Βαρυμπόμπη: έκλυση επιβλαβών σωματιδίων-πως θα προφυλαχθούν οι πολίτες

 Η μεγάλη πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη, προκάλεσε έκλυση υψηλών τιμών των αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών χαρακτηρίζει την κατάσταση άσχημη και δίνει συγκεκριμένες οδηγίες προς τους πολίτες. Ποια είναι τα μέτρα προφύλαξης. Πως μπορούν οι πολίτες να παρακολουθήσουν σε πραγματικό χρόνο την εξέλιξη των τιμών.  Τι αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την απελευθέρωση ρυπαντών στην ατμόσφαιρα μετά  την ανάφλεξη οργανικής καύσιμης ύλης.

Έκκληση απευθύνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο στους κατοίκους του Λεκανοπεδίου να μείνουν εντός  των οικιών τους, με ερμητικά κλειστά τα παράθυρα και πόρτες. Με ανάρτησή του στο facebook σήμανε συναγερμό, αναφέροντας τα εξής: «4 Αυγούστου 05:00: Η κατάσταση πλέον σε πολλές περιοχές της Αθήνας είναι άσχημη όσο αφορά τα επιβλαβή σωματίδια PM2.5 (λεπτά εισπνεόμενα σωματίδια, με διάμετρο περί τα 2,5 μικρόμετρα και μικρότερα). Εφιστούμε την προσοχή στους κατοίκους του λεκανοπεδίου, στις περιοχές με υψηλές τιμές PM2.5, να παραμείνουν εντός των σπιτιών τους με ερμητικά κλειστά παράθυρα και πόρτες».

Μόνο με μάσκες

Υπογραμμίζει ακόμη, ότι οι πολίτες που είναι αναγκαίο να κυκλοφορήσουν στο δρόμο, μπορούν να το κάνουν χρησιμοποιώντας μάσκες N95, ΚΝ95 ή FFP2, που παρέχουν προστασία από τα σωματίδια PM2.5.»

Οι τιμές σε πραγματικό χρόνο

Οι τιμές αφορούν  σε μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο και καταγράφονται από την την Ευρωπαϊκή πλατφόρμα μετρήσεων ποιότητας αέρα PurpleAir: Real-time Air Quality Monitoring που στηρίζεται στην νέα γενιά αισθητήρων “Internet of Things”. Οι μονάδες είναι σε μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Οι τιμές που εμφανίζονται είναι αβαθμονόμητες και πρέπει να διαιρεθούν με έναν παράγοντα 1.8 περίπου. Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν  σε πραγματικό χρόνο τις τιμές ων σωματιδίων PM2.5 στην εξής διεύθυνση: https://www.purpleair.com/map?opt=1/mPM25/a10/cC0#10.21/38.021/23.7292

Τα αναλυτικά στοιχεία

Αναλυτική ενημέρωση έκανε το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την Περιφέρεια Αττικής, σχετικά με τις επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα μετά την εκδήλωση από χθες της μεγάλης πυρκαγιάς στον Βορειοδυτικό τομέα του λεκανοπεδίου της Αττικής.

Από τα στοιχεία του δικτύου των αισθητήρων του Ινστιτούτου, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο της Εθνικής Ερευνητικής Υποδομής ΠΑΝΑΚΕΙΑ, προκύπτουν τα ακόλουθα σχετικά με τα επίπεδα των συγκεντρώσεων λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5 στο λεκανοπέδιο της Αττικής:

– Η πρώτη επιβάρυνση παρατηρήθηκε δυτικά του τομέα της πυρκαγιάς, στην περιοχή των Αχαρνών, μετά τις 18:00 χθες. Με τη μεταβολή του ανέμου άρχισε να παρατηρείται μεγάλη επιβάρυνση αρχικά στο Δυτικό (Ίλιον) και κατόπιν στο Βόρειο τομέα (Πεύκη) του Λεκανοπεδίου, η οποία διήρκεσε όλη τη νύχτα και μεγιστοποιήθηκε κατά το διάστημα των ωρών 11:00-03:00, με δεκάλεπτες συγκεντρώσεις που ξεπέρασαν τα 200 μικρογραμμάρια (μg) ανά κυβικό μέτρο αέρα. Στη συνέχεια παρατηρήθηκε σχετική υποχώρηση, ωστόσο έως τις 08:00 σήμερα παρέμειναν υψηλά (άνω των 50 μg/κυβικό μέτρο).

– Στον Κεντρικό τομέα παρατηρήθηκε πολύ μεγάλη αύξηση των επιπέδων (άνω των 250 μg ανά κυβικό μέτρο), από τις 02:00 τα ξημερώματα σήμερα, η οποία διαρκεί έως τώρα. Στον Πειραιά παρατηρήθηκε επίσης επιβάρυνση μετά τις 04:00, αλλά τα επίπεδα παρέμειναν σχετικά χαμηλότερα.

– Σχετικά μικρότερη επιβάρυνση υπήρξε και στο Νότιο Τομέα, ακόμα και έως την περιοχή της Βουλιαγμένης (συγκεντρώσεις έως 90 μg ανά κυβικό μέτρο), από τις πρώτες ώρες μετά τα μεσάνυχτα έως και τώρα.

– Με βάση τα ωριαία επίπεδα συγκεντρώσεων στα σημεία μέτρησης στο λεκανοπέδιο, από τις 7:00 το πρωί της 4ης Αυγούστου οι υψηλές συγκεντρώσεις στον άξονα διάδοσης του καπνού ξεπέρασαν ακόμα και τα 250 μg ανά κυβικό μέτρο, ενώ μετά τις 9:00 παρατηρήθηκε μια ελαφρά βελτίωση της εικόνας.

– Οι συγκεντρώσεις μαύρου άνθρακα, ο οποίος είναι δείκτης ατελούς καύσης, μετρήθηκαν στον σταθμό του ΕΑΑ στο Θησείο σε πολύ υψηλά επίπεδα, με τις ωριαίες τιμές κατά περίπτωση να υπερβαίνουν τα 50 μg ανά κυβικό μέτρο (περίπου 20 φορές περισσότερο από τις συνήθως παρατηρούμενες αυτή την εποχή).

Τι αναφέρει ο Π.Ο.Υ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η ανάφλεξη οργανικής καύσιμης ύλης απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα διάφορους ρυπαντές όπως μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου (ΝΟx), διοξείδιο του θείου, αιωρούμενα σωματίδια (Α.Σ.) καθώς και άλλες ουσίες οι οποίες απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα εξαιτίας της καύσης υλικών όπως σκουπιδιών, εγκαταλειμμένων υλικών ή οικίσκων που ενδέχεται να βρίσκονται εντός του πεδίου της πυρκαγιάς.

Διείσδυση

Τα αιωρούμενα σωματίδια είναι πιθανόν να διεισδύσουν μέχρι το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (πνεύμονες) ενώ τα μικρότερης διαμέτρου μικροσωματίδια ενδέχεται να περάσουν και στην κυκλοφορία του αίματος. Η προσωρινή υπερσυγκέντρωση αυτών των ουσιών καθώς και η μεταφορά τους με τη βοήθεια του ανέμου σε γειτνιάζουσες περιοχές ενδέχεται να δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμα ή/και μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας στο γενικό πληθυσμό και ιδίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Οι ομάδες υψηλού κινδύνου

Οι ομάδες υψηλού κινδύνου από έκθεση σε καπνό είναι άτομα με άσθμα ή άλλα αναπνευστικά νοσήματα, άτομα με καρδιοαγγειακές παθήσεις, χρονίως πάσχοντες, ηλικιωμένοι, παιδιά, έγκυοι και καπνιστές. Η έκθεση στον καπνό μιας πυρκαγιάς ενδέχεται να προκαλέσει ερεθισμούς στα μάτια και την αναπνευστική οδό, βήχα, βρογχίτιδα, ενδέχεται να επιδεινώσει ή να πυροδοτήσει συμπτώματα κρίσης άσθματος και σε ορισμένες περιπτώσεις διαταραχή της αναπνευστικής λειτουργίας όπως δύσπνοια. Επίσης, σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα ενδέχεται να συμβάλει σε διαταραχές ρυθμού της καρδιάς και σε ακραίες περιπτώσεις σε καρδιαγγειακά επεισόδια με κατάληξη το θάνατο. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο κίνδυνος εγκαυμάτων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος εξαιτίας της εισπνοής θερμών αερίων, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές επιπλοκές, αναφέρεται σε εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας με θέμα : Λήψη μέτρων διασφάλισης της Δημόσιας Υγείας σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών όπως οι πυρκαγιές .

Μέτρα Προστασίας

Μία πυρκαγιά, εκτός από την περιοχή στην οποία εκδηλώνεται, ενδέχεται να επηρεάσει και άλλες περιοχές, εξαιτίας της μεταφοράς του καπνού μέσω των ανέμων. Επομένως, η λήψη μέτρων προστασίας είναι απαραίτητη ακόμη και σε περιοχές όπου η καθημερινή δραστηριότητα δεν επηρεάζεται άμεσα, αλλά καλύπτονται από το νέφος του καπνού της πυρκαγιάς. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η ενημέρωση του κοινού για τη λήψη των παρακάτω μέτρων προστασίας κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς στις περιοχές που είτε βρίσκονται πλησίον αυτής, είτε επηρεάζονται από τον καπνό και την αυξημένη θερμοκρασία:

Πιστή τήρηση των οδηγιών των αρμόδιων αρχών.

Παραμονή σε κλειστούς χώρους. Σε περίπτωση όπου κατοικημένες περιοχές βρίσκονται πλησίον μιας δασικής πυρκαγιάς κι επηρεάζονται από τον καπνό προτείνεται η ελάττωση των άσκοπων μετακινήσεων και η παραμονή σε κλειστούς χώρους χωρίς απευθείας επικοινωνία με τον εξωτερικό αέρα (κλείσιμο παραθύρων, πορτών και λοιπών διόδων αέρα προς το εσωτερικό).

Δροσιά σε εσωτερικούς χώρους

Εφόσον οι κατοικίες διαθέτουν σύστημα κλιματισμού, προτείνεται η χρήση του στη λειτουργία ανακύκλωσης του εσωτερικού αέρα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επιβάρυνση της ποιότητας του αέρα στους εσωτερικούς χώρους. Η επιλογή εισαγωγής «φρέσκου αέρα» που παρέχεται από ορισμένα συστήματα κλιματισμού πρέπει να απενεργοποιείται κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς για να αποφευχθεί η εισροή καπνού από το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, είναι απαραίτητη η σωστή συντήρηση των φίλτρων των συστημάτων κλιματισμού και αν είναι εφικτή, αντικατάστασή τους με φίλτρα πιστοποιημένα για κατακράτηση ΑΣ2.52 .

Παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους . Δημόσια κτίρια, ή άλλες εγκαταστάσεις που διαθέτουν συστήματα κλιματισμού και μπορούν να διατεθούν για την προστασία των ευαίσθητων ομάδων από τον καπνό. Κατά τη διάρκεια εκδήλωσης πυρκαγιάς συστήνεται οι κλιματιζόμενοι χώροι που θα χρησιμοποιηθούν ως χώροι συγκέντρωσης να λειτουργούν τις κλιματιστικές μονάδες τους στην επιλογή της ανακύκλωσης του αέρα, ώστε να μην είναι δυνατή η είσοδος του καπνού στο χώρο.

Περιορισμός Μετακινήσεων

Θα πρέπει να αποφεύγονται οι άσκοπες μετακινήσεις . Σε περίπτωση όμως χρήσης του αυτοκινήτου, προτείνεται η ρύθμιση του συστήματος κλιματισμού του οχήματος στη λειτουργία ανακύκλωσης του εσωτερικού αέρα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η είσοδος του καπνού στην καμπίνα των επιβατών.

Μείωση των πηγών ρύπανσης

Μείωση των πηγών ρύπανσης του εσωτερικού αέρα εντός του σπιτιού Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς πρέπει να αποφεύγεται το κάπνισμα στο εσωτερικό των κατοικιών, το μαγείρεμα με τη χρήση ψησταριάς, η χρήση τζακιού για ψήσιμο/μαγείρεμα, η χρήση αεροζόλ (εντομοκτόνα, αρωματικά χώρου, σπρέι μαλλιών) και οποιαδήποτε άλλης πηγής που ενδέχεται να επιβαρύνει την ποιότητα του εσωτερικού αέρα.

Χρήση μέτρων ατομικής προστασίας

Χρήση μέτρων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) από τον καπνό Κάποια άτομα που ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες ενδέχεται να απαιτηθεί να χρησιμοποιήσουν μάσκες για να προστατευθούν από τον καπνό και τις αναθυμιάσεις. Σε αυτή την περίπτωση, το φίλτρο της μάσκας πρέπει να είναι πιστοποιημένο για κατακράτηση Α.Σ.2.5 και να εξασφαλίζεται ότι η μάσκα εφαρμόζει καλά στο στόμα και τη μύτη του ατόμου.  Σε περίπτωση που κάποιο άτομο ή οι οικείοι του παρουσιάσουν οποιαδήποτε συμπτώματα εξαιτίας του καπνού ή των συνθηκών της πυρκαγιάς (ενδεικτικά αναφέρονται η δύσπνοια, σύγχυση, σπασμοί, καρδιοαναπνευστικά προβλήματα, απώλεια συνείδησης) πρέπει να αναζητηθεί αμέσως ιατρική συνδρομή.