«Βραχυκύκλωμα» στην έκδοση νέων οικοδομικών αδειών και τον έλεγχο αυθαιρέτων – Παρέμβαση Συνηγόρου του Πολίτη  για το νέο πολεοδομικό νόμο

Του Αργύρη Δεμερτζή

Με ανακοίνωση, που εξέδωσε εν μέσω της εορταστικής περιόδου, την Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου 2017, ο Συνήγορος του Πολίτη ασκεί αυστηρή κριτική στο νέο πολεοδομικό νόμο 4495/17 του ΥΠΕΝ. Καταγράφει οκτώ αυστηρές επισημάνσεις, με αιχμή  ότι προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή οι διατάξεις του νέου νόμου προβλέπεται η έκδοση πλέον των 50 κανονιστικών πράξεων, από την απουσία των οποίων διαπιστώνει  «βραχυκύκλωμα» τόσο στην παρακολούθηση, καταγραφή, έλεγχο και λήψη μέτρων για την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος όσο και  στη διαδικασία έκδοσης και ελέγχου οικοδομικών αδειών.

Σημειώνεται ότι ο ίδιος ο νόμος προβλέπει μεταβατικό διάστημα έξι μηνών για την έκδοση των κανονιστικών πράξεων. Από το ΥΠΕΝ δίνουν αρμοδίως  το μήνυμα, ότι βρίσκονται «επί ποδός πολέμου»,  για να ετοιμάσουν τις εκτελεστικές αποφάσεις και τα προβλεπόμενα σχέδια Προεδρικών Διαταγμάτων, για την πλήρη εφαρμογή του νέου νόμου.

Στο μεταξύ όπως έχει γράψει  το ecopress έχει εκδοθεί εγκύκλιος με θέμα:  «Διευκρινιστικές οδηγίες για την εφαρμογή μεταβατικών διατάξεων του ν.4495/2017», προκειμένου να καλυφθούν κενά, που δημιουργούνται μέχρι την έκδοση των νέων κανονιστικών πράξεων. Το πρόβλημα όμως σε μεγάλο βαθμό παραμένει, καθώς στην πράξη παράλληλα με την υποστελέχωση νευραλγικών υπηρεσιών και την αναμενόμενη σύσταση επιτροπών και δομών, που αναλαμβάνουν κρίσιμους ρόλους υπάρχουν πολλά και σημαντικά ανοιχτά μέτωπα, τα οποία διαμορφώνονται από προγενέστερες νομοθετικές προβλέψεις, οι οποίες βεβαίως στο βαθμό που δεν περιελήφθησαν  ως αυτοτελείς ρυθμίσεις στο νέο νόμο δεν αλλάζουν με εγκύκλιο.

Στην ίδια ανακοίνωση, του Συνηγόρου του Πολίτη διατυπώνονται έξι προτάσεις, αφήνοντας ταυτοχρόνως ανοιχτές αιτιάσεις για την ολοκληρωμένη εφαρμογή του νέου νόμου. Παράλληλα δίνεται στη δημοσιότητα η πλήρης παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, όπως είχε διατυπωθεί προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ και τα συναρμόδια υπουργεία από τη φάση της διαβούλευσης, του επίμαχου νομοσχεδίου.

Επίμαχα άρθρα του νόμου

Ειδικότερα ο Συνήγορος του Πολίτη σημειώνει ότι «η εφαρμογή του νομοσχεδίου εξαρτάται από την έκδοση πλέον των πενήντα (50) Υπουργικών Αποφάσεων και Προεδρικών Διαταγμάτων» και ειδικότερα επισημαίνει ότι:

Ενδεικτικά, στο άρθρο 2 παρ. 3 προβλέπεται η δημιουργία μιας νέας δομής για την παρακολούθηση, καταγραφή, έλεγχο και λήψη μέτρων για την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος, η στελέχωση, οργάνωση και λειτουργία της οποίας θα καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα, το οποίο, προκειμένου να τεθεί άμεσα σε λειτουργία ο νέος μηχανισμός, θα χρειαστεί να εκδοθεί για να συσταθούν και να λειτουργήσουν όλα τα προβλεπόμενα όργανα.

-Για τη νέα δομή, σημειώνεται ότι : «Δια της νέας αυτής δομής που προβλέπεται ότι, θα αποτελείται από: α) το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος (Δ/νση Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος και Εφαρμογής Σχεδιασμού) που θα υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ με επιτελικές κυρίως αρμοδιότητες, β) τα Περιφερειακά Παρατηρητήρια (Περιφερειακές Δ/νσεις Ελέγχου Δόμησης) που θα υπάγονται στην κάθε Περιφέρεια και γ) τα Τοπικά Παρατηρητήρια (Τμήματα Ελέγχου Δόμησης), που θα υπάγονται στην κάθε Περιφερειακή Ενότητα, εκχωρείται η αρμοδιότητα του ελέγχου και της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος στην τοπική αυτοδιοίκηση β΄ βαθμού.

-Για τη χρονική υλοποίηση της νέας δομής σημειώνεται ότι : «Και λαμβάνοντας υπόψη τα άνευ χρονικού περιορισμού αναφερόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 26 «Μέχρι τη συγκρότηση των υπηρεσιών των άρθρων 1,2 και 3,οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από τις υπηρεσίες, στις οποίες είχαν ανατεθεί οι αρμοδιότητες αυτές μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου.»

Επίσης, στα άρθρα 28 επ. σχετικά με τη διαδικασία έκδοσης και ελέγχου οικοδομικών αδειών προβλέπεται η έκδοση πολλών υπουργικών αποφάσεων, ενώ στο άρθρο 31 παρ. 3 προβλέπεται η έκδοση Π.Δ που θα ορίσει τις προϋποθέσεις για τη λειτουργία και οργάνωση των Υπηρεσιών Δόμησης και τα κριτήρια για τη στελέχωσή τους.

Επιπλέον, στα άρθρα 64 επ. σχετικά με τον έλεγχο υλοποίησης χωρικού σχεδιασμού, τους κοινόχρηστους χώρους και το περιβαλλοντικό ισοζύγιο επίσης προβλέπεται η έκδοση προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων.

Περαιτέρω, στο άρθρο 26 παρ. 29 προβλέπεται η συνέχιση λειτουργίας των υφιστάμενων οργάνων μέχρι τη συγκρότηση των συλλογικών οργάνων και επιτροπών των άρθρων 7,13,17,18,19,20,22 και 24. Συνεπώς και σε αυτήν την περίπτωση θα χρειαστεί να εκδοθούν οι σχετικές αποφάσεις συγκρότησής και λειτουργίας των προβλεπομένων συλλογικών οργάνων.

-«Κατόπιν των ανωτέρω, τονίζει ο Συνήγορος του Πολίτη και λαμβάνοντας υπόψη ότι σε κάθε περίπτωση η καθυστέρηση ή/και παράλειψη έκδοσης των προβλεπόμενων από την ισχύουσα νομοθεσία κανονιστικών πράξεων, είτε επέφερε αντιστοίχως την καθυστέρηση, είτε κατέστησε ανενεργές τις σχετικές διατάξεις, θεωρούμε ότι προκειμένου να τεθεί σε ισχύ το σχέδιο νόμου θα χρειαστεί η άμεση έκδοση των αναφερόμενων σε αυτό Προεδρικών Διαταγμάτων, Υπουργικών και λοιπών αποφάσεων».

Οι οκτώ επισημάνσεις του Συνηγόρου

-«Στο πλαίσιο της ψήφισης του νομοσχεδίου µε αντικείμενο τον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος, ο Συνήγορος του Πολίτη επεσήµανε στους συναρμόδιους Υπουργούς τα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες που έχει διαπιστώσει και κατέθεσε προτάσεις για τη βελτίωση της πολεοδοµικής νοµοθεσίας» σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση και υπογραμμίζεται ειδικότερα, η Ανεξάρτητη Αρχή διαπίστωσε ότι:

1. Προκειµένου να τεθούν σε εφαρµογή οι διατάξεις του νοµοσχεδίου προβλέπεται η έκδοση πλέον των πενήντα (50) κανονιστικών πράξεων,
2. Παρέχεται η δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις, αδειοδότησης και τακτοποίησης κατασκευών παρά την ύπαρξη αµετάκλητων δικαστικών αποφάσεων,
3. Το πρόβληµα της αυθαίρετης δόµησης παραµένει διότι εξακολουθούν να οικοδοµούνται αυθαίρετες κατασκευές και µετά την καταληκτική ηµεροµηνία κατασκευής για την υπαγωγή στη σχετική διαδικασία τακτοποίησης,
4.  Η  διαδικασία ένταξης των αυθαίρετων κατασκευών, µέσω του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδας, χωρίς τη διενέργεια προηγούµενων σχετικών ελέγχων, έχει συχνά ως αποτέλεσµα και την υποβολή ανακριβών δηλώσεων,
5. Δεν πρέπει να υφίσταται διαρκώς η δυνατότητα ένταξης στη διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων, ενώ η παρούσα, τέταρτη, δια νόµου παράταση διαιωνίζει την άνιση µεταχείριση µεταξύ των πολιτών,
6.  Οι συνεχείς νοµοθετικές µεταβολές του πολεοδοµικού πλαισίου πλήττουν την ασφάλεια δικαίου, καθώς και τις δικαιοπραξίες σχετικά µε την ιδιοκτησία,
7.  Συστήνονται νέες υπηρεσίες ελέγχου δόµησης,  χωρίς να έχει αντιµετωπιστεί η υποστελέχωση των υφιστάµενων πολεοδοµικών υπηρεσιών,
8. Εξετάζονται εκπρόθεσµα διοικητικές προσφυγές αυθαιρέτων και αδειών δόµησης, µε αποτέλεσµα την ενδεχόµενη απώλεια του δικαιώµατος δικαστικής προστασίας.

Οι έξι προτάσεις του Συνηγόρου

Επίσης, ο Συνήγορος του Πολίτη πρότεινε:

1. Την έκδοση των προβλεπόµενων Προεδρικών ∆ιαταγµάτων, Υπουργικών και άλλων αποφάσεων, προκειµένου να τεθεί άµεσα σε ισχύ το νοµοσχέδιο,
2. Την κατάργηση των σχετικών διατάξεων, ούτως ώστε να µην παρέχεται η δυνατότητα αδειοδότησης και τακτοποίησης κατασκευών, όταν έχουν εκδοθεί σχετικές αµετάκλητες δικαστικές αποφάσεις,
3.  Την αµεσότητα των ενεργειών της πολιτείας για την οριστική αντιµετώπιση του ζητήµατος της υποστελέχωσης των υπηρεσιών ∆όµησης,
4. Την εµπρόθεσµη εξέταση των προβλεπόµενων διοικητικών προσφυγών για την πληρέστερη προστασία των δικαιωµάτων των πολιτών,
5. Τη διατήρηση της αρµοδιότητας των κατεδαφίσεων στις Αποκεντρωµένες ∆ιοικήσεις και ταυτόχρονα την επαρκή στελέχωση και εξοπλισµό τους,
6. Την αναγκαιότητα έκδοσης των Ζωνών Υποδοχής Συντελεστή πριν την έκδοση οποιουδήποτε τίτλου Μεταφοράς Συντελεστή ∆όµησης.

ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ