Βιοκλίνες για ανάσχεση της ρύπανσης από γεωργικά φάρμακα

Μια καινοτόμα ιδέα που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Σουηδία βρίσκει τώρα πρόσφορο έδαφος και στην Ελλάδα. Πρόκειται για βιολογικά συστήματα που ονομάζονται «βιοκλίνες» (biobeds), στα οποία μπορούν να διοχετεύονται τα υγρά απόβλητα της γεωργικής εκμετάλλευσης και να αποδομούνται με βιολογικό τρόπο.

Το 60-70% της περιβαλλοντικής ρύπανσης με γεωργικά φάρμακα οφείλεται στην υιοθέτηση ανορθολογικών πρακτικών κατά την προετοιμασία, άδειασμα ή πλύσιμο του ψεκαστικού μηχανήματος και όχι στη χρήση και εφαρμογή των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στους αγρούς. Αυτές οι πηγές ρύπανσης ονομάζονται σημειακές.

Την ανάπτυξη λύσεων για την ανάσχεση της σημειακής ρύπανσης με γεωργικά φάρμακα και την εγκατάσταση των πρώτων πιλοτικών συστημάτων βιοκλινών στη χώρα μας ανέλαβαν πρόσφατα, στο πλαίσιο του συνεργατικού έργου ΒΙΟΚΛΙΝΕΣ (Μ16ΣΥΝ2-00397), το Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας Φυτών και Περιβάλλοντος του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε συνεργασία με το Εργαστήριο Γεωργικής Φαρμακολογίας και Οικοτοξικολογίας του Τμήματος Αγροτικής Ανάπτυξης του Δημοκριτείου Παν. Θράκης, τον Εθνικό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας, το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και τους συνεταιρισμούς καπνοπαραγωγών (Σ.Ε.Κ.Ε) και βιομηχανικής τομάτας (ΘΕΣΤΟ) με έδρα την Ξάνθη και την Λάρισα αντίστοιχα.

Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Βιοτεχνολογίας Φυτών και Περιβάλλοντος του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

«Οι βιοκλίνες είναι απλά συστήματα που εγκαθίστανται σε χώρους όπου συνήθως γίνονται οι εργασίες του ψεκαστήρα και αποτελούν τον χώρο υποδοχής του περιεχομένου ή του υπόλοιπου των ψεκαστικών και των κατάλοιπων της πλύσης τους (πλύσιμο, γέμισμα, άδειασμα των ψεκαστικών). Στην πράξη αποτελούν ορύγματα (λάκκους) βάθους 1 μ και επιφάνειας που κυμαίνεται από 20 ως 40 μ, ανάλογα με τον όγκο των ψεκασμών κάθε γεωργικής εκμετάλλευσης, τα οποία γεμίζονται με ένα βιοοργανικό υλικό. Αυτό το βιοοργανικό υπόστρωμα αποτελείται από άχυρο, έδαφος και κομπόστ από μανιταροκαλλιέργειες του εδώδιμου μύκητα Pleurotus ostreatus, ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο αποτελεσματικούς αποδομητές ρύπων. Σε αυτό το βιοοργανικό υπόστρωμα βρίσκεται το “κλειδί” της επιτυχίας των βιοκλινών γιατί μέσα εκεί ευνοείται η ανάπτυξη μικροοργανισμών για την ταχύτατη βιοαποδόμηση των γεωργικών φαρμάκων», εξηγεί ο Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας & Βιοτεχνολογίας Δημήτρης Καρπούζας από το Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας Φυτών και Περιβάλλοντος του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που συντονίζει το έργο.

Στο πλαίσιο του έργου θα κατασκευαστούν πιλοτικά δύο βιοκλίνες, μια στην Λάρισα σε εγκαταστάσεις της ΘΕΣΤΟ και μια στην Ξάνθη σε εγκαταστάσεις της ΣΕΚΕ, οι οποίες θα χρησιμοποιούνται από παραγωγούς των δύο συνεταιριστικών οργανώσεων για όλες τις προετοιμασίες ψεκασμού. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Δημοκρίτειο Παν. Θράκης θα παρακολουθούν τη λειτουργία τους για να διαπιστώσουν την αποτελεσματικότητα τους στη μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Ο ΕΣΥΦ, το ΓΕΩΤΕΕ και οι άλλοι φορείς που συμμετέχουν στο έργο θα ενημερώνουν τους τελικούς χρήστες- παραγωγούς για τα οφέλη των βιοκλινών και θα τους εκπαιδεύουν στη χρήση τέτοιων συστημάτων ως εργαλείων για το «πρασίνισμα» της πρωτογενούς παραγωγής και την μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ελληνικής γεωργίας.

Το έργο ΒΙΟΚΛΙΝΕΣ συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωσης στο πλαίσιο του Υπομέτρου 16.1 – 16.5 του Μέτρου 16 «Συνεργασία». Οι συνεργαζόμενοι φορείς πραγματοποίησαν την πρώτη τους συνάντηση στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στη Λάρισα, την Παρασκευή 16 Ιουνίου 2023.