ΥΠΕΝ : Τα επτά «κλειδιά» στον σχεδιασμό έργων προστασίας των ακτών από τη διάβρωση

Ο σχεδιασμός  και η υλοποίηση των έργων προστασίας των ακτών από τη διάβρωση υπόκεινται σε διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μέσω υποβολής και αξιολόγησης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και έκδοσης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων.

Στην πρόσφατη εκδήλωση του ΤΕΕ θέμα: «Διάβρωση ακτών: Αίτια – Αντιμετώπιση- Θεσμικό Πλαίσιο» , η Ρεβέκκα Μπατμάνογλου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Κλιματικής Αλλαγής και Ποιότητας της Ατμόσφαιρας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσίασε τα βασικά στοιχεία τα οποία, στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο προβλέπονται στα παράρτημα 4.3 της ΚΥΑ 17225/14, της Κοινής Υπουργικής Απόφασης, που εξειδικεύει το περιεχόμενο των προδιαγραφών των μελετών περιβάλλοντος. Δηλαδή παρουσίασε τα βασικά στοιχεία –«κλειδιά» ορθής και ολοκληρωμένης εκπόνησης, που θα πρέπει να συγκεντρώνει η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων τέτοιων έργων, τα οποία είναι :

1. Να διερευνά τις αιτίες και τη χρονική εξέλιξη του φαινομένου.
2. Να περιγράφει τα κυματικά χαρακτηριστικά της περιοχής, τα βασικά ρεύματα. και την υφιστάμενη ακτομηχανική δίαιτα.
3. Να έχει εκτίμηση των επιπτώσεων στην ακτομηχανική δίαιτα.
4. Να έχει εκτίμηση επιπτώσεων του έργου στο κλίμα, όπως η φύση και το μέγεθος των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.
5. Να έχει εκτίμηση των επιπτώσεων, των σχετικών με την προσαρμογή, δηλαδή της αντιμετώπισης των επιπτώσεων από φυσικά και ανθρωπογενή συστήματα στο παρόν και στο μέλλον σημειακά αλλά και συνολικά στην περιοχή.
6. Να περιγράφει μέτρα που πρέπει να πάρουμε γι’ αυτό το έργο, ώστε να προσαρμοστεί στις κλιματικές αλλαγές τις επερχόμενες. Αυτό είναι σημαντικό, διότι ενώ το έργο αδειοδοτείται τώρα, οι κλιματικές αλλαγές μπορεί να ενταθούν μετά από 50-100 χρόνια. Άρα τα μέτρα, με βάση τις κλιματικές αλλαγές που περιμένουμε, θα πρέπει από τώρα να σχεδιαστούν, να ενσωματωθούν στο σχεδιασμό του έργου και να υλοποιηθούν.
7. Να έχει η μελέτη και μέτρα για τη μείωση της ευπάθειας του έργου στην κλιματική αλλαγή.

Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου

Στην ίδια ημερίδα ανακοινώθηκε από εκπροσώπους του υπουργείου Οικονομικών ότι ετοιμάζονται νομοθετικές αλλαγές αφενός μεν για τον  καθορισμό της γραμμής αιγιαλού αφετέρου δε για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου του νόμου για τον αιγιαλό και την παραλία του 2001, με στόχους αφενός να εκπληρωθούν μνημονιακές δεσμεύσεις αφετέρου δε  να προστατευτεί η δημόσια περιουσία, να υπάρξει ασφάλεια δικαίου για επενδύσεις και να επισπευσθούν οι διαδικασίες έγκρισης μελετών και υλοποίησης έργων στο παράκτιο μέτωπο.

Δαιδαλώδεις διαδικασίες

Τις δαιδαλώδεις και πολύπλοκες διαδικασίες, μεταξύ των συναρμοδίων υπουργείων, φορέων και εμπλεκόμενων οργανισμών, που προβλέπονται με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο,  του νόμου 2971/2001, ιδιαίτερα από τα άρθρα 12 και 14 του συγκεκριμένου  νόμου, που αναφέρονται στην προστασία των ακτών και την ανάπλαση των ακτών αντίστοιχα, προκειμένου να βγει μία άδεια ενδιαφερόμενου, συνήθως δήμου, για έργα προστασίας της ακτής από το φαινόμενο της διάβρωσης περιέγραψε κατά την ομιλία του στην ημερίδα του ΤΕΕ ο Ορέστης Μεσοχωρίτης, Πολιτικός Μηχανικός ΑΠΘ, MSc in Maritime Civil Engineering.  Ο ίδιος σημείωσε ότι μία τέτοια άδεια, με τις συνήθεις συνθήκες απαιτεί 18 έως 20 μήνες για να εκδοθεί, χρόνος που είναι πολύς και λόγω της έκτασης και έντασης του φαινομένου θα πρέπει να μειωθεί, χωρίς βεβαίως να γίνει καμία έκπτωση στην ποιότητα των μελετών και των έργων και στην προστασία του περιβάλλοντος.

Επίσης από τους ειδικούς επιστήμονες επισημάνθηκε στην ημερίδα του ΤΕΕ ότι:

ΕΚΠΑ: Το 28,6% της ακτογραμμής βρίσκεται υπό διάβρωση

Ο Σεραφείμ Πούλος, καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ Τομέας Γεωγραφίας και Κλιματολογίας, ανέλυσε τις ανθρωπογενείς και φυσικές αιτίες της διάβρωσης των ακτών και στο διαχειριστικό θεσμικό πλαίσιο. Όπως επεσήμανε, η παράκτια διάβρωση πλήττει όλες τις Μεσογειακές χώρες. Στη χώρα μας, το 28,6% της ακτογραμμής βρίσκεται υπό συνθήκες διάβρωσης.

ΑΠΘ: Αιτίες και αντιμετώπιση του προβλήματος

Ο καθηγητής Παράκτιας Μηχανικής και Τεχνικής Προστασίας Ακτών ΑΠΘ, Θεοφάνης Καραμπάς, αναφέρθηκε στα έργα προστασίας ακτών. Όπως είπε, αιτίες της διάβρωσης αποτελούν: Φυσικές διεργασίες, άστοχα παράκτια έργα, κατασκευή φραγμάτων – οικιστική δόμηση, οι ποτάμιες/παραλιακές αμμοληψίες. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διάβρωσης μπορούν να γίνουν επεμβάσεις στις μορφοδυναμικές διεργασίες, με σκοπό την μείωση της διαβρωτικής τάσης των κυματισμών και των κυματογενών ρευμάτων. Ειδικότερα: κατασκευή παράκτιων τεχνικών έργων προστασίας, τεχνητή ανάπλαση ακτής (beach nourishment), καθώς και «σκληρές» και «ήπιες» μέθοδοι.

ΕΜΠ: Χωρίς προδιαγραφές οι μελέτες για ακτογραμμή

Η αναπληρώτρια Καθηγήτρια Σχολής Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ – Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος, διευθύντρια Εργαστηρίου Λιμενικών Έργων, Βασιλική Τσουκαλά, αναφέρθηκε στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων στην πρόβλεψη και αντιμετώπιση. Υπογράμμισε την ανάγκη συνεργασίας επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, καθώς και επαρκών προβλέψεων των καιρικών μεταβολών ώστε να λαμβάνεται υπόψη το κυματικό κλίμα μιας περιοχής σε βάθος χρόνου. Και ακόμη τόνισε πως δεν υπάρχουν προδιαγραφές για τις μελέτες που αφορούν στην ακτογραμμή.

ΕΛΚΕΘΕ: Φυσικά, αλλά και ανθρωπογενή, τα αίτια

Ο Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Βασίλειος Καψιμάλης, υπογράμμισε πως για τη διάβρωση των ακτών υπάρχουν φυσικά, αλλά και ανθρωπογενή αίτια. Σε μερικές δε περιπτώσεις, η φύση διορθώνει ως ένα βαθμό τη βλάβη, γι αυτό και είναι ανάγκη να δίνεται ένας εύλογος χρόνος για φυσική αποκατάσταση. Και ανέφερε ότι το φαινόμενο της διάβρωσης μπορεί να χαρακτηριστεί σοβαρό όταν κινδυνεύουν ή απειλούνται: ανθρώπινες ζωές, δραστηριότητες και υποδομές, το τοπικό οικοσύστημα (βιοποικιλότητα) και η ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος.