Ξεκινούν τα ενεργειακά έργα για να γίνουν Τήλος και Αη Στράτης «πράσινα νησία»

Πλησιάζουν στο στάδιο της υλοποίησης τα έργα σε δύο ακριτικά νησιά της Ελλάδας, που πρωτοπορούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά την μετάβαση τους  σε μορφές καθαρής ενέργειας. Πρόκειται για τα «πράσινα νησιά» Αη Στράτης και Τήλος. Με νομοθετικές ρυθμίσεις που προωθεί το ΥΠΕΝ:

• Καθορίζεται η αδειοδοτική διαδικασία και το πλαίσιο λειτουργικής ενίσχυσης του έργου Πράσινο Νησί, που αφορά τον Αη Στράτη. Το έργο έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ 2014-2020 και υλοποιείται από το ΚΑΠΕ σε συνεργασία με το Δήμο Αγίου Ευστρατίου.
• Γίνεται δυνατή η έναρξη λειτουργίας των υβριδικών έργων της Τήλου και της Ικαρίας. Οι σταθμοί αυτοί περιλαμβάνουν μονάδες ΑΠΕ και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και συμβάλουν στην ενεργειακή αυτονομία των δύο νησιών, με χαμηλότερο κόστος, μεγαλύτερη ευστάθεια συστήματος και μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Και παράλληλα
• Δίνεται η δυνατότητα υλοποίησης, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας που θα διενεργηθεί από τη ΡΑΕ, με την τεχνική υποστήριξη του ΔΕΔΔΗΕ, μέχρι δύο Ειδικών Πιλοτικών Έργων σε ισάριθμα νησιά, για τη διερεύνηση της δυνατότητας επίτευξης υψηλότερης διείσδυσης ενέργειας από ΑΠΕ.

Ο ΥΠΕΝ, Γιώργος Σταθάκης, με δήλωση του ενέταξε τις νέες αυτές ρυθμίσεις στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής μετάβασης των νησιών σε μορφές καθαρής ενέργειας, τους πυλώνες της οποίας παρουσίασε στο Φόρουμ «Καθαρή ενέργεια για όλα τα ευρωπαϊκά νησιά» που διοργάνωσε, την Παρασκευή  22 Σεπτεμβρίου 2017 στα Χανιά, το ΥΠΕΝ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρουσία του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα και του Επιτρόπου Κλιματικής Αλλαγής και Ενέργειας, Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε.  Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ΥΠΕΝ:

-Ο πρώτος πυλώνας αφορά την αποκέντρωση στην παραγωγή ενέργειας με εργαλεία όπως είναι το νομοσχέδιο για τις Ενεργειακές Κοινότητες, που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους φορείς, να εμπλακούν στον ενεργειακό σχεδιασμό, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, μέσω της συμμετοχής τους σε ενεργειακά εγχειρήματα.

-Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την ενίσχυση του ρόλου των Διαχειριστών των ηλεκτρικών δικτύων, που θεωρείται ζωτικός, για την επέκταση των διασυνδέσεων και την προώθηση σύγχρονων και καινοτόμων ενεργειακών συστημάτων. Ειδικότερα, όπως ανέφερε ο Υπουργός, ο ΑΔΜΗΕ ολοκληρώνει τη διασύνδεση των Κυκλάδων και δρομολογεί τη διασύνδεση της Κρήτης, πρώτα με την Πελοπόννησο το 2020 και στη συνέχεια με την Αττική το 2023. Ο ΔΕΔΔΗΕ, εξάλλου, έχει σε εξέλιξη τέσσερα στρατηγικά έργα: τους Έξυπνους Μετρητές, τα Έξυπνα Κέντρα Ελέγχου, την ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων για την προώθηση νέων εφαρμογών στην ηλεκτρική αγορά, καθώς και το project για τα Έξυπνα Νησιά. Μέσω του τελευταίου στόχος είναι να αναπτυχθεί ένα πιλοτικό  Ηλεκτρικό Σύστημα στα μη Διασυνδεδεμένα Νησιά, με πολύ μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ.

Ήδη, το βασικό πλαίσιο  των αρχών, της λειτουργίας  και των κανόνων  διαχείρισης των Έξυπνων Νησιών έχει ολοκληρωθεί και θα ακολουθήσει από τη ΡΑΕ προκήρυξη διαγωνισμού, με την τεχνική υποστήριξη του ΔΕΔΔΗΕ, για την προσέλκυση επενδυτών. Ο ΔΕΔΔΗΕ, επίσης, έχει έτοιμο σχέδιο για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στα νησιά. Στο πλαίσιο αυτό θα προωθήσει την κατασκευή 100-150 σταθμών φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα. Αυτές οι πρώτες υποδομές εκτιμάται ότι θα αποτελέσουν κίνητρο για την προσέλκυση ανάλογων ιδιωτικών επενδύσεων.

Ο κ. Σταθάκης αναφέρθηκε ειδικότερα στις ιδιαιτερότητες και την ποικιλομορφία των νησιών που επιβάλλουν λύσεις στα μέτρα τους και τόνισε ότι για αυτό το λόγο τα νησιά μπορούν να λειτουργήσουν ως προνομιακοί χώροι ανάπτυξης πιλοτικών προγραμμάτων. Παράλληλα εστίασε στις κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όλα τα νησιά και δη τα ευρωπαϊκά, όπως είναι, η διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, η μείωση του ενεργειακού κόστους και η απεξάρτηση από εισαγωγές ενέργειας και η αξιοποίηση των ΑΠΕ.

Αη Στράτης «πράσινο νησί»

Το εγχείρημα  να γίνει ο Αη Στράτης πράσινο νησί, έχει μία ιστορία τουλάχιστον δεκαετίας, ενω τα τελευταία επτά χρόνια υπήρχε στασιμότητα.  Τους τελευταίους μήνες υπάρχει συχνή συνεργασία του Δήμου Αγίου Ευστρατίου, της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας και του ΚΑΠΕ, ενώ το έργο εντάχθηκε για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 8.903.498,57 ευρώ και περιλαμβάνει τις ακόλουθες παρεμβάσεις:

1. Έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας: Εγκατάσταση στο νησί ανεμογεννητριών ισχύος 500 kW και φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 100 kW, σε συνδυασμό με μονάδες αποθήκευσης της περίσσειας ενέργειας που παράγεται σε συσσωρευτές, αλλά και σε μορφή υδρογόνου.
   2. Παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας και κάλυψη θερμικών και ψυκτικών φορτίων με χρήση Γεωθερμικών Αντλιών Θερμότητας (ΓΑΘ) σε δημόσια κτήρια.
   3. Αυτόνομες σταθερές εφαρμογές παροχής ενέργειας βασισμένες σε φωτοβολταϊκά και κυψέλες καυσίμου σε κτηνοτροφικές μονάδες του νησιού, οι οποίες δεν έχουν σήμερα πρόσβαση στο ηλεκτρικό δίκτυο της ΔΕΗ.
   4. Έργα πράσινων μεταφορών (ηλεκτρικών οχημάτων και οχημάτων υδρογόνου), καθώς και αντίστοιχων σταθμών ανεφοδιασμού. Πιο συγκεκριμένα θα εγκατασταθεί στο νησί σταθμός φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων με ενέργεια προερχόμενη από φωτοβολταϊκά, καθώς και σταθμός ανεφοδιασμού οχημάτων με υδρογόνο («υδρογονάδικο»), ο οποίος θα είναι και ο πρώτος αντίστοιχος σταθμός που υλοποιείται στην Ελλάδα.
   5. Λοιπές πράσινες παρεμβάσεις, όπως υδροπονικά θερμοκήπια, βιολογική γεωργία, αλιεία και κτηνοτροφία. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής σχεδίασε το έργο, με Φορέα Χρηματοδότησης τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων και Φορέα Υλοποίησης το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), με την υποστήριξη ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Παράλληλα, θα ιδρυθεί άμεσα ο Φορέας Διαχείρισης στον οποίο θα συμμετέχουν η Κοινότητα Αγ. Ευστρατίου, η ΔΕΗ, ΔΕΗ Ανανεώσιμες και το ΚΑΠΕ.
   Σε πρώτο στάδιο, ο στόχος διείσδυσης των ΑΠΕ θα αγγίξει το ποσοστό του 85%, ενώ σε δεύτερο στάδιο θα εφαρμοστούν μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε κτήρια και θα αναπτυχθούν έξυπνα δίκτυα, με στόχο την επίτευξη της διείσδυσης των ΑΠΕ σε ποσοστό της τάξης του 100%.
   Το έργο, το οποίο είχε προαναγγελθεί τον Μάρτιο του 2009, δίνει προτεραιότητα στη διασφάλιση της παροχής ηλεκτρισμού στους κατοίκους του Αϊ Στράτη, τόσο κατά τη διάρκεια, όσο και μετά την ολοκλήρωση των έργων, ώστε να τροφοδοτούνται από ένα αξιόπιστο σύστημα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.
   Ο Αϊ Στράτης, όντας το πρώτο μη διασυνδεδεμένο νησί της Ευρώπης με τόσο υψηλό ποσοστό διείσδυσης πράσινης ενέργειας, θα αποτελέσει υπόδειγμα για τα ελληνικά νησιά .

Τήλος «πράσινο νησί»

Το έργο TILOS, φιλοδοξεί να επιτύχει τη μέγιστη, και σχεδόν καθολική ενεργειακή αυτονομία για τον ακριτικό τόπο των  Δωδεκανήσων, το οποίο μέχρι πρόσφατα τροφοδοτείτο αποκλειστικά με ηλεκτρική ενέργεια από τον πετρελαϊκό σταθμό της Κω μέσω υποβρύχιας διασύνδεσης.

Το καινοτόμο σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε φάση εγκατάστασης στο νησί, είναι υβριδικό, καθώς συνδυάζει τεχνολογίες τόσο παραγωγής (ανεμογεννήτρια και φωτοβολταϊκό πάρκο), όσο και αποθήκευσης ενέργειας (συσσωρευτές), και είναι το πρώτο του είδους του που πραγματοποιείται στη Μεσόγειο, με δυνατότητα επίσης εξαγωγών εγγυημένης ενέργειας προς το ηλεκτρικό δίκτυο της Κω.

Οι ενεργειακές ανάγκες των 850 κατοίκων (που το καλοκαίρι πολλαπλασιάζονται) θα καλυφθούν από το συνδυασμό μιας ανεμογεννήτριας (ισχύος 800 κW), φωτοβολταϊκών πάνελ 200 kW, καθώς και τη χρήση σύγχρονων συσσωρευτών τεχνολογίας, με αποθηκευτική ικανότητα 2,4 MWh. Ταυτόχρονα, στα κτίρια του νησιού τοποθετούνται “έξυπνοι μετρητές”, οι οποίοι θα ελέγχουν τη συνολική κατανάλωση και την τάση του ρεύματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, η Τήλος θα εξάγει ηλεκτρικό ρεύμα για πέντε ώρες την ημέρα στην Κω, όταν θα έχει καλύψει πλέον τις δικές της ενεργειακές ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές.

Από την ολοκλήρωση του σχεδίου προβλέπεται εξοικονόμηση της τάξης των 350.000 ευρώ ετησίως (κόστος ηλεκτροπαραγωγής).

Στο μεταξύ από το καλοκαίρι του 2016  «πράσινο φως» για τη μετατροπή της Τήλου σε πράσινο νησί άναψε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, με την απόφασή της για τη χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο ακριτικό νησί από τον πρώτο στην Ελλάδα υβριδικό σταθμό, με τη συμμετοχή συσσωρευτών. Η δημιουργία του υβριδικού σταθμού αποτελεί συστατικό μέρος ενός προγράμματος, που αποσκοπεί στο να αναδείξει την Τήλο στο πρώτο ενεργειακά αυτόνομο νησί στην Ελλάδα, καθώς προβλέπεται η κάλυψη του 85% των αναγκών της με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μάλιστα, το όμορφο ακριτικό νησί με τους 400-500 μόνιμους κατοίκους (που πολλαπλασιάζονται το καλοκαίρι) θα κάνει και «εξαγωγή ενέργειας», παρέχοντας στην Κω εγγυημένη ισχύ 400 kW για πέντε ώρες ημερησίως, σύμφωνα πάντα με το πρόγραμμα.

Πρόκειται για υλοποίηση του πρωτοποριακού ευρωπαϊκού έργου «TILOS» (Technology Innovation for the Local Scale Optimum Integration of Battery Energy Storage), το οποίο συντονίζει το Εργαστήρι Ηπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας του Περιβάλλοντος του ΑΕΙ Πειραιά Τ.Τ. (πρώην ΤΕΙ Πειραιά), με τη συμβολή κοινοπραξίας 15 εταίρων από επτά ευρωπαϊκές χώρες.

Σήμερα η Τήλος ηλεκτροδοτείται με υποβρύχιο καλώδιο από την Κω, με ενέργεια που παράγεται με χρήση πετρελαίου. Με βάση το πρόγραμμα θα κατακτήσει την ενεργειακή της αυτονομία στο μεγαλύτερο μέρος, συμβάλλοντας και στη μείωση χρήσης του ρυπογόνου πετρελαίου. Η ενεργειακή σύνδεση με την Κω θα παραμείνει αφενός ως παράγοντας ασφαλείας και αφετέρου για τη μεταφορά της περίσσειας του συστήματος της Τήλου.

Τρεις καινοτομίες

Οι καινοτομίες του προγράμματος «TILOS» δεν περιορίζονται στη βασική επιδίωξη, δηλαδή την κατάκτηση της ενεργειακής αυτάρκειας και στην ανάδειξη του πρώτου πράσινου νησιού στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, με όσο το δυνατόν ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Η πρώτη καινοτομία του συστήματος είναι η ύπαρξη υβριδικού σταθμού παραγωγής ενέργειας, όπου αξιοποιούνται δύο διαφορετικές πηγές ανανεώσιμης ενέργειας, ο άνεμος και ο ήλιος». Συγκεκριμένα, ο σταθμός θα αποτελείται από μια μικρή ανεμογεννήτρια 800 kW και φωτοβολταϊκά πάνελ 200 kW. Για την εγκατάσταση της ανεμογεννήτριας πραγματοποιήθηκε μελέτη για την προστασία της ορνιθοπανίδας του νησιού.

Η δεύτερη καινοτομία είναι η χρήση σύγχρονων συσσωρευτών τεχνολογίας, με αποθηκευτική ικανότητα 2,4 MWh. Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα η τεχνολογία των συσσωρευτών («μπαταρίες» ειδικού τύπου) για την αποθήκευση της ενέργειας που παράγουν οι ΑΠΕ. Μέχρι τώρα έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία των αντλιοταμιευτήρων νερού. Βεβαίως, οι συσσωρευτές (θα εισαχθούν από το εξωτερικό) είναι ακριβοί, αλλά αναμένεται στον βαθμό που εξελίσσονται τεχνολογικά και προχωρά η εμπορική τους αξιοποίηση να μειωθεί το κόστος τους. Επίσης, έχει ήδη πιστοποιηθεί διάρκεια ζωής των συσσωρευτών δέκα ετών, με πιθανή επέκταση ακόμα και τα 20 χρόνια, περίπου όσο είναι και η ζωή ανεμογεννητριών και πάνελ.

Η τρίτη καινοτομία αφορά τον εξοπλισμό του συστήματος με «έξυπνο δίκτυο», δηλαδή με την εγκατάσταση σε κάθε σπίτι και χώρο εργασίας «έξυπνων μετρητών», οι οποίοι θα προειδοποιούν για πιθανή πτώση στα φορτία ενέργειας, ωθώντας σε εναρμόνιση με αντίστοιχο περιορισμό στη χρήση ηλεκτρικών συσκευών.

Με την αδειοδότηση του σταθμού ξεκινούν τα έργα για την εγκατάστασή του. Τα σημεία τοποθέτησης της ανεμογεννήτριας και των φωτοβολταϊκών συλλεκτών έχουν καθοριστεί.