ΥΠΕΝ: επτά νέα ρεύματα διαχείρισης αποβλήτων- τι φέρνει ο νέος ΕΣΔΑ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Επτά νέα ρεύματα διαχείρισης αποβλήτων δημιουργούνται με το νέο Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ, αναβαθμίζεται ο ρόλος των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, των ΟΤΑ και ΦΟΔΣΑ στην ανακύκλωση.

-«Στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρώπης βρίσκεται η Ελλάδα αναφορικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων», τονίζει  ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ Μανώλης Γραφάκος, ο οποίος έχει ξεκινήσει κύκλο συναντήσεων και διαβούλευσης με τους φορείς της αυτοδιοίκησης, των ΣΕΔ των επαγγελματικών φορέων και της αγοράς, ενόψει της τελικής διαμόρφωσης του ΕΣΔΑ,  που αναμένεται να εγκριθεί στο υπουργικό συμβούλιο του Αυγούστου και να ψηφιστεί στη Βουλή το Σεπτέμβριο.

Νέα ΣΕΔ

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώνονται στις συναντήσεις διαβούλευσης που οργανώνει το ΥΠΕΝ στο νέο ΕΣΔΑ προβλέπεται θέσπιση υποχρεωτικής δημιουργίας προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για ρεύματα αποβλήτων, τα οποία είναι για:

• έπιπλα
• στρώματα
• κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα
• παιγνίδια – αθλητικό εξοπλισμό
• Ληγμένα φάρμακα – (ετοιμάζεται μελέτη από υποψήφιο ΣΕΔ)
• Γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα, και άλλες κατηγορίες αγροτικών αποβλήτων (οι σχετικές προετοιμασίες γίνονται σε συνεργασία  των υπουργείων ΠΕΝ και Αγροτικής Ανάπτυξης),
• Φωτοβολταϊκα

Βασικές αρχές

«Η κατάσταση διαχείρισης των αποβλήτων δεν είναι καλή στη χώρα. Αυτό το βλέπετε και στην καθημερινότητα, στην κακή εικόνα ορισμένων γειτονιών και στις παράνομες χωματερές. Σε επίπεδο κρίσιμων δεικτών, ανακύκλωση και ταφή, είμαστε δυστυχώς στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη. Είμαστε στους 2-3 χειρότερους. Είναι ανεπίτρεπτο η χώρα να θάβει σήμερα απορρίμματα, όταν ο μέσος όρος ταφής στην κοινότητα είναι μόλις 20% κι εμείς είμαστε στο 80%», είπε χαρακτηριστικά ο κ, Γραφάκος σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, παρουσία αυτοδιοικητικών από τις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης

Ο κ. Γραφάκος σημείωσε ότι ο εθνικός σχεδιασμός διαχείρισης αποβλήτων, που αναμένεται να εγκριθεί στο υπουργικό συμβούλιο του Αυγούστου, «έρχεται να αλλάξει αυτή την κατάσταση». Αναφορικά με την ανακύκλωση τόνισε ότι «θα αυξηθεί σημαντικά μέσα από την ξεχωριστή διαλογή των βιοαποβλήτων, των τροφών».

Παράλληλα σε εκδήλωση που έγινε για τον ίδιο σκοπό στο ΥΠΕΝ, με τη συμμετοχή εκπροσώπων  των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων σημείωσε ότι με το νέο ΕΣΔΑ θα αυξηθεί σημαντικά η ανακύκλωση μέσα από την ξεχωριστή διαλογή των βιοαποβλήτων, των τροφών.

Τα δύο σημεία στα οποία εστιάζει το νέο ΕΣΔΑ είναι τα βιοαπόβλητα και η ανακύκλωση. Στόχος του είναι η μείωση παραγωγής αποβλήτων και δίνεται έμφαση στην ενημέρωση. Με τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας Ν.4685/2020 καθίσταται υποχρεωτική η ξεχωριστή συλλογή των βιολογικών αποβλήτων (καφέ κάδοι).

Οι βασικές αρχές του νέου ΕΣΔΑ είναι:

• Ο ρυπαίνων πληρώνει
• Πληρώνω όσο πετάω
• Συλλογική ευθύνη παραγωγών αποβλήτων

Με την θεσμοθέτηση του νέου ΕΣΔΑ προβλέπονται:

• Δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων και βιοαποβλήτων
• Ενίσχυση της σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)
• Αύξηση της ενεργειακής αξιοποίηση των απορριμμάτων με:

(α) Παραγωγή SRF (solidrecoveredfuel) και RDF (refusederivedfuel) από Μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων: Μετατροπή μονάδων από ΦΟΔΣΑ

(β) 4 μονάδες παραγωγής ενέργειας

• Δημιουργία ΧΥΤΕΑ
• Ευθύνη παραγωγού για συσκευασίες γεωργικών φαρμάκων, απόβλητα θερμοκηπίων
• Παραγωγή ενέργειας από βιομάζα, βιοαποδομήσιμα απόβλητα
• Διαχείριση αποβλήτων τουριστικών ροών

• Σύνδεση ΓΕΜΗ ΕΜΠΑ για αντιμετώπιση εισφοροδιαφυγής.
• Πρόστιμα για παραβάσεις πολιτών και επιχειρήσεων στη διαχείριση των Αστικών Αποβλήτων.

Οι νέοι στόχοι

Οι στόχοι που τίθενται για την ανακύκλωση είναι μάλλον συγκρατημένοι και ταυτοχρόνως οδηγούν σε πρόοδο αν συγκριθούν με τη σημερινή απογοητευτική κατάσταση, καθώς όπως σημειώνει ο κ Γραφάκος «σε επίπεδο κρίσιμων δεικτών, ανακύκλωση και ταφή, είμαστε δυστυχώς στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη. Είμαστε στους 2-3 χειρότερους. Είναι ανεπίτρεπτο η χώρα να θάβει σήμερα απορρίμματα, όταν ο μέσος όρος ταφής στην κοινότητα είναι μόλις 20% κι εμείς είμαστε στο 80%». Οι στόχοι του νέου ΕΣΔΑ είναι:

Ανακύκλωση (συμπεριλαμβάνονται και βιοαπόβλητα):

55% μέχρι το 2025

60% μέχρι το 2030

Παραγωγή ενέργειας: 10% το 2025, μεγαλύτερη του 25% μέχρι το 2030

Ταφή: 10% μέχρι το 2030

ΣΕΔ και ΟΤΑ

Στις συναντήσεις τονίστηκε η ανάγκη περαιτέρω ενεργοποίησης των ΣΕΔ στην ανακύκλωση των  ΟΤΑ και ΦΟΔΣΑ και η λειτουργία των Πράσινων Σημείων. Σημειώνεται σχετικά ότι στο νέο ΕΣΔΑ συμπεριλαμβάνονταν και τροποποιήσεις της νομοθεσίας του Ν. 2939/2001, για την εναλλακτική διαχείριση και τη λειτουργία των ΣΕΔ.

Ο κ Γραφάκος παρατήρησε χαρακτηριστικά ότι «σήμερα έχουμε μία flat ανακύκλωση και έδωσε το παράδειγμα με το σύστημα με τους μπλε κάδους σαν το μεγαλύτερο ΣΕΔ, όπου οι στόχοι του βάσει του ΕΣ του είναι στόχοι ανακύκλωσης συσκευασιών, αλλά υπάρχει κενό στην ανακύκλωση των υλικών γι’ αυτό πρέπει να δημιουργηθούν δίκτυα συλλογής».

Ο διευθύνων σύμβουλος του ΕΟΝ Ιωάννης Σιδέρης σημείωσε ότι οι ΟΤΑ θέλουν ενημέρωση, εκπαίδευση γιατί όπως είπε «αυτό που ξέρουν και το κάνουν καλά είναι να μαζεύουν σκουπίδια». Σχετικά με την ενημέρωση, o EOAN ετοιμάζει έναν οδηγό για τους ΟΤΑ. Όπως είπε και ο Γραφάκος «οι ΟΤΑ θέλουν στήριξη και συνεργασία με τα ΣΕΔ». Έδωσε και ένα παράδειγμα. Στον παρόντα χρόνο τρέχουν προγράμματα στο ΕΠΠΕΡΑΑ και πρότεινε στα ΣΕΔ να συνεργαστούν με τους Δήμους, να υποβάλλουν πρόταση για την μέτρηση των αποβλήτων στα νοικοκυριά.