ΥΠΕΝ: στο ΦΕΚ νέα «Εξοικονομώ Αυτονομώ» 1,8 δις ευρώ για 120.000 κατοικίες

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Δημοσιεύτηκε από το ΥΠΕΝ στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης το «Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας», το οποίο μεταξύ άλλων μέτρων και κινήτρων προβλέπει επιδοτήσεις ενεργειακής αναβάθμισης και εγκατάσταση ΑΠΕ αυτοπαραγωγής ενέργειας σε 120.000 κατοικίες ευάλωτων νοικοκυριών, ύψους 1,8 δις ευρώ για την περίοδο 2021-2030.

Το  σύνολο των μέτρων και δράσεων που περιλαμβάνονται στο «Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Φτώχειας» για την περίοδο 2021 – 2030 είναι  συνολικής χρηματοδότησης  ύψους 2,1 δισ. ευρώ, με στόχο από 1 εκατ. σήμερα, να μειωθούν τα φτωχά ενεργειακά νοικοκυριά το 2025 σε 480.000 και το 2030 σε 240.000.

Ο χάρτης της ενεργειακής φτώχειας

Στο  Σχέδιο Δράσης  του ΥΠΕΝ προσδιορίζεται το ποσοστό των νοικοκυριών τα οποία δαπανούν περισσότερο από το 10% του ετήσιου εισοδήματος τους για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών, με σκοπό τη συγκριτική του αξιολόγηση με τον προτεινόμενο δείκτη στο πλαίσιο του Εθνικού Παρατηρητηρίου της Ενεργειακής Φτώχειας.

Ποσοστό πληττόμενων νοικοκυριών σε επίπεδο περιφέρειας το έτος 2011 βάσει των δεικτών που προσδιορίστηκαν στο πλαίσιο του Εθνικού Παρατηρητηρίου της Ενεργειακής Φτώχειας

Τα βασικά μέτρα

Μεταξύ των μέτρων που περιλαμβάνονται Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Φτώχειας» για το 2021-2030 είναι:

• Ανάπτυξη του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας.
• Βελτίωση του Κοινωνικού Τιμολογίου. Η προνομιακή τιμολόγηση θα αφορά την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι την κάλυψη των ελάχιστων συνθηκών θερμικής άνεσης συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των λοιπών χρήσεων των πληττόμενων νοικοκυριών.
• «Ενεργειακή κάρτα» σε πληττόμενα νοικοκυριά, σε περιπτώσεις έκτακτων συνθηκών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας, όπως περίοδοι με παρατεταμένη οικονομική άφεση ή με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες και έντονα καιρικά φαινόμενα.
• Όριο για συνέχιση της ηλεκτροδότησης με διευκόλυνση αποπληρωμής λογαριασμών ρεύματος σε έκτακτες συνθήκες και η καθιέρωση ενός κατώτατου ορίου ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης κάτω από το οποίο δεν θα διακόπτεται η παροχή ηλεκτροδότησης.
• Ενημέρωση και εκπαίδευση των πληττόμενων νοικοκυριών.

Νέα προγράμματα «Εξοικονομώ Αυτονομώ»

Τα νέα προγράμματα «Εξοικονομώ Αυτονομώ» με επιδότηση  που θα μπορεί να φθάνει σε 80%  και στις λιγνιτικές περιοχές 90%  αφορούν σε ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων κατοικίας των πληττόμενων νοικοκυριών και προώθηση εγκατάστασης σταθμών ΑΠΕ για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους.

Γραμμικό ρυθμό υλοποίησης

Το σχετικό μέτρο για τα νέα προγράμματα «Εξοικονομώ Αυτονομώ» είναι προϋπολογισμού δαπάνης 1,8 δις € θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027 και πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ ενώ θα υλοποιηθεί από το  ΥΠΕΝ και Διαχειριστικές Αρχές του ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027.

Όπως σημειώνεται από το ΥΠΕΝ «υιοθετώντας έναν γραμμικό ρυθμό υλοποίησης των παρεμβάσεων σε ετήσια βάση για την περίοδο 2021-2030» να αναβαθμίσουν τις κατοικίες τους 120.000 πληττόμενα νοικοκυριά».

Το συγκεκριμένο μέτρο των νέων «Εξοικονομώ Αυτονομώ», που αναφέρεται στο σχέδιο του ΥΠΕΝ, ως «Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων κατοικίας των πληττόμενων νοικοκυριών και προώθηση εγκατάστασης σταθμών ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους» παρουσιάζεται ως εξής:

-Αποσκοπεί στην μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων κατοικίας των πληττόμενων νοικοκυριών από το συγκεκριμένο φαινόμενο και της εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ για την κάλυψη των συνολικών ενεργειακών αναγκών τους με το χαμηλότερο και αποδοτικότερο τρόπο. Επιπρόσθετα, προβλέπεται η υλοποίηση μέτρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου σε συγκεκριμένη επενδυτική δράση στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανθεκτικότητας & Ανάκαμψης (ΕΣΑΑ)

Επιδοτήσεις

-Το μέγιστο ποσοστό επιδότησης θα καθοριστεί λαμβάνοντας υπόψη την πραγματική δυνατότητα των πληττόμενων νοικοκυριών να συνεισφέρουν τα απαιτούμενα ίδια κεφάλαια για τη συμμετοχή τους στο συγκεκριμένο μέτρο πολιτικής. Το ποσοστό επιδότησης θα διαφοροποιείται βάσει των διαφορετικών τύπων παρεμβάσεων που είναι επιλέξιμες σε κάθε πρόγραμμα.

-Η υλοποίηση του συγκεκριμένου μέτρου πολιτικής δύναται να συνδυαστεί συμπληρωματικά με τα προγράμματα ανακαίνισης του κτιριακού αποθέματος, τα οποία θα εφαρμοστούν την περίοδο 2021-2030 για την περίπτωση των κτιρίων κατοικίας.  Η διαχείριση και η υλοποίηση των συγκεκριμένων παρεμβάσεων να πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους ΟΤΑ, ώστε να διευκολυνθεί ο εντοπισμός των πληττόμενων νοικοκυριών.

Η εφαρμογή του μέτρου

Οι βασικοί πυλώνες του συγκεκριμένου μέτρου πολιτικής θα περιλαμβάνουν την ενίσχυση των ακόλουθων παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ:

-Ριζική ανακαίνιση κτιρίων κατοικίας των πληττόμενων νοικοκυριών.

-Εγκατάσταση αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης και ψύξης.

-Εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με τις προβλέψεις του Άρθρου 21 της Οδηγίας 2018/2001/ΕΕ για τους αυτοκαταναλωτές ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όσο και του Άρθρου 15 της Οδηγίας 2019/944/ΕΕ για τους ενεργούς πελάτες.

Επιπρόσθετα, θα διερευνηθεί η συμμετοχή των πληττόμενων νοικοκυριών σε σχήματα Απόκρισης και Διαχείρισης της ζήτησης, όσο και η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης με στόχο τη μεγιστοποίηση της αυτοκατανάλωσης μέσω ταυτοχρονισμού της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.

Η περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία παράγεται και δεν ίδιο καταναλώνεται δύναται να πωληθεί από Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης,  δίνοντας ένα επιπρόσθετο όφελος στα πληττόμενα νοικοκυριά.

Έμφαση θα δοθεί στην αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας στις ενοικιαζόμενες κατοικίες διασφαλίζοντας τη δίκαιη κατανομή των κινήτρων και του συνεπαγόμενου οφέλους μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών, ώστε τελικά να μην αποτραπεί η πραγματοποίηση επενδύσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια κατοικίας που διαμένουν τα πληττόμενα νοικοκυριά

Οι στόχοι του Εθνικού Σχεδίου

Το «Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας», αποτελεί οδηγό για την ανάπτυξη πολιτικών και συγκεκριμένων μέτρων και δράσεων σημειώνεται στην απόφαση.

Ειδικότερα επισημαίνεται ότι «η ενεργειακή ένδεια αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό φαινόμενο με ποικίλες προεκτάσεις και συνέπειες στην οικονομία, στην πολιτική, στην κοινωνία, στην υγεία και στο περιβάλλον των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ελλάδα το φαινόμενο της ενεργειακής ένδειας αποτελεί πλέον ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα ιδιαίτερα μετά το έτος 2011 λόγω της οικονομικής ύφεσης, με αποτέλεσμα στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) η καταπολέμηση του φαινομένου να αποτελεί προτεραιότητα και σημαντική πρόκληση έως το έτος 2030 προκειμένου να επιτευχθεί η αντιστροφή των επιπτώσεων στην ελληνική κοινωνία.

Για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου απαιτείται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας συνεκτικής και αποτελεσματικής στρατηγικής, η οποία θα στοχεύσει στη μόνιμη, και μακροπρόθεσμη καταπολέμηση του φαινομένου της ενεργειακής ένδειας και όχι στον παροδικό μετριασμό του φαινομένου, μέσω της υιοθέτησης προσωρινών και βραχυπρόθεσμων μέτρων.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΕΣΕΚ, η συγκεκριμένη στρατηγική, με σκοπό την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, απαιτείται να εξειδικευτεί και να αποτυπωθεί στο Σχέδιο Δράσης. Πιο συγκεκριμένα, το Σχέδιο Δράσης πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τον ορισμό των νοικοκυριών, τα οποία πλήττονται από την ενεργειακή ένδεια μέσω συγκεκριμένων ποσοτικών κριτηρίων, όσο και την ανάπτυξη μιας εξειδικευμένης διαδικασίας παρακολούθησης και αξιολόγησης της πορείας μετριασμού του φαινομένου έως το έτος 2030.

Επιπρόσθετα, συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής πρέπει να εξειδικευτούν, σύμφωνα με τις επιταγές της Οδηγίας 944/2019/ΕΕ, όσο και της Οδηγίας 2002/2018/ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα απαιτείται η ανάπτυξη μιας ειδικής διαδικασίας παρακολούθησης και αποτίμησης των επιπτώσεων του κάθε μέτρου πολιτικής ξεχωριστά, με σκοπό είτε τον ανασχεδιασμό τους, είτε την εφαρμογή νέων μέτρων πολιτικής.

Τέλος, προβλέπεται η διερεύνηση ειδικών σχημάτων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας είτε μέσω υφιστάμενων μέτρων πολιτικής είτε μέσω νέων, αξιοποιώντας ταυτόχρονα τόσο τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά προγράμματα, όσο και τους διαθέσιμους μηχανισμούς της αγοράς.

Συνεπώς, στόχος του συγκεκριμένου Σχεδίου Δράσης είναι η αρχική χαρτογράφηση και ανάλυση των χαρακτηριστικών των πληττόμενων νοικοκυριών με σκοπό την ορθότερη κατανόηση του φαινομένου και τον αποτελεσματικότερο σχεδίασμά και εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων πολιτικής για την επίτευξη των ποσοτικών στόχων που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του ΕΣΕΚ.

Για την κατάρτιση του Σχεδίου Δράσης κρίσιμη ήταν η συνεισφορά διαφόρων εμπλεκομένων μερών μέσω πρωτοβουλιών διαβούλευσης, οι οποίες διοργανώθηκαν με σκοπό τη διεξαγωγή ενός αποδοτικού διαλόγου με εκπροσώπους τόσο από την επιστημονική κοινότητα, όσο και από διαφόρους κοινωνικούς φορείς, με σκοπό την επιτυχή αντιμετώπιση του συγκεκριμένου πολυδιάστατου φαινομένου».

Δείτε στο ΦΕΚ το «Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας»,