Βέτο από τις Περιφέρειες για τις κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων – Σε δοκιμασία  ο νέος πολεοδομικός νόμος!  

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Αρνούνται ευθέως και κατηγορηματικά οι Περιφέρειες να αναλάβουν την ευθύνη της κατεδάφισης των τελεσίδικα κριθέντων αυθαιρέτων κτισμάτων, που υπολογίζονται σε εκατοντάδες χιλιάδες σε όλη τη χώρα. Ταυτοχρόνως οι Περιφέρειες  θέτουν  πέντε αυστηρούς όρους, οι οποίοι αφορούν κατά βάση σε στελέχωση υπηρεσιών,  υλικοτεχνικές υποδομές και πρόσθετους πόρους, για να αποδεχθούν να εφαρμόσουν το νέο πολεοδομικό νόμο του ΥΠΕΝ.

Βασική τομή του νέου πολεοδομικού νόμου 4495/17 του ΥΠΕΝ είναι ο πλήρης διαχωρισμός των διαδικασιών αδειοδότησης και ελέγχου του δομημένου περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή προβλέπεται η δημιουργία ενός νέου μηχανισμού, που θα περιλαμβάνει Περιφερειακά και Τοπικά Παρατηρητήρια, ο οποίος προσφέρει σημαντική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων προς την αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση.

Για την εφαρμογή του νέου πολεοδομικού νόμου 4495/17 του ΥΠΕΝ, τρεις μήνες μετά την ψήφιση του από την Βουλή των Ελλήνων ξεκίνησαν οι προετοιμασίες  μεταξύ του ΥΠΕΝ και την Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), σε «καλό κλίμα συνεννόησης και συνεργασίας», όπως ανακοίνωσε τις προηγούμενες ημέρες το ΥΠΕΝ,  για την μεταβίβαση των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων στις Περιφέρειες.

Στο μεταξύ  όμως το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), που συνεδρίασε την Τρίτη 13 Φεβρουαρίου 2018 έθεσε αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, προκειμένου οι Περιφέρειες να αναλάβουν την οργάνωση και λειτουργία των Περιφερειακών Διευθύνσεων Ελέγχου Δόμησης – Περιφερειακών Παρατηρητηρίων και των Τμημάτων Ελέγχου Δόμησης – Τοπικών Παρατηρητηρίων και ταυτοχρόνως πήρε αδιάλλακτη απόφαση για τις κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων.

«Κόκκινη γραμμή» οι κατεδαφίσεις

Συγκεκριμένα σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της ΕΝΠΕ, οι Περιφέρειες  ζητούν απόλυτα και κατηγορηματικά:

-«Η αρμοδιότητα για την κατεδάφιση αυθαιρέτων να παραμείνει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, όπως άλλωστε ισχύει σήμερα και για το συγκεκριμένο θέμα να ληφθεί υπ’ όψιν η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη».

Σημειώνεται ότι με βάση το νέο πολεοδομικό νόμο, μεταξύ πολλών άλλων στις βασικές αρμοδιότητες  των Περιφερειακών Διευθύνσεων Ελέγχου Δόμησης – Περιφερειακών Παρατηρητηρίων είναι:

• H κατεδάφιση των τελεσίδικα κριθέντων αυθαιρέτων.
• H τήρηση και διαχείριση του μητρώου πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαιρέτων και επικίνδυνων κατασκευών και
• Η τήρηση του μητρώου, στο οποίο εγγράφονται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν πρωτόκολλα κατεδάφισης.

Η απόφαση του Συνηγόρου του Πολίτη, ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ , την οποία προτάσσει η ΕΝΠΕ ….. λέει ότι:

-«Η τελεσιδίκως κριθείσα έκθεση αυτοψίας αυθαιρέτων κατασκευών (είτε σε διοικητικό στάδιο, είτε µε την εξάντληση των προβλεπόµενων ενδίκων βοηθηµάτων και µέσων), αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη – απόφαση, τόσο επιβολής των διοικητικών προστίµων, όσο και της εκτέλεσης της κατεδάφισης αυτών. Καθίσταται ταυτόχρονα σαφές ότι, κατόπιν της ως άνω τελεσιδικίας δεν απαιτείται και δεν προβλέπεται η έκδοση οποιασδήποτε νέας απόφασης κατεδάφισης για την ίδια κατασκευή.   Αρµόδια για την εκτέλεση της κατεδάφισης των τελεσιδίκως κριθεισών αυθαιρέτων κατασκευών, κατά τα ανωτέρω, είναι η οικεία Αποκεντρωµένη ∆ιοίκηση, συνεπικουρούµενη όποτε, όπως και όπου αυτό προβλέπεται από την ΕΥΕΚΑ και από τους εκ των ισχυουσών διατάξεων αρµοδίους φορείς».

Υψηλό πολιτικό κόστος

Αρμόδιοι παρατηρητές σημειώνουν ότι τα θέματα προσωπικού και υλικοτεχνικών υποδομών ακόμη και για τους πρόσθετους πόρους, που θέτουν οι Περιφερειάρχες, ως αυστηρούς όρους για να εφαρμόσουν το νέο πολεοδομικό νόμο, παρά τις δημοσιονομικές και τις άλλες γνωστές δυσκολίες αφήνουν περιθώρια για  προσεγγίσεις μεταξύ ΥΠΕΝ και ΕΝΠΕ, ώστε να αντιμετωπιστούν και να επιλυθούν άμεσα ή μακροπρόθεσμα, με τις ανάλογες εγγυήσεις και δεσμεύσεις.

Οι ίδιοι παράγοντες τονίζουν ωστόσο ότι :

Η άρνηση της ΕΝΠΕ για την ευθύνη των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων, που αποτελεί αναμφισβήτητα αρμοδιότητα υψηλού πολιτικού κόστους από την πρώτη κιόλας ανάγνωση, με τον κατηγορηματικό τρόπο που διατυπώνεται από την ΕΝΠΕ δείχνει να αποτελεί «κόκκινη γραμμή», την οποία δύσκολα θα υπερβούν οι Περιφερειάρχες, καθώς βαδίζουμε μάλιστα στην τελική ευθεία προς τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές.

Οι όροι της ΕΝΠΕ

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της ΕΝΠΕ, οι Περιφέρειες  παράλληλα με το αίτημα η  αρμοδιότητα για την κατεδάφιση αυθαιρέτων να παραμείνει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση θέτουν τις εξής βασικές προϋποθέσεις για τις αρμοδιότητες που τους ανατίθενται από το Ν. 4495/2017 και αφορούν στην οργάνωση και λειτουργία των Περιφερειακών Διευθύνσεων Ελέγχου Δόμησης – Περιφερειακών Παρατηρητηρίων και των Τμημάτων Ελέγχου Δόμησης – Τοπικών Παρατηρητηρίων:

1. Να μετακινηθεί άμεσα στις Περιφέρειες προσωπικό με εμπειρία στα θέματα δόμησης από τις αντίστοιχες υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και των Δήμων. Στο προσωπικό αυτό να περιλαμβάνονται και οι υπάλληλοι των παλιών ΤΥΔΚ που μεταφέρθηκαν από τις παλιές Νομαρχίες στους Δήμους την 1η Ιανουαρίου 2011. Η μετακίνηση του προσωπικού να γίνει με ειδική διάταξη κι όχι με το σύστημα της κινητικότητας.
2. Οι Περιφέρειες χρειάζονται εκτός από πεπειραμένους μηχανικούς και οργανωμένη νομική υπηρεσία όσον αφορά τα θέματα ελέγχου της δόμησης καθώς και το ανάλογο διοικητικό προσωπικό για την υποστήριξη τεχνικής και νομικής υπηρεσίας.
3. Να προσδιοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία κατά την οποία οι Περιφέρειες θα αναλάβουν την αρμοδιότητα για τον έλεγχο του δομημένου περιβάλλοντος. Τις υποθέσεις που θα ανακύψουν έως την ημερομηνία εκείνη θα τις διαχειριστούν οι υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων που άλλωστε έχουν την αρμοδιότητα.
4. Να χρηματοδοτηθούν οι Περιφέρειες ώστε να αποκτήσουν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή, το πληροφοριακό σύστημα καθώς και κατάλληλους χώρους για τη στέγαση των νέων οργάνων και υπηρεσιών.
5. Να προβλεφθεί ειδική επιχορήγηση στις Περιφέρειες για ν’ αντιμετωπίσουν τις δαπάνες που θα προκύψουν καθώς ο προβλεπόμενος από το Νόμο 4495/2017 πόρος που ισούται με το 25% των επιβαλλόμενων προστίμων μόνο επικουρικά μπορεί να βοηθήσει τη λειτουργία των Παρατηρητηρίων με δεδομένο ότι ούτε σταθερός είναι ούτε άμεσα εισπρακτέος.

  Δήλωση Αγοραστού

-«Σαφές μήνυμα ότι οι Περιφέρειες αποδέχονται τις αρμοδιότητες για τον έλεγχο του δομημένου περιβάλλοντος μόνο υπό την αίρεση ότι θα γίνουν αποδεκτές οι προϋποθέσεις που θέτουν προς το κεντρικό κράτος προκειμένου το εγχείρημα να έχει θετικό αποτέλεσμα για το περιβάλλον και την κοινωνία, εξέπεμψε το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) στην συνεδρίαση του», τονίζεται στην ανακοίνωση της ΕΝΠΕ.

-«Μας αναθέτουν να βάλουμε τάξη σ’ όλα αυτά που έγιναν όσον αφορά το δομημένο περιβάλλον από το 1940 και μετά. Χρειάζονται εργαλεία για τον έλεγχο της δόμησης, ο Νόμος μόνος του δεν αρκεί. Γι’ αυτό θέτουμε συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αν όμως αυτές δεν γίνουν αποδεκτές, τότε σαφέστατα ο Νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί και οι Περιφέρειες δεν πρόκειται να αναλάβουν την ευθύνη αυτή», υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας, Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κ. Αγοραστός.

Παράλληλα σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ,   ο αντιπρόεδρος της ΕΝΠΕ και περιφερειακός σύμβουλος Αττικής, Γιάννης Σγουρός, ζήτησε να προσφύγει η ΕΝΠΕ στη Δικαιοσύνη για τη μη εφαρμογή του άρθρου 102 του Συντάγματος, που ορίζει ότι η όποια μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από το κράτος πρέπει να συνοδεύεται από τους αντίστοιχους πόρους.

Επίσης ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος, τόνισε ότι το διοικητικό μοντέλο που προβλέπει ο σχετικός νόμος είναι αδύνατον να έχει αποτελέσματα στην Περιφέρεια του.

Οι αρμοδιότητες των Περιφερειών

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το νόμο οι αρμοδιότητες Περιφερειακών Διευθύνσεων Ελέγχου Δόμησης – Περιφερειακών Παρατηρητηρίων  έχουν τις εξής  βασικές αρμοδιότητες:

1. Ελέγχουν την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος, διενεργούν δειγματοληπτικούς και αυτεπάγγελτους ελέγχους των πορισμάτων των ελεγκτών δόμησης, ως προς τις υπαγωγές αυθαίρετων κατασκευών και αλλαγών χρήσης στις διατάξεις για την αναστολή επιβολής κυρώσεων, συντονίζουν τις συναρμόδιες υπηρεσίες κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά τη χρήση, την αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση των κοινόχρηστων χώρων και εν γένει των κατασκευών και παρέχουν οδηγίες προς τα Τμήματα «Ελέγχου Δόμησης – Τοπικά Παρατηρητήρια»:
2. Ως προς την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης έχουν την ευθύνη ειδικότερα για: α) την κατεδάφιση των τελεσίδικα κριθέντων αυθαιρέτων, β) την τήρηση και διαχείριση του μητρώου πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαιρέτων και επικίνδυνων κατασκευών, γ) την τήρηση του μητρώου, στο οποίο εγγράφονται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν πρωτόκολλα κατεδάφισης, δ) τη λήψη μέτρων για την ορθή διάθεση των οικοδομικών αποβλήτων και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος από περιβαλλοντική ζημιά, σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.), ε) τα μέτρα πρόληψης της αυθαίρετης δόμησης και την αξιοποίηση των επιχειρησιακών δεδομένων με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη βέλτιστη προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος, στ) την ανάρτηση στο διαδίκτυο του χάρτη καταγραφής αυθαιρέτων της χωρικής του αρμοδιότητας, ζ) τη διενέργεια ηλεκτρονικής κλήρωσης για τον ορισμό ελεγκτών δόμησης, στους οποίους ανατίθεται ο έλεγχος αυθαίρετων κατασκευών και χρήσεων, σύμφωνα με το άρθρο 92.
3. Ως προς την υλοποίηση του πολεοδομικού σχεδιασμού έχουν την ευθύνη ειδικότερα για:  α) την παρακολούθηση της «Ηλεκτρονικής Πολεοδομικής Ταυτότητας Δήμων», β) τον έλεγχο και την παροχή οδηγιών για την επίσπευση της εξέλιξης του πολεοδομικού σχεδιασμού προς τους Δήμους και τις Περιφέρειες.
4. Ως προς τις επικίνδυνες κατασκευές έχουν την ευθύνη ειδικότερα για:  α) τον έλεγχο για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας για τις επικίνδυνες κατασκευές, β) τη μέριμνα για τη λειτουργία των τριμελών επιτροπών επικίνδυνων ετοιμόρροπων κατασκευών του άρθρου 428 του π.δ. 14/27.7.1999, της τριμελούς επιτροπής εξέτασης ενστάσεων κατά αναθεωρητικών εκθέσεων επικίνδυνων οικοδομών του άρθρου 426 του ίδιου διατάγματος.