ΥΠΕΝ: o νέος πολεοδομικός σχεδιασμός για εκτός σχεδίου, αυθαίρετα & επενδύσεις  

Ο υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Ταγαράς παρουσιάζει τον νέο πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», με χρηματοδότηση 600 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη για το σύνολο της επικράτειας, τονίζοντας ότι πρόκειται για «εθνικό στοίχημα» και «ό,τι δεν έγινε εδώ και 100 χρόνια, -από τα πρώτα νομοθετικά διατάγματα περί σχεδίων πόλεων και οικισμών του 1923- καλούμαστε να φέρουμε εις πέρας έως το τέλος του 2025».

Οι αλλαγές στοχεύουν στη θεσμοθέτηση χρήσεων γης σε όλους τους δήμους της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος, την αποθάρρυνση της αυθαίρετης δόμησης, την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές, την επίσπευση υλοποίησης επενδύσεων με ασφάλεια δικαίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Νίκος Ταγαράς: «υλοποιούμε μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις του ελληνικού κράτους, που είναι η οργάνωση του χώρου»

-«Το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» συνηθίζω να λέω ότι είναι η μεγαλύτερη πολεοδομική μεταρρύθμιση από συστάσεως του ελληνικού κράτους, η οποία αποτελεί ταυτόχρονα «εθνικό στοίχημα», που πολιτεία, τεχνικός κόσμος και πολίτες καλούμαστε να κερδίσουμε όλοι μαζί», τονίζει ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Ταγαράς, σε δηλώσεις του στην «Κυριακάτικη Απογευματινή», και στη δημοσιογράφοι Πένυ Αβραμίδη, αναφέροντας τη σπουδαιότητα του Προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης»

 -«Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε πού και τι επιτρέπεται να κατασκευαστεί και τι απαγορεύεται, πώς θα πρέπει να γίνουν οι πόλεις μας για να ανεβεί το βιοτικό μας επίπεδο, ποια μέτρα οφείλουμε να λάβουμε για να θωρακίσουμε τα αστικά κέντρα και το φυσικό περιβάλλον από τις ραγδαία εντεινόμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Με το Πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» βάζουμε τάξη στον χώρο και προστατεύουμε το περιβάλλον και δημιουργούμε ευκαιρίες ανάπτυξης με ασφάλεια δικαίου, ειδικά αφού ο σχεδιασμός θα θεσμοθετηθεί με προεδρικά διατάγματα που θα τύχουν επεξεργασίας από το Συμβούλιο της Επικρατείας», τονίζει ο κ. Ταγαράς και επισημαίνει τη δυσκολία, αλλά και τη σημασία του εγχειρήματος:

– «Ως μεταρρύθμιση είναι πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα, αρχικά λόγω έκτασης, καθώς αφορά το 80% της επικράτειας. Από τις 1.035 Δημοτικές Ενότητες της χώρας οι 829, έπειτα από πρόσκληση που απευθύναμε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποκτούν σύγχρονο πολεοδομικό σχεδιασμό. Ως μεταρρύθμιση είναι πρωτοφανής και για ακόμη έναν λόγο: ποτέ ξανά στο παρελθόν δεν έχει υπάρξει η χρηματοδότηση αυτού του μεγέθους. Ο προϋπολογισμός του Προγράμματος Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων ξεπερνά πλέον τα 600 εκατ. ευρώ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που σημαίνει ότι οι δήμοι δεν θα επιβαρυνθούν ούτε με ένα ευρώ! Είναι όμως και εθνικό στοίχημα διότι ό,τι δεν έγινε εδώ και 100 χρόνια -σημειώνοντας ότι τα πρώτα νομοθετικά διατάγματα περί σχεδίων πόλεων και οικισμών τα έχουμε από το 1923- καλούμαστε να φέρουμε εις πέρας έως το τέλος του 2025. Και σε έκταση και σε χρηματοδότηση και σε χρονοδιάγραμμα, το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων δεν έχει προηγούμενο για τη χώρα και γι’ αυτό οφείλουμε όλοι με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, σκληρή δουλειά κι επιμονή να το ολοκληρώσουμε», κατέληξε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αλλαγές για εκτός σχεδίου, αυθαίρετη δόμηση και επενδύσεις 

Το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προϋπολογισμού άνω των 600 εκατ. ευρώ, το οποίο αποτελεί τον ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχεδιασμό που αφορά όλη την ελληνική επικράτεια, και έρχεται να ενισχύσει τη μεταρρυθμιστική βεντάλια της κυβέρνησης του Κ. Μητσοτάκη, καθιστώντας τη χώρα περιβάλλον φιλικότερο στις επενδύσεις, βάζοντας τέλος στην πολεοδομική αναρχία των περασμένων δεκαετιών, σημειώνεται στο δημοσίευμα της η «Κυριακάτικη Απογευματινή» αναφέροντας αναλυτικά ότι:

Το πρόγραμμα εδράζεται σε πέντε πυλώνες, με τις δράσεις του να στοχεύουν στη θεσμοθέτηση χρήσεων γης σε όλους τους δήμους της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος, την αποθάρρυνση της αυθαίρετης δόμησης, την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές, την επίσπευση υλοποίησης επενδύσεων με ασφάλεια δικαίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Επιπλέον τα τομεακά υπουργεία και οι ιδιώτες επενδυτές θα γνωρίζουν εκ των προτέρων ποιες δραστηριότητες επιτρέπεται να αναπτυχθούν σε κάθε περιοχή-θέση για σωστή προετοιμασία μελετών και έργων, ενώ ο πέμπτος στόχος είναι ο εξορθολογισμός της εκτίμησης της πραγματικής αξίας των ακινήτων των ιδιοκτητών.

Το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» περιλαμβάνει τις εξής 5 Δράσεις:

• Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ).
• Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ).
• Αυτοτελείς Μελέτες για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (ΖΥΣ).
•  Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης Οικισμών.
•  Αυτοτελείς Μελέτες Χαρακτηρισμού Δημοτικών Οδών.

Οι λόγοι που σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΝ καθιστούν επιβεβλημένη την ανάγκη της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης είναι η έλλειψη καθορισμένων χρήσεων γης, όρων και περιορισμών δόμησης, καθώς και η αδυναμία εφαρμογής χρήσιμων πολεοδομικών μέτρων και κινήτρων που έχουν οδηγήσει σε πολλαπλά προβλήματα για το περιβάλλον, στη μη ορθολογική οργάνωση του χώρου και σε φαινόμενα άναρχης ή και αυθαίρετης δόμησης.

Το σκηνικό αυτής της «πολεοδομικής αταξίας» συνοδεύεται από υπερβολική αστική διάχυση στον αγροτικό χώρο, που αντίστοιχα έχει οδηγήσει σε ελλείψεις βασικών τεχνικών και περιβαλλοντικών υποδομών, αλλά και σε αθέμιτο ανταγωνισμό από παράνομα χωροθετημένες δραστηριότητες έναντι των νομίμων, σε έλλειμμα ασφάλειας δικαίου, καθώς και στην ενίσχυση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Για την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχοντας εξασφαλίσει ένα σημαντικό προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 600 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υλοποιεί με τη συνδρομή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος το Πρόγραμμα Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», με στόχο να αποκαταστήσει τα προαναφερθέντα ζητήματα, να άρει τα περιττά εμπόδια που δημιουργούν καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων, υποδομών και επενδύσεων με ταχύτητα και ασφάλεια δικαίου, να καταστήσει τον χωρικό σχεδιασμό βασικό παράγοντα της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς και να συμβάλει στην κοινωνική συνοχή και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Οι πέντε πυλώνες του Προγράμματος Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης»

 Αναλυτικά οι 5 δράσεις της πολεοδομικής μεταρρύθμισης που προωθεί το ΥΠΕΝ:

Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ)

Τα ΤΠΣ είναι τα πλέον σύγχρονα πολεοδομικά εργαλεία και τοποθετούνται στο πρώτο επίπεδο του πολεοδομικού σχεδιασμού. Εκπονούνται σε τουλάχιστον μία ή περισσότερες Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) ενός δήμου και εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις των Περιφερειακών και των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων και περιέχουν τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την επίτευξη των σκοπών τους. Τα ΤΠΣ διέπονται από τις αρχές της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, η οποία περιλαμβάνει τις χωρικές, εδαφικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς και αυτές που σχετίζονται με την ορθολογική οργάνωση του χώρου. Αντικείμενο του προγράμματος είναι η εκπόνηση 227 διακριτών μελετών ΤΠΣ, οι οποίες καλύπτουν την έκταση μιας ή περισσοτέρων Δημοτικών Ενοτήτων και συνολικά (χωρικά/γεωγραφικά) 730 Δημοτικές Ενότητες σε όλη την επικράτεια.

Κάθε ανάθεση ΤΠΣ περιλαμβάνει:

α) Κύρια Μελέτη.

β) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).

γ) Ειδική Μελέτη Εκτίμησης Γεωλογικών Κινδύνων και Γεωλογικής Καταλληλότητας.

δ) Μελέτη Οριοθέτησης των Υδατορεμάτων.

Διά των ΤΠΣ θα θεσμοθετηθούν ενδεικτικά:

– χρήσεις γης,

– όροι δόμησης,

– κανονισμοί και περιορισμοί,

– κατοικημένες περιοχές,

– περιοχές προστασίας,

– περιοχές ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων,

– σημαντικές παρεμβάσεις πολεοδομικού σχεδιασμού,

– περιοχές ειδικών αστικών κινήτρων,

– οδικές υποδομές, μεταφορές, κατασκευές και περιβαλλοντικά δίκτυα,

– μέτρα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή,

– μέτρα για την υποστήριξη καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και διαχείριση των συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών,

– προϋποθέσεις ή περιορισμούς που απαιτούνται για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και οργάνωση της περιοχής μελέτης.

Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ)

Το περιεχόμενό τους είναι το ίδιο με το περιεχόμενο των ΤΠΣ, ωστόσο η περιοχή στην οποία εφαρμόζεται ένα ΕΠΣ δεν ταυτίζεται απαραίτητα με τα διοικητικά όρια Δημοτικών Ενοτήτων. Αυτό καθιστά τα ΕΠΣ ιδιαίτερα χρήσιμα και ασφαλή για τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη περιοχών, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν ως υποδοχείς σχεδίων, έργων και προγραμμάτων υπερτοπικής ή στρατηγικής σημασίας. Αντικείμενο του προγράμματος είναι η εκπόνηση 18 διακριτών μελετών ΕΠΣ για 99 Δημοτικές Ενότητες.

Αυτοτελείς Μελέτες για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (ΖΥΣ)

Με τις μελέτες αυτές θα καθοριστούν συγκεκριμένες περιοχές:

-εντός του αστικού χώρου (εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων – ΓΠΣ, Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων – ΣΧΟΟΑΠ, ρυθμιστικών σχεδίων, εγκεκριμένων ορίων οικισμών, ΒΙΠΑ – ΒΙΟΠΑ κ.λπ.),

-εκτός των ιστορικών κέντρων των πόλεων, ορίων ιστορικών τόπων, παραδοσιακών οικισμών, αρχαιολογικών χώρων ή περιοχών στις οποίες έχουν επιβληθεί ειδικοί όροι δόμησης, όπου είναι εφικτό να αυξηθεί ο ισχύων συντελεστής δόμησης (Σ.Δ.).

Μέσω των ΖΥΣ καθίσταται εφικτή:

-η δημιουργία κοινόχρηστων χώρων σε πυκνοδομημένες πόλεις με μικρό κόστος,

-η αποδέσμευση των ιδιοκτητών απαλλοτριούμενων οικοπέδων ή διατηρητέων κτιρίων ή οικοπέδων που υπόκεινται σε περιορισμούς λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους (π.χ. ιστορικά κέντρα),

-η ενίσχυση της οικοδομικής δραστηριότητας,

-η προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς (διατηρητέα).

Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης Οικισμών

Πρόκειται για 12 ειδικές πολεοδομικές μελέτες που καθορίζουν τα όρια σε οικισμούς προϋφιστάμενους του 1923, καθώς και σε νομίμως υφιστάμενους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων. Οι μελέτες αυτές είναι αναγκαίες, γιατί μεγάλο ποσοστό των οικισμών της χώρας είναι είτε οικισμοί χωρίς όρια είτε έχουν όρια αναρμοδίως εγκεκριμένα και για τον λόγο αυτό έχουν ακυρωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ).

Η έλλειψη ορίων οικισμών αποτελεί εμπόδιο για την ανάπτυξη νόμιμης οικοδομικής ή παραγωγικής δραστηριότητας. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα ακύρωσης ορίων από το ΣτΕ είναι οι περιπτώσεις του Ρεθύμνου και του Πηλίου, ενώ εκκρεμούν προσφυγές και σε άλλες περιοχές της χώρας.

Αυτοτελείς Μελέτες Χαρακτηρισμού Δημοτικών Οδών

Στόχος του σχετικού προγράμματος είναι να συνταχθούν αυτοτελείς μελέτες χαρακτηρισμού δημοτικών οδών για όλη την επικράτεια. Η νομολογία του ΣτΕ ανέτρεψε τη νομοθεσία καθορισμού προϋποθέσεων κατασκευής κτιρίων σε εκτός σχεδίου περιοχές (κυρίως εκείνες που σχετίζονται με την υποχρέωση ενός οικοπέδου να έχει «πρόσωπο» σε έναν επίσημα χαρακτηρισμένο πολεοδομικά κοινόχρηστο δρόμο). Πάρα πολλές ιδιοκτησίες σε εκτός σχεδίου περιοχές, ακόμη και σημαντικού μεγέθους, έχουν καταστεί ακατάλληλες για δόμηση, παρά την πρόσβαση σε μη χαρακτηρισμένο δρόμο. Το θέμα αυτό αφορά:

α) αδόμητες ιδιοκτησίες στις οποίες είχαν προγραμματιστεί σημαντικές επενδύσεις,

β) τον εκσυγχρονισμό ή την επέκταση των υπαρχουσών επενδύσεων, κυρίως στον τουριστικό τομέα.