ΥΠΕΝ: τέλος οι αναθεωρήσεις παλαιών ΓΠΣ, οι λύσεις στα νέα ΤΠΣ

Το υπουργείο Περιβάλλοντος κλείνει τον κύκλο των παρατάσεων που κράτησε επί έντεκα έτη για την αναθεώρηση των παλαιών Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Εγκρίσεις θα πάρουν τα αναθεωρημένα ΓΠΣ μόνον όσων Δήμων κατάφεραν να τα ολοκληρώσουν και να τα υποβάλλουν στο υπουργείο ΠΕΝ μέχρι στο τέλος Μαρτίου 2024, που έληξε η προθεσμία της τελευταίας παράτασης.

Οι Δήμοι που προτάσσουν το «πολεοδομικό κεκτημένο» της περιοχής τους με βάση προβλέψεις των παλαιών ΓΠΣ, οι οποίες όμως έχουν ξεπεραστεί στην πράξη, όπως και οι Δήμοι που επιχείρησαν να διευθετήσουν περιοχές αυθαιρέτων, εκτάσεων προς απαλλοτρίωση για δημιουργία νέων κοινόχρηστων χώρων, οριοθετήσεις ρεμάτων και πλήθος άλλων πολεοδομικών εκκρεμοτήτων και δεν ολοκλήρωσαν εμπρόθεσμα τις αναθεωρήσεις των παλαιών ΓΠΣ βρίσκονται τώρα μετέωροι.

Οι λύσεις στα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια

Στο ΥΠΕΝ επικρατεί η κατεύθυνση, όπως χαρακτηριστικά επισημάνθηκε σε σύσκεψη της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου με τη συμμετοχή του Δήμου και τοπικών βουλευτών, για την αναθεώρηση του ΓΠΣ Χανίων, οι προτάσεις των Δήμων και  δουλειά δεκαετίας που έχει γίνει και  δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα στα αναθεωρημένα ΓΠΣ θα αξιοποιηθεί στα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, τα οποία έχουν δρομολογηθεί για το 70% της επικράτειας και θα ολοκληρωθούν το 2025-26.

Την απόφαση του ΥΠΕΝ να μην δοθεί νέα παράταση για την ολοκλήρωση αναθεωρήσεων των παλαιών ΓΠΣ από τους Δήμους και την διαμόρφωση νέων πολεοδομικών κανόνων ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού μέσω των νέων ΤΠΣ αναφέρει ο Ευθύμιος Μπακογιάννης σε έγγραφο του προς τον Συνήγορο του Πολίτη, που άσκησε σχετική παρέμβαση.

Η παρέμβαση που άσκησε ο Συνήγορος του Πολίτη

Συγκεκριμένα  ο Συνήγορος του Πολίτη, απευθύνθηκε στο Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας (ΥΠΕΝ), προκειμένου να εκθέσει τα προβλήματα που δημιουργούνται από την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 51 παρ. 15 του ν. 4178/2013, η οποία προβλέπει ότι οι χρήσεις γης που ορίζονται από τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) που εγκρίθηκαν πριν το ν. 2508/1997, είναι δεσμευτικές για τη διοίκηση, μόνο, όμως, όταν έχουν εγκριθεί οι πολεοδομικές μελέτες αναθεώρησης ή ένταξης.

Αυτές έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι 31.03.24, διαφορετικά από 01.04.24 θα πρέπει να εφαρμοστούν αυτοδικαίως οι διατάξεις των ΓΠΣ. Εντούτοις, η συγκεκριμένη διάταξη διαρκώς παρατείνεται, με αποτέλεσμα η μη εφαρμογή των χρήσεων γης που προβλέφθηκαν στα ΓΠΣ να δημιουργεί ανασφάλεια δικαίου στους πολίτες.

Παράλληλα, οδηγεί στη διαμόρφωση τετελεσμένων καταστάσεων, καθώς δεν ακολουθείται ορθολογικός σχεδιασμός με αποτέλεσμα οι χρήσεις γης να συγχέονται. Σε κάθε δε περίπτωση η εκ των υστέρων αναθεώρηση των ΓΠΣ θα πρέπει να καθορίσει και να συμπεριλάβει διαφορετικού είδους δραστηριότητες στον ίδιο χώρο, γεγονός που μοιραία οδηγεί σε ανακόλουθο σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος, με κίνδυνο, τελικά να μην υπάρχει συνοχή και συγκροτημένη χωροταξική στόχευση των χρήσεων γης.

Είναι δε προφανές ότι ο σχεδιασμός ο οποίος καλείται να συμπεριλάβει χρήσεις γης μη συμβατές μεταξύ τους θα προξενήσει συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των πολιτών και ενδέχεται να καταλήξει σε απομείωση της οικονομικής αξίας των περιουσιών τους και σε επιδείνωση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος. Για τους ανωτέρω λόγους η Αρχή έκρινε ότι είναι αναγκαίο να επισπευσθεί η διαδικασία ολοκλήρωσης του χωροταξικού σχεδιασμού με την έγκριση σχεδίων κατώτερου επιπέδου, από τα οποία θα δοθούν οι κατευθύνσεις σχεδιασμού και θα προκύψουν οι χρήσεις γης. Σε κάθε περίπτωση η 11ετής καθυστέρηση αναθεώρησης των ΓΠΣ συνιστά ακραία περίπτωση κακοδιοίκησης.

Ως εκ τούτου, ο Συνήγορος του Πολίτη, έχοντας παγίως εκφράσει την αντίθεσή του στην πρακτική των διαδοχικών παρατάσεων με διατάξεις νόμου, πρότεινε να ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες για το συστηματικό και αποτελεσματικό έλεγχο εκ μέρους του ΥΠΕΝ αναφορικά με την πρόοδο της διαδικασίας της σημειακής τροποποίησης/ αναθεώρησης των υφιστάμενων ΓΠΣ ή της ολοκλήρωσης των ΤΠΣ (Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων).

Η απάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΝ

Ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού & Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ ανταποκρίθηκε θετικά στις προτάσεις του Συνηγόρου και εγγράφως ενημέρωσε ότι έχει λάβει όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την επίσπευση, την ομαλή εξέλιξη και ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού. Ειδικότερα, επεσήμανε ότι όσες μελέτες αναθεώρησης των υφιστάμενων ΓΠΣ υποβλήθηκαν εγκαίρως στο Υπουργείο, αυτές έχουν εγκριθεί.

Τέλος, συντασσόμενος με τις απόψεις της Αρχής, τόνισε ότι οι διαδοχικές και συνεχείς παρατάσεις δεν συνάδουν με τη συντονισμένη προσπάθεια ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας και προς τούτο η ως άνω προθεσμία, δεν θα τύχει νέας παράτασης, αλλά στις περιπτώσεις μελετών Γενικών πολεοδομικών σχεδίων που δεν κατέστη δυνατή η ολοκλήρωσή τους εντός αυτής, θα ενσωματωθούν σε νεότερο σχεδιασμό, με βάση τα προβλεπόμενα εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού.

Ολόκληρη η επιστολή του ΥΠΕΝ

Το πλήρες κείμενο του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΝ, με θέμα: «Απάντηση σε Επιστολή της Ανεξάρτητης Αρχής ‘Συνήγορος του Πολίτη» έχει ως εξής:

Σχετ.: Η με Αριθμ. Πρωτ. : 341177/15914/2024 Επιστολή της Ανεξάρτητης Αρχής ‘Συνήγορος του Πολίτη’ με θέμα «Εφαρμογή των ΓΠΣ που εγκρίθηκαν πριν την εφαρμογή του ν. 2508/1997» (με Α.Π. Εισερχ. ΥΠΕΝ/ΓΡΓΓΧΣΑΠ/35283/1918/02-04-2024)

Σε απάντηση της με αριθμ. πρωτ.341177/15914/2024 επιστολής σας και των σχετικών επισημάνσεων ως και των προτάσεων που διατυπώνετε επί του θέματος της αναθεώρησης /τροποποίησης των ΓΠΣ και θεωρώντας αυτές σημαντικές για τον εντοπισμό και την επίλυση τυχόν ανακυπτόντων ζητημάτων, θέτουμε υπόψη σας τα εξής:

Το Υπουργείο έχει λάβει όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την επίσπευση, την ομαλή εξέλιξη και ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, ώστε όλη η χώρα να αποχτήσει σχέδια χρήσεων γης.

Ειδικότερα σ’ ότι αφορά την ολοκλήρωση των Τοπικών πολεοδομικών Σχεδίων είναι σε πλήρη εξέλιξη το Πρόγραμμα Πολεοδομικής μεταρρύθμισης « Κωνσταντίνος Δοξιάδης», βάσει του οποίου εκπονούνται Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ και ΕΠΣ) στο 70% περίπου της Επικράτειας, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης αυτών το 2025.

Σ’ ότι αφορά τις μελέτες αναθεώρησης των υφισταμένων Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων και λαμβάνοντας υπόψη την καταληκτική ημερομηνία έγκρισης αυτών, ήτοι την 31η Μαρτίου 2024, μετά από συντονισμένες ενέργειες και για όσες μελέτες είχαν εγκαίρως υποβληθεί στο Υπουργείο ολοκληρώθηκε αρμοδίως η έγκριση αυτών.

‘Όπως και στην επιστολή σας το αναφέρετε, σύμφωνα με πάγια νομολογία του ΣτΕ ο καθορισμός χρήσεων γης από το ΓΠΣ, εφόσον δεν χρειάζεται περαιτέρω εξειδίκευση, είναι δεσμευτικός. Όπως δε έχει κριθεί (ΣτΕ 2208/2020) το ΓΠΣ, μολονότι μπορεί, κατά το σύστημα του νόμου, να θεσπίζεται και για περιοχές ήδη πολεοδομημένες, συνιστά, πάντως, εννοιολογικώς, το πρώτο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, προς το οποίο πρέπει να εναρμονίζεται το δεύτερο στάδιο, δηλαδή το σχέδιο πόλεως (ν.δ. της 17.7.1923, Α’ 228) ή η πολεοδομική μελέτη (ν. 1337/1983) οι δε σχετικές προβλέψεις του, μη επιδεκτικές, άλλωστε, εξειδικεύσεως, είναι δεσμευτικές τόσο για το δεύτερο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, όσο, όμως, και στο επίπεδο της ατομικής αδειοδότησης κατασκευών (π.χ. κτιρίων) ή έργων και δραστηριοτήτων από τα προς τούτο αρμόδια όργανα, και όχι μόνο τα πολεοδομικά.

Στο ως άνω πλαίσιο είναι κατανοητό ότι οι διαδοχικές και συνεχείς παρατάσεις δεν συνάδουν με την ανωτέρω συντονισμένη προσπάθεια ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας και προς τούτο η ως άνω προθεσμία, δεν θα τύχει νέας παράτασης, αλλά περιπτώσεις μελετών Γενικών πολεοδομικών σχεδίων που δεν κατέστη δυνατή η ολοκλήρωσή τους εντός της ως άνω προθεσμίας, θα ενσωματωθούν σε νεότερο σχεδιασμό, με βάση τα προβλεπόμενα εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού (ΤΠΣ ή ΕΠΣ).

Επισημαίνουμε όμως ότι η σημειακή τροποποίηση ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ επειδή αφορά σε εντοπισμένη ρύθμιση μεμονωμένων θεμάτων, μπορεί να διενεργείται σε οποιοδήποτε χρόνο όπως ειδικότερα διευκρινίζεται στην Εγκύκλιο 366391411/4-4­23 (ΑΔΑ: ΨΣΓ44653Π8-2ΣΩ) στην οποία περιγράφονται με σαφήνεια οι περιπτώσεις που καθιστούν δυνατή την εφαρμογή αυτής.

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ