Υπερτουρισμός: σκοτώνει τον τουρισμό και φέρνει τις πόλεις στα όρια τους

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Ο υπερτουρισμός σκοτώνει την Ελλάδα. Πότε επιτέλους θα το καταλάβουμε; Ως πότε θα ανεχόμαστε τα κρουαζιερόπλοια θηρία; Πότε θα έχουμε το θάρρος να πούμε το όχι στα μεγάλα κρουαζιερόπλοια που αλλοιώνουν την κλίμακα του ελληνικού τοπίου; Όχι με ημίμετρα αλλά με ένα βροντερό και απόλυτο «όχι». Με υπερκομματική συναίνεση πάνω από μεγάλα και μικρά συμφέροντα.

Πέντε γιγαντιαία κρουαζιερόπλοια ταυτόχρονα στον Πειραιά

Υπερτουρισμός

Η Αθήνα είναι, πριν απ’ όλα, η πόλη των Αθηναίων. Οι επισκέπτες είναι αναμφίβολα επιθυμητοί, αλλά μόνο στο βαθμό που το πλήθος τους εναρμονίζεται με τις προϋποθέσεις που εμείς οι ίδιοι θέτουμε. Ένας ορθολογικά σωστός αριθμός επισκεπτών θα μας επιτρέψει να αφομοιώσουμε πιο εύκολα τις τονωτικές οικονομικές και πολιτισμικές ενέσεις, που φέρνουν οι τουρίστες και που χρειαζόμαστε. Μόνο έτσι θα μπορούμε, σε ένα κλίμα λιγότερο πιεστικό, να είμαστε πάντα άξιοι των αρχών της φιλοξενίας, που μας κληροδότησε ο Ξένιος Δίας.

Είναι πια παγκοσμίως δεδομένο, ότι ο υπερτουρισμός σκοτώνει τον τουρισμό και φέρνει τις πόλεις στα όρια τους. Πόσους επισκέπτες, άραγε, μπορεί να αντέξει η Ακρόπολη; Και στη Σαντορίνη, πόσα ηλιοβασιλέματα μπορεί να αντέξει η Οία; Ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Άμστερνταμ, η Φλωρεντία, η Βενετία, αλλά και πλήθος άλλων, βιώνουν, το καλοκαίρι, συνθήκες ασφυξίας από το πλήθος των τουριστών. Μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος έχουν κριθεί απαραίτητα και ήδη εφαρμόζονται. Είναι φανερό ότι έρχεται και η ώρα της Αθήνας. Όχι όλα για τον τουρισμό, λοιπόν. Η ζωή των ίδιων των κατοίκων της Αθήνας, όπως και κάθε πόλης, μετράει. Να μην το ξεχνάνε αυτό οι φορείς και οι ιδιώτες που συχνά έχεις την εντύπωση ότι βλέπουν μόνο στατιστικές και αριθμούς.

Επέλαση του υπερτουρισμού στην Ακρόπολη

Από τον αυξανόμενο αριθμό μεγάλων Ευρωπαϊκών πόλεων που έχουν αντιδράσει στον υπερτουρισμό, σημεία αναφοράς για την Αθήνα θα πρέπει να είναι, με τα σημερινά δεδομένα, η Βαρκελώνη και το Άμστερνταμ. Δέσμες μέτρων προσπαθούν να βάλουν τάξη στις αφίξεις επισκεπτών και, άμεσα ή έμμεσα, να περιορίσουν το συνολικό αριθμό. Ειδικές διατάξεις για την μείωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων και θέσπιση για τα κρουαζιερόπλοια, απόλυτου αριθμού επισκεπτών ανά ημέρα, είναι κάποια από τα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται αλλού. Χρήσιμα, ίσως και αναγκαία, θα ήταν και για την Αθήνα. Συν κάποια ειδικότερα. Δεν θα έπρεπε, για παράδειγμα, σε περιόδους αιχμής, να γίνονται κρατήσεις για την επίσκεψη στην Ακρόπολη, όπως ακριβώς γίνεται για τα σημαντικά μουσεία του εξωτερικού; Θα γλίτωνε έτσι το μνημείο από την κοσμοσυρροή που, κάποιες μέρες, θαρρείς πως κρέμεται από τα μάρμαρα.

Η προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού είναι μια καραμέλα που την χρησιμοποιούν πολλοί. Η εύκολη λύση είναι να αυξηθούν οι τιμές των κάθε μορφής εισιτηρίων και υπηρεσιών, με το σκεπτικό ότι μόνο οι έχοντες αποτελούν ποιοτικούς τουρίστες. Τέτοιου είδους λογικές, που έχουν δει το φώς άλλου, αποτελούν ναρκοπέδια για την κοινωνική συνοχή μεταξύ των κρατών.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design