ΥΠΕΝ: σταδιακά η Φέρουσα Ικανότητα στον πολεοδομικό σχεδιασμό

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το υπουργείο Περιβάλλοντος ετοιμάζει νομοθετική ρύθμιση με την οποία σε πρώτο στάδιο εκκινεί τη διαδικασία εκπόνησης πιλοτικών  ειδικών μελετών εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας. Παράλληλα τις επόμενες ημέρες ανακοινώνει σταθερότυπα για τη σύνταξη ειδική έκθεση εκτίμησης της φέρουσα σε ικανότητας στην εκπόνηση των πολεοδομικών σχεδίων πρώτου επιπέδου, δηλαδή στα Τοπικά ή Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει νομοθετήσει από το 2022  την υποχρέωση έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος, που θα καθορίσει όλα τα κριτήρια, τους δείκτες και τη μεθοδολογία για την εκτίμηση της «Φέρουσας Ικανότητας» και την πλήρη εφαρμογή του νέου θεσμού.

Στόχος είναι να εναρμονιστεί  η νομοθεσία με τις επιταγές των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, που απαιτούν τεκμηρίωση της Φέρουσας Ικανότητας στον πολεοδομικό σχεδιασμό και για την έγκριση μεγάλων επενδύσεων τουριστικών, οικιστικών, βιομηχανικών και άλλων δραστηριοτήτων, όπως επίσης της επέκτασης και δημιουργίας νέων οικισμών.  Επιδιώκεται να αντιμετωπιστούν οριστικά και σε βάθος χρόνου τα φαινόμενα της «υπερδόμησης» και σπατάλης των φυσικών πόρων κυρίως στα νησιά. Και με ασφάλεια δικαίου, να υλοποιούνται πλέον σε ισορροπία με το φυσικό περιβάλλον, την οικονομική και κοινωνική ζωή κάθε περιοχής οι οικιστικές, τουριστικές, ενεργειακές, βιομηχανικές και άλλες επενδύσεις, σε όλη τη χώρα.

Πρώτο βήμα με πιλοτικές μελέτες

Οι πληροφορίες του ecopress αναφέρουν ότι στο ΥΠΕΝ έχει ετοιμαστεί το πρώτο βήμα και στο νέο πολυνομοσχέδιο που έχει ετοιμάσει το υπουργείο και ανακοινώνει ότι προσεχώς θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση περιλαμβάνεται ρύθμιση η οποία προβλέπει την έναρξη  διαδικασίας εκπόνησης πιλοτικών ειδικών μελετών εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα για την πλήρη εφαρμογή του μέτρου, σε επόμενο στάδιο με την έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.

Νομοθετική ρύθμιση

Συγκεκριμένα η νέα νομοθετική ρύθμιση προβλέπει ότι: «ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα μπορεί με πρωτοβουλία του να κινήσει τη διαδικασία εκπόνησης ορισμένων ειδικών μελετών εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας, οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα για τη συναγωγή συμπερασμάτων και απόκτησης εμπειρίας για την περαιτέρω προώθηση εφαρμογής του θεσμού της Φέρουσας Ικανότητας. Στην περίπτωση αυτή, η κίνηση της διαδικασίας γνωστοποιείται στον οικείο Δήμο και  την οικεία Περιφέρεια και   οι μελέτες εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας,  εγκρίνονται με απόφαση του Υπουργού  Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από γνώμη των οικείων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού,  οι οποίες παρέχονται εντός προθεσμίας ενός μηνός από την κοινοποίηση σε αυτούς των στοιχείων και συμπερασμάτων των παραπάνω ειδικών μελετών καθώς και γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ).»

Ανακοινώσεις του ΓΓ  ΥΠΕΝ σε ημερίδα της ΕΛΛΕΤ

Στη νομοθετική πρωτοβουλία που ετοιμάζει το ΥΠΕΝ αναφέρθηκε εμμέσως αλλά σαφώς ο Ευθύμιος Μπακογιάννης Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ απευθύνοντας χαιρετισμό στην  ημερίδα της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με θέμα «Τουρισμός και Αειφορία», παρουσιάζοντας τις σχετικές πρωτοβουλίες που προωθεί το υπουργείο.

Ειδική έκθεση εκτίμησης της φέρουσα σε ικανότητας στα νέα ΤΠΣ και ΕΠΣ

-«Σίγουρα η έννοια της φέρουσας ικανότητας είναι κάτι καινούργιο στο ελληνικό δίκαιο. Προφανώς σχετικές κατευθύνσεις και προδιαγραφές με τις οποίες θα δοθούν τα δεδομένα με τα οποία θα πρέπει να εργαστούν οι μελετητές χρήζουν ενδεχομένως μίας διερεύνησης και μίας αξιολόγησης», είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ και σημείωσε ότι:

 -«Η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας ενός χωρικού συστήματος, στην περίπτωση που καταγράφεται τάση προσέγγισης η και υπέρβασης των ορίων του συστήματος περιλαμβάνει προτάσεις με τα απαραίτητα και εξειδικευμένα μέτρα αντιστάθμισης και εξισορρόπησης.  Ειδικότερα αυτά είναι κατά την εκπόνηση των πολεοδομικών σχεδίων πρώτου επιπέδου, δηλαδή Τοπικά ή Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, που εκπονούνται σε περιοχές με ειδικά χαρακτηριστικά, όπου συντάσσεται η ειδική έκθεση εκτίμησης της φέρουσα σε ικανότητας, κρίσιμων επιλεγμένων κατά την κρίση του μελετητή και μετά από επαρκή σχετική τεκμηρίωση των χωρικών συστημάτων εντός της ενότητας του χώρου που αφορά το εκάστοτε πολεοδομικό σχέδιο, με στόχο την εκτίμηση των ανώτατων ανεκτών ανθρωπογενών πιέσεων και την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης τους,  όπως αυτή προσδιορίζεται στην περίπτωση του άρθρου 1 του νόμο 4447 του 2016».

Σχετικά ο κος Μπακογίαννης ανακοίνωσε στην Ημερίδα της ΕΛΛΕΤ ότι: «για τα σχέδια αυτά για τη φέρουσα ικανότητα έχουν υπάρξει σχετικά σεμινάρια προς τους μελετητές και προς τις επιτροπές παρακολούθησης και στόχος είναι να ενσωματωθούν αυτές οι συνοδευτικές μελέτες στον πολεοδομικό σχεδιασμό και να ληφθούν υπόψιν προφανώς τόσο στη φάση της εκπόνησης της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με την οποία θα γίνει και η εκτενής διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες, όσο και από την διοίκηση, από τις υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και από το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομίας και Αρχιτεκτονικών Θεμάτων στη φάση της ολοκλήρωσης των παραδοτέων,  τα οποία εκπονούνται οι σχετικές μελέτες των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων».

Αναρτώνται με τη μορφή πρώτου σχεδίου σταθερότυπα

Μιλώντας για «μία πρώτη προσπάθεια για την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας», ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ ανακοίνωσε ότι «πολύ σύντομα ίσως και μέχρι το τέλος της εβδομάδας θα έχουνε αναρτηθεί έστω και η μορφή ενός πρώτου σχεδίου τα πολεοδομικά πρότυπα, σταθερότυπα όπως τα είχαμε παλαιότερα, που θα συμπεριλαμβάνει μέσα και την μεθοδολογία για την εκπόνηση της φέρουσας ικανότητα καθώς επίσης και τους δείκτες αυτούς».

Οι κατευθύνσεις 

«Μεταφέροντας κάποιες σκέψεις για αυτά τα οποία σχεδιάζουμε στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας», όπως είπε ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΝ σημείωσε ακόμη ότι:  

-«Με στόχο την ικανοποίηση της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης, το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας έναντι κινδύνων και καταστροφών, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής, της υγείας και της ασφάλειας όλων των πολιτών,  ο πολεοδομικό σχεδιασμός οφείλει να ευθυγραμμιστεί προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

-Στην οικονομία στη χρήση του φυσικού πόρου που λέγεται έδαφος μέσω του περιορισμού των οικιστικών επεκτάσεων, της εφαρμογής του προτύπου της συμπαγούς πόλης, της προώθησης οργανωμένων οικιστικών και παραγωγικών υποδοχέων και της επανάχρησης εγκαταλελειμμένων ή ανενεργών κτιρίων και υποδομών, τον περιορισμό της δόμησης στους εκτός σχεδίου πόλεων οικισμών και οργανωμένων υποδοχέων, σύμφωνα με τις σαφείς επιταγές και κατευθύνσεις του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και η Αειφόρου Ανάπτυξης που εγκρίθηκε από την απόφαση της Επιτροπής Συντονισμού της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα του χωροταξικού σχεδιασμού και της αειφόρο ανάπτυξης από το 2008»

-«Μέσα σε αυτό συνυπολογίζουμε την έννοια της φέρουσας ικανότητας βάσει του άρθρου 64 του νόμου 4964 του 2022 με την έννοια του σχεδιασμού της ενότητας του χώρου» είπε ο ίδιος και σημείωσε ότι:

-«Η φέρουσα ικανότητα θέτει και προσδιορίζει η όρια στη χρήση των πόρων, τα οποία στην πράξη αποτελούν ένα εργαλείο για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ανάπτυξης και προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης».

Τι λέει ο νόμος και πως θα συμπληρωθεί

Σημειώνεται ότι στο Άρθρο 64 του νόμου 4964/ 2022 σχετικά με τον  ορισμό Φέρουσας Ικανότητας έχουν θεσμοθετηθεί δύο άρθρα τα οποία αναφέρουν:

«1.Ως Φέρουσα Ικανότητα (ΦΙ) ενός χωρικού συστήματος, νοούνται τα μέγιστα ανεκτά όρια επιβαρύνσεων ή και μεταβολών των συνθηκών που επικρατούν σε αυτό, πέραν των οποίων παύει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία που διαβιεί σε αυτό, με αποτέλεσμα να προκαλούνται υπέρμετρες ή μη αναστρέψιμες φθορές στο φυσικό περιβάλλον και να ασκούνται αρνητικές πιέσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον και στην κοινωνία.

2. Με προεδρικό διάταγμα, κατόπιν πρότασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προσδιορίζονται η μεθο

δολογία για την εκτίμηση της ΦΙ της παρ. 1, οι βασικές παράμετροι που την καθορίζουν ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου κάθε φορά χωρικού συστήματος και τα ανεκτά όρια των δεικτών στόχων των βασικών παραμέτρων της βιώσιμης ανάπτυξής του».

Με τη νέα νομοθετική πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ θα προστεθεί στον ίδιο νόμο τρίτο άρθρο, που θα προβλέπει  τη διαδικασία εκπόνησης πιλοτικών  ειδικών μελετών εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας για την εξαγωγή συμπερασμάτων και τη διαμόρφωση τελικών κριτηρίων ενόψει της θεσμοθέτησης του προβλεπόμενου νέου ΠΔ.