ΥΠΕΝ: Ευρωπαϊκά κονδύλια άνω των 10 δισ. ευρώ για «πράσινες» δράσεις

«Βρισκόμαστε στην «ίδια σελίδα» με τον ΟΟΣΑ όσον αφορά στις περιβαλλοντικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα μας», τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, στο πλαίσιο διαδικτυακής συνέντευξης Τύπου όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των Περιβαλλοντικών Επιδόσεων της Ελλάδας από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τη δεκαετία 2009-2019. 

Ο κ. Χατζηδάκης  τόνισε  ότι η αξιολόγηση αποτυπώνει την πρόοδο που έχει συντελεστεί  σε πολλούς τομείς, σημειώνοντας παράλληλα ότι ο ΟΟΣΑ αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα υλοποιεί ένα φιλόδοξο σχέδιο «πράσινης» μετάβασης. Το σχέδιο αυτό θα χρηματοδοτηθεί με κονδύλια άνω των 10 δις. ευρώ που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης αλλά και το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027.  Μάλιστα, στο ποσό αυτό δεν λαμβάνονται υπόψη τα χρήματα που θα προέλθουν από τα Περιφερειακά Προγράμματα ούτε τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ο Επικεφαλής της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ, κ. Rodolfo Lacy, εκφράστηκε με θετικά λόγια για την πρόοδο της χώρας μας προς την ενεργειακή μετάβαση και την υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου για την απολιγνιτοποίηση. Κατά την παρέμβασή του αναφέρθηκε συνοπτικά σε σειρά συστάσεων για την περαιτέρω βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων της Ελλάδας.

Στη συνέντευξη Τύπου συμμετείχαν ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης, η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, κ. Αλεξάνδρα Σδούκου και ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη:

«Χαίρομαι ιδιαίτερα που συναντιόμαστε ξανά, έστω και υπό αυτές τις συνθήκες.

Χαίρομαι επίσης που βρισκόμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε την ολοκλήρωση της 3ης Διαδικασίας Αξιολόγησης των Περιβαλλοντικών Επιδόσεων της Ελλάδας από τον ΟΟΣΑ, για την περίοδο 2009-2019.

Είναι μια αξιολόγηση που από τη μία αποτυπώνει την πρόοδο που έχει συντελέσει η χώρα μας σε πολλούς τομείς που αφορούν τις περιβαλλοντικές της επιδόσεις. Ενώ από την άλλη, υπογραμμίζει τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Και προτείνει μιας σειρά από παρεμβάσεις, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται με τις προτεραιότητες πολιτικής μας.

Άλλωστε η πράσινη μετάβαση είναι για μας κορυφαία εθνική προτεραιότητα.

Και αυτό το αποδεικνύουμε στην πράξη, κάτι που αναγνωρίζεται και στην εν λόγω έκθεση η οποία τονίζει ότι «Η Ελλάδα υλοποιεί φιλόδοξο σχέδιο πράσινης μετάβασης» (σελ 13):

• Διαβάζουμε συγκεκριμένα τα θετικά σχόλια για την κίνηση της κυβέρνησης να δρομολογήσει το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων μέχρι το 2028. (σελ. 49)
• Αλλά και για την υιοθέτηση του στόχου για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.   
• Παράλληλα, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στους «φιλόδοξους στόχους» του ΕΣΕΚ για το 2030 όσον αφορά στα μέτρα για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής.

Θα ήθελα να σταθώ αρχικά στο κομμάτι της ενέργειας. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υλοποιεί μια σειρά από «πράσινες» δράσεις, τις οποίες προτείνει η έκθεση που παρουσιάζεται σήμερα και συνδυάζουν τρεις διαστάσεις: την περιβαλλοντική, την κοινωνική και την αναπτυξιακή.

Προς αυτή την κατεύθυνση πρόκειται να αξιοποιηθούν μεταξύ άλλων πόροι της τάξεως των 10 δις. Ευρώ που θα προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027. Το ποσό αυτό αφορά τις επιχορηγήσεις (grants) από την ΕΕ και δεν περιλαμβάνει το σκέλος των δανείων, ούτε τους πόρους από τις Περιφέρειες.

Πρώτα θα ήθελα να επανέλθω στον στόχο μας για πλήρη απεξάρτηση από τον λιγνίτη μέχρι το 2028, ο οποίος αποτελεί ένα ιστορικό βήμα της χώρας μας στη μάχη ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή. Ο στόχος αυτός συνδυάζεται με ένα σχέδιο για τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών που θίγονται από αυτή την αλλαγή. Πρόκειται για μια ανάγκη που υπογραμμίζεται επίσης στην Έκθεση (σελ 121) και για την αντιμετώπισή της έχουμε παρουσιάσει ένα εκτεταμένο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης. Το σχέδιο αυτό θα χρηματοδοτηθεί με πόρους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν σκοπό να δημιουργήσουν μαζικά νέες θέσεις εργασίας και να βοηθήσουν τις περιοχές αυτές να γυρίσουν οριστικά σελίδα.

1. Όσον αφορά στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τον τελευταίο χρόνο έχουμε φέρει ρυθμίσεις που απλοποιούν τη σχετική αδειοδοτική διαδικασία. Παράλληλα, με την εφαρμογή του Target Model εισάγουμε το στοιχείο του ανταγωνισμού με στόχο οι καταναλωτές να εξασφαλίζουν χαμηλότερες τιμές. Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών –ένα σημείο στο οποίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην Έκθεση –σελ.99, 119-  προχωρούν και αυτές. Η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής έχει δρομολογηθεί και η διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου ολοκληρώνεται φέτος. Επιπλέον, τους επόμενους μήνες πρόκειται να ψηφιστεί το νομοσχέδιο που θα θέσει τις βάσεις για τη νέα εποχή στον χώρο της ενέργειας. Το νομοσχέδιο αυτό θα δημιουργήσει το πλαίσιο για την ανάπτυξη της αποθήκευσης ενέργειας και των έξυπνων δικτύων, ρυθμίσεις που προτείνει ο ΟΟΣΑ (σελ. 99, 101) για τη στροφή στην καθαρή ενέργεια και την προώθηση της πράσινης καινοτομίας.
2. Ο ΟΟΣΑ προτείνει επίσης ρυθμίσεις σχετικές με εξοικονόμηση ενέργειας -κυρίως στα κτήρια- αναγνωρίζοντας ότι ο τομέας αυτός συνδυάζει περιβαλλοντικά με οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Το νέο Πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» θα είναι το μεγαλύτερο που έχει υπάρξει ποτέ και στοχεύει στην κάλυψη 60.000 κτιρίων τον χρόνο. Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα από τα προγράμματα εξοικονόμησης είχαν καλυφθεί 130.000 κτίρια σε μια δεκαετία.
3. Τέλος, στην ηλεκτροκίνηση έχουν γίνει σημαντικά βήματα, καθώς το νέο πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» έχει ευρεία απήχηση. Σε λίγο παραπάνω από ένα μήνα έχουν υποβληθεί αιτήσεις που αντιστοιχούν στις πωλήσεις 4 ετών! Προτεραιότητά μας είναι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που υπογραμμίζονται και στην Έκθεση (σελ 122) κυρίως σχετικά με τις υποδομές, ώστε να πιάσουμε τον στόχο μας μέχρι το 2030 να είναι 1 στα 3 νέα αυτοκίνητα ηλεκτροκίνητο.

Θα ήθελα να στραφώ τώρα σε κάποιους άλλους σημαντικούς τομείς περιβαλλοντικής πολιτικής στους οποίους γίνεται σημαντική πρόοδος προς την κατεύθυνση που υποδεικνύει η Έκθεση. Πρόκειται για τομείς στους οποίους προχωράμε σε φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις, αλλά και σε σημαντικά έργα, τα οποία θα ξεκινήσουν άμεσα με τη συνδρομή πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

4. Στον τομέα προστασίας της βιοποικιλότητας, ο ΟΟΣΑ στην Έκθεσή του διαπιστώνει, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για ενίσχυση του συστήματος διακυβέρνησης προστατευόμενων περιοχών, κυρίως όσον αφορά στη διαχειριστική επάρκεια, τον συντονισμό και τη χρηματοδότηση (σελ 146). Προς αυτή την κατεύθυνση, με τον πρόσφατο νόμο 4685/2020 δημιουργήσαμε τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ).

Πρόκειται για έναν οργανισμό που θα συντονίζει τη διακυβέρνηση και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Με πρόσβαση σε σημαντικά αυξημένους πόρους, ενισχυμένες επιστημονικές και διαχειριστικές  ικανότητες, αλλά και δυνατότητες ουσιαστικής συνεργασίας με τις τοπικές κοινωνίες και διεθνούς φορείς. 

5. Στο κεφάλαιο 2 της Έκθεσης του ΟΟΣΑ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά την ανάγκη να μπει τάξη στον χωρικό σχεδιασμό της χώρας μας.   Στην κατεύθυνση αυτή κινείται το χωροταξικό-πολεοδομικό νομοσχέδιο που θα καταθέσουμε σύντομα στη Βουλή, με το οποίο εκσυγχρονίζονται οι χρήσεις γης, ενώ παράλληλα βάζουμε τάξη στην εκτός σχεδίου δόμηση με στόχο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, προχωράμε με την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε όλη τη χώρα, τα οποία θα «κουμπώσουν» με τις παρεμβάσεις του νέου νομοσχεδίου. Επιπλέον, προωθείται η αναθεώρηση δύο πολύ σημαντικών Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων, αυτών για τις ΑΠΕ και τη Βιομηχανία.
6. Η διαχείριση αποβλήτων είναι ένας τομέας στον οποίο δυστυχώς η χώρα μας είχε διαχρονικά χαμηλές επιδόσεις, όπως τονίζεται και στην έκθεση του ΟΟΣΑ. Με το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), καθώς και το νομοσχέδιο για τα απόβλητα που θα φέρουμε στη Βουλή μέχρι το τέλος του χρόνου, προωθούμε μια σειρά από τομές που έχουν στόχο να καλύψουμε το χαμένο έδαφος: Δίνουμε έμφαση στην πρόληψη και την ξεχωριστή διαλογή αποβλήτων και ενεργοποιούμε μεταξύ άλλων εργαλεία όπως το  «pay as you throw», το οποίο μας συστήνει και ο ΟΟΣΑ. Παράλληλα, έχουμε δρομολογήσει την άμεση δημιουργία σύγχρονων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων και βιοαποβλήτων. Στόχος μας είναι το ποσοστό ταφής αποβλήτων να πέσει στο 10% μέχρι το 2030.
7. Τέλος στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, ο νόμος για τα πλαστικά μιας χρήσης που κατατέθηκε την Παρασκευή στη Βουλή εισάγει μια σειρά καινοτόμων μεταρρυθμίσεων.

Μεταξύ άλλων απαγορεύει κάποια πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης, θεσπίζει μεταξύ άλλων την υποχρέωση για χρήση ανακυκλωμένου πλαστικού στα μπουκάλια, ενώ προβλέπει τη δημιουργία συστήματος επιστροφής χρημάτων στον καταναλωτή για πλαστικές φιάλες. Όλα αυτά αποτελούν κομμάτι της δημιουργίας θεσμικού πλαισίου για την προώθηση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας, σύμφωνα με τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ.

Κυρίες και κύριοι, νομίζω ότι είναι σαφές από την τοποθέτησή μου ότι βρισκόμαστε στην «ίδια σελίδα» με τον ΟΟΣΑ όσον αφορά στις περιβαλλοντικές μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα μας.

Οι διεθνείς καλές πρακτικές αποτελούν οδηγό για εμάς, για αυτό και αντιμετωπίζουμε αυτή την αξιολόγηση ως ιδιαίτερα χρήσιμη διαδικασία.

Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω όλη την ομάδα του ΟΟΣΑ για τη δουλειά τους, αλλά και για την αρμονική συνεργασία με τις υπηρεσίες του Υπουργείου μας».

Από την πλευρά του ο Επικεφαλής της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ, κ. Rodolfo Lacy επισήμανε πως η Ελλάδα ανταποκρίθηκε γρήγορα στην πανδημία του κορωνοϊού. Ενθάρρυνε τις αρχές να συνεχίσουν προς αυτή την κατεύθυνση δράττοντας την ευκαιρία για την προώθηση μιας ανθεκτικής, πράσινης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάκαμψης. «Η ανάκαμψη είναι η ευκαιρία να επιταχυνθεί η μετάβαση προς μία οικονομία χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος και να ενισχυθούν οι προσπάθειες προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ιδίως σε οικονομικούς που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, όπως ο τουρισμός και η γεωργία», υπογράμμισε ο κ. Lacy.

Παράλληλα, αξιολογώντας τις Περιβαλλοντικές Επιδόσεις της Ελλάδας, ο ίδιος σημείωσε ότι η χώρα μας έχει δρομολογήσει μια φιλόδοξη ενεργειακή μετάβαση, σε μία προσπάθεια αντιμετώπισης και των μακροπρόθεσμων προκλήσεων της πανδημίας. Ο ίδιος επέλεξε να εστιάσει σε σειρά συστάσεων προς τη χώρα μας για την περαιτέρω βελτίωση των περιβαλλοντικών της επιδόσεων.

Συγκεκριμένα ανέφερε τα ακόλουθα:

• Αποτελεσματικότερη χρήση των κοινοτικών κονδυλίων για υποδομές που σχετίζονται με το περιβάλλον.
• Υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου της κυβέρνησης για την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028 και υποστήριξη της Δίκαιης Μετάβασης από οικονομικής και κοινωνικής πλευράς των λιγνιτικών περιοχών. Συνέχιση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης των νησιών και περαιτέρω προώθηση επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και σε συστήματα αποθήκευσης.
• Ενσωμάτωση της διάστασης της προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε σημαντικούς τομείς, όπως ο τουρισμός και η γεωργία.
• Ενσωμάτωση της διάστασης της βιοποικιλότητας στις τομεακές πολιτικές, όπως αυτές των μεταφορών, του τουρισμού, της γεωργίας και της αλιείας.
• Κλείσιμο και αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων, που εξακολουθούν να υπάρχουν.
• Ενίσχυση της περιβαλλοντικής διάστασης του φορολογικού συστήματος και κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα.
• Ενίσχυση των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων και του ελέγχου συμμόρφωσης.