στην καθιέρωση αυτής της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Αυτό που χρειάζεται είναι μια συστηματική συνεννόηση / συνεργασία, με την Περιφέρεια και τους φορείς της δημόσιας συγκοινωνίας, πρόταση που είχε κατατεθεί και στην διαπαραταξιακή επιτροπή του μεγάλου περιπάτου.

Αιτήματα όπως η νυκτερινή λειτουργία του Μετρό (τουλάχιστον τα ΣΚ), η συμπλήρωση του δικτύου mini bus, και η δημιουργία χώρων στάθμευσης σε περιφερειακούς σταθμούς Μετρό, αφορούν κυρίως τον δήμο της Αθήνας και την αποτροπή προσέλευσης με ΙΧ στο κέντρο του.

Τα μητροπολιτικά πάρκα μπορούν να γίνουν η αιχμή του δόρατος αυτής της συνεργασίας, ως πόλοι συνάντησης των μέσων δημόσιας μεταφοράς και των ποδηλατικών μετακινήσεων. Γιατί δεν έχει προχωρήσει η πολεοδομική ρύθμιση στο Πάρκο Γουδή, όπως έχει (ρεαλιστικά) προδιαγραφεί από το ΠΔ του 2011; Μπροστά στην δυστοκία συνεννόησης του Υπ Περιβάλλοντος με τους άλλους εμπλεκόμενους φορείς, ο δήμος Αθηναίων μπορεί και οφείλει να είναι ο βασικός επισπεύδων για την κατοχύρωση των κοινόχρηστων χώρων και τις συνεννοήσεις για την επανάχρηση των κτιρίων που παραμένουν στο Στρατό.Έχει τα πολεοδομικά εργαλεία γι’ αυτό.

3η πρόταση: Έλεγχο της ραγδαίας τουριστικοποίησης της Αθήνας: το μεγαλύτερο πρόβλημα της Αθήνας σήμερα, αντί να αντιμετωπιστεί με ολοκληρωμένη πολιτική επιταχύνεται με αποσπασματικές κινήσεις όπως η βίαιη απομάκρυνση δέκα υπουργείων από το κέντρο της, επιλογή που θα αλλοιώσει τον πολυλειτουργικό του χαρακτήρα και θα τονώσει την «ξενοδοχειοποίηση» των ακινήτων που ανήκουν σε φορείς δημοσίου ενδιαφέροντος. Η πρόταση, αποτελεί τυπική περίπτωση στρεβλού σχεδιασμού, δηλαδή λανθασμένης διαχείρισης γνωστών και κοινά αποδεκτών δεδομένων όπως:

(α) η στέγαση της δημόσιας διοίκησης θέλει βελτίωση και εξορθολογισμό,

(β) είναι θεμιτό να αναζητούνται τρόποι απόδοσης των ιδιοκτησιών των ταμείων προς όφελος του κοινωνικού σκοπού τους και

(γ) η έκταση της ΠΥΡΚΑΛ προσφέρεται για την (ελεγχόμενη) στέγαση επιτελικής διοίκησης, που μπορεί να λειτουργήσει ως επιταχυντής για να υλοποιηθεί το όνειρο του Λεντάκη για μητροπολιτικό πάρκο.

Όμως η φαραωνική διάσταση του εγχειρήματος και η έλλειψη εκτίμησης των χωρικών επιπτώσεων στο κέντρο, δεν ανταποκρίνεται σε μια ορθολογική διαχείρισή των ανωτέρω δεδομένων, όπως θα γινόταν αν το όλο εγχείρημα είχε βασιστεί σε δημοσιοποιημένες μελέτες για την στέγαση των Υπουργείων και είχε σεβαστεί το στρατηγικό σχεδιασμό της Αττικής. Βλέπε:  Το κέντρο της Αθήνας και ο στρατηγικός σχεδιασμός της Αττικής και  Δέκα «παγίδες» για το κέντρο της Αθήνας και νέο κυβερνητικό πάρκο Υμηττού

Ο έλεγχος της τουριστικοποίησης των ιστορικών κέντρων επιβάλλει την εφαρμογή ελέγχου στις χρήσεις γης και των νέων φαινομένων όπως το Air BnB και η μαζική κρουαζιέρα. Ας διδαχθούμε και εδώ από τα διεθνή παραδείγματα.

-Σας βάζω δύσκολα κύριε μελλοντικέ Δήμαρχε, το παραδέχομαι.

-Αλλά γι’ αυτό εκτίθεστε στην εκλογική αρένα της πρωτεύουσας: για να αποδείξετε την ικανότητα διαχείρισης των δύσκολων στους απαιτητικούς ψηφοφόρους. Το απαιτεί η εποχή μας και η Αθήνα μας.

*Μάρω Ευαγγελίδου, Αρχιτέκτων Πολεοδόμος, Πρώην Γενική Γραμματέας Περιβάλλοντος

-Υποψήφια δημοτική σύμβουλος με τον συνδυασμό ΑΘΗΝΑ ΤΩΡΑ του Χάρη Δούκα

Email: maroevangelidou@gmail.com

fb: Maro Evangelidou