ΥΠΕΝ: από πρόστιμα αυθαιρέτων κατηγορίας 5 η νέα γενιά αστικών αναπλάσεων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Ερχεται στις αρχές του νέου χρόνου νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τις αστικές αναπλάσεις, που προβλέπει ότι τα νέα έργα αναπλάσεων στις ελληνικές πόλεις μεταξύ άλλων πηγών θα χρηματοδοτούνται και από τα έσοδα επαναφοράς της δυνατότητας νομιμοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5,  μέσω της τράπεζας γης και του μηχανισμού της μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Προβλέπεται ακόμη χρηματοδοτήση για την αποζημίωση ιδιοκτητών και την αποκατάσταση διατηρητέων κτιρίων και την αποζημίωση οικοδομικών συνεταιρισμών σε δάση.  

-«Μέσω της διαδικασίας της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης, των ζωνών υποδοχής συντελεστή αλλά ακόμα και της ενεργοποίησης της κατηγορίας 5 και της αξιοποίησης των χρημάτων που θα έχουμε από την ρύθμιση των αυθαιρέτων αυτής της κατηγορίας, θα υπάρχει ένα σημαντικός κουμπαράς χρηματοδότησης, που θα είναι για την αλλαγή του αστικού περιβάλλοντος των πόλεων», δήλωσε ο Ευθύμιος Μπακογιάννης γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ.

Η επαναφορά της νομιμοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5 προ των πυλών

Η επαναφορά  της νομιμοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5 στο νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ που έρχεται το 2025 θα συνδεθεί με τη νέα γενιά αναπλάσεων, σε εκτάσεις που θα αναδειχθούν από τον εν εξελίξει πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό των νέων ΤΠΣ και ΕΠΣ στο σύνολο της επικράτειας, όπως είπε ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ στο συνέδριο GreenDeal 2024, που διοργάνωσε το ΤΕΕ.

Παράλληλα ο κος Μπακογιάννης μίλησε για «το πολύ σημαντικό έργο που προωθεί το υπουργείο σε συνεργασία με το ΤΕΕ», της λειτουργίας της Ψηφιακής Τράπεζας Γης, που για την υλοποίηση του προκήρυξε διαγωνισμό το ΤΕΕ και τις μελέτες για τον καθορισμό ζωνών υποδοχής συντελεστή σε 42 περιοχές, με περιβαλλοντικά και πολεοδομικά κριτήρια, που υλοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος  πολεοδομικής και χωροταξικής μεταρρύθμισης «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» του ΥΠΕΝ. Δείτε εδώ στο ecopress

Από κόσκινο τα έργα αναπλάσεων των Δήμων 

Με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, με βάση τις προτάσεις των Δήμων έχουν εγκριθεί και υλοποιούνται μικρά και μεγάλα έργα αναπλάσεων συνολικού ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ. Στα τέλη του 2025 θα γίνει αξιολόγηση αυτών των έργων αστικής ανάπλασης που έχουν εγκριθεί μέχρι τώρα, με στόχο τη βιώσιμη αστική κινητικότητα, που βασίζεται στο τρίπτυχο δημόσιες συγκοινωνίες, ποδήλατο, περπάτημα και την μεγαλύτερη προσβασιμότητα.

– «Θα γίνει σκληρά αξιολόγηση για τον αν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι, όχι μόνο για την αύξηση της βιωσιμότητας και προσβασιμότητας αλλά και της κοινωνικής αποδοχής αυτών των έργων αναπλάσεων», είπε χαρακτηριστικά ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ.

Ο σχεδιασμός του ΥΠΕΝ για τη νέα γενιά αναπλάσεων

Παράλληλα τόνισε ο ίδιος ότι μετά τη λήξη της χρηματοδοτικής περιόδου του Ταμείου Ανάκαμψης,  από το 2025 αναζητούνται νέοι πόροι για τη νέα γενιά αναπλάσεων, οι οποίοι θα προέλθουν από τις νέες ρυθμίσεις που προωθεί το υπουργείο. Συγκεκριμένα:

-«Στο πλαίσιο του νέου πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού, τώρα που κάνουμε τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, υπάρχει ένα κεφάλαιο μέσα σε αυτό το σχεδιασμό, που ενεργοποιεί την αλλαγή του αστικού περιβάλλοντος»,  είπε ο κος Μπακογιάννης και εξήγησε ότι:

-«Δημιουργείται λοιπόν μία δυνατότητα μετά τα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, με τις επόμενες μελέτες δεύτερου επιπέδου που είναι τα ρυμοτομικά σχέδια εφαρμογής να έχουμε ένα πολύ μεγάλο μέρος αστικών αναπλάσεων τα οποία θα συνοδεύουν αυτούς τους σχεδιασμούς».

 -«Το κρίσιμο βέβαια είναι να δούμε πού θα βρούμε τα χρήματα για τα νέα έργα αναπλάσεων»,  είπε ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ, αναφέροντας ότι η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι πολύ σημαντική αλλά εξαντλείται. Και σημείωσε ότι:

-«Θεωρώ ότι οι πόροι για τις νέες αναπλάσεις θα αντληθούν με τα εργαλεία που έχουμε, που είναι το Πράσινο Ταμείο και τα έσοδα που θα έχουμε πρωτίστως από τα αυθαίρετα και από το πολύ μεγάλο πρόγραμμα, που κάνουμε πάλι με το Τεχνικό Επιμελητήριο για την παρακολούθηση του δεδομένου περιβάλλοντος από την τράπεζα γης και τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης».

Χρηματοδοτήση για την αποζημίωση ιδιοκητών και την αποκατάταση διατηρητέων κτιρίων 

Παράλληλα ο κος Μπακογιάννης υπογράμμισε ότι το νέο πρόγραμμα αναπλάσεων θα καλύψει από τις ίδιες χρηματοδοτικές πηγές του Πράσινου Ταμείου και τα έσοδα νομιμοποίησης αυθαιρέτων και τη χρηματοδότηση αποκατάστασης διατηρητέων κτιρίων.

-«Ένα μέρος του αστικού περιβάλλοντος ξέρετε είναι και τα διατηρητέα κτίρια, τα οποία είναι σε μια κακή κατάσταση», είπε ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ και σημείωσε ότι:

-«Άρα ένας προγραμματισμός αστικού περιβάλλοντος δεν μπορεί να μην περιλαμβάνει και διατηρητέα κτίρια τα οποία είναι παραμελημένα κουφάρια», τονίζοντας ότι:

-«Μέσω της διαδικασίας της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης, των ζωνών υποδοχής συντελεστή αλλά ακόμα και της ενεργοποίησης της κατηγορίας 5 και της αξιοποίησης των χρημάτων που θα έχουμε από την ρύθμιση των αυθαιρέτων αυτής της κατηγορίας, θα υπάρχει ένα σημαντικός κουμπαράς χρηματοδότησης, που θα είναι για την αλλαγή του αστικού περιβάλλοντος των πόλεων».

Για τη νέα γενιά αναπλάσεων ο κος Μπακογιάννης είπε ότι ο συνολικός σχεδιασμός και προγραμματισμός θα αποτυπωθεί στις ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου, το περιεχόμενο του οποίου έχει συζητηθεί και έχουν ληφθεί οι σχετικές αποφάσεις σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ.

400.000 αυθαίρετα κατηγορίας 5 και 20.000 διατηρητέα 

Η Ψηφιακή τράπεζα Γης θα ενεργοποιήσει τη μεταφορά συντελεστή δόμησης από ακίνητα προσφοράς σε ακίνητα υποδοχής.

Σύμφωνα με τα τεύχη του διαγωνισμού που προκήρυξε το ΤΕΕ για την υλοποίηση του έργου της Ψηφιακής Τράπεζας Γης στα ακίνητα προσφοράς μεταφοράς συντελεστή περιλαμβάνονται:

-20.000 διατηρητέα κτίρια, 

-400.000 αυθαίρετα κατηγορίας 5, δηλαδή κατασκευές με υπερβάσεις άνω του 40% των μεγεθών κάλυψης και δόμησης και άνω του 20% του επιτρεπόμενου ύψους ή κτήρια χωρίς οικοδομική άδεια,

– πρώην στρατόπεδα και εκτάσεις των Ενόπλων Δυνάμεων,

-παλαιά δημόσια ή δημοτικά κτήρια προς απόσυρση,

-δημόσιες εκτάσεις και παλαιές υποδομές που μένουν αναξιοποίητες,

-περιοχές (με δημόσια ή ιδιωτική περιουσία) που επιβάλλονται περιορισμοί δόμησης. Και

– ακίνητα οικοδομικών συνεταιρισμών σε δασικές εκτάσεις που χρήζουν αποζημίωσης από το κράτος.

Παράλληλα σύμφωνα πάντα με την περιγραφή του έργου στα τεύχη δημοπράτησης της Ψηφιακής Τράπεζας Γης υπάρχουν στη χώρα περίπου 20.000 διατηρητέα κτήρια και μνημεία, που έχουν περισσευούμενο συντελεστή της τάξης των 3.000.000 – 4.000.000 τ.μ. Πρόκειται στην πλειοψηφία τους για εγκαταλελειμμένα κτίρια, κυρίως λόγω οικονομικής αδυναμίας  των ιδιοκτητών να αναλάβουν το κόστος  για την αποκατάστασή τους.

Απρόσωπες αγοραπωλησίες με βάση την αξία του συντελεστή δόμησης μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης

Μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης θα γίνεται απρόσωπα η αγοραπωλησία δικαιωμάτων δόμησης, με συγκεκριμένη χρηματική αξία. Αυτή θα λειτουργεί επί της ουσίας και ως μηχανισμός αποζημίωσης δικαιούχων ιδιοκτητών, δημιουργώντας συγχρόνως πόρους για «πράσινα» έργα, αφού το 5% της αξίας κάθε συναλλαγής θα κατευθύνεται στη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων μέσω του «Πράσινου Ταμείου».

Πρακτικά οι αξίες που αντιστοιχούν στα τετραγωνικά μέτρα δόμησης από κτήρια ή δεσμευμένους αλλά αναξιοποίητους χώρους, σε περιοχές όπου δεν μπορεί να υλοποιηθεί η δόμηση, μεταφέρεται σε περιοχές, όπου σε καθορισμένες ζώνες υποδοχής συντελεστή δόμησης θα μπορεί να υλοποιηθεί η δόμηση.

Πωλητές και αγοραστές συντελεστή δόμησης θα έχουν τη δυνατότητα να καταχωρήσουν τα ακίνητά τους στην Ψηφιακή Τράπεζα Γης, η οποία δεν θα επιτρέπει ούτε απευθείας επαφή μεταξύ τους, ούτε την ανάμιξη δημοσίων φορέων, ενισχύοντας έτσι τη διαφάνεια.

Μέσω του διεθνούς ανοιχτού διαγωνισμού, συνολικού προϋπολογισμού 22,98 εκατ. ευρώ, που προκήρυξε το ΤΕΕ προωθείται η νέα πλατφόρμα, της Ψηφιακής Τράπεζας Γης, η οποία θα υλοποιηθεί και θα  τεθεί σε λειτουργία σε διάστημα 15 μηνών. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και η καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών είναι η 26η Νοεμβρίου 2024.