Ζώα συντροφιάς: τι ισχύει για δημοτικά τέλη, κακοποίηση και στείρωση

Υποχώρησε το υπουργείο Εσωτερικών στις αντιδράσεις για την υποχρεωτική στείρωση των ζώων συντροφιάς και δίνει εναλλακτική λύση καταγραφής τους  μέσω δείγματος  γενετικού υλικού (DNA) σε υπό ίδρυση Εργαστήριο Γενετικής της Ακαδημία Αθηνών, με παράβολο 150 ευρώ, με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών «Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Πρόγραμμα “‘ΑΡΓΟΣ”», που κατατέθηκε το βράδυ τη Δευτέρας στη Βουλή.

Παράλληλα με το νέο νομοσχέδιο διευρύνεται ο κατάλογος των πράξεων που περιλαμβάνονται ρητά στη διάταξη περί κακοποίησης ζώων, εισάγονται πρόστιμα για τις νέες παραβάσεις, ενώ αυστηροποιούνται τα υπάρχοντα πρόστιμα για σημαντικές παραβάσεις. Επίσης  ανατίθενται συγκεκριμένα καθήκοντα στους Δήμους για  τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών μπορεί να επιβάλλει «πέναλτι» σε όσους δήμους δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους. Και για πρώτη φορά, οι Δήμοι θα μπορούν να δίνουν κίνητρα στους συνεπείς ιδιοκτήτες ζώων, όπως παροχή voucher για σήμανση, καταγραφή και στείρωση ή μείωση δημοτικών τελών, έως και 10%.

Αναπαραγωγή με κανόνες

Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοινώνει ότι βασικός στόχος του νέου πλαισίου είναι, όχι μόνο η διασφάλιση της ευζωίας όλων των ζώων, αλλά και ο περιορισμός του πληθυσμού των αδέσποτων ζώων, μέσω ενός νέου αποτελεσματικού συστήματος υιοθεσίας και μέσω ενός νέου πλαισίου αναπαραγωγής με κανόνες. Το σχέδιο νόμου αποτελεί προϊόν γόνιμου διαλόγου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ενώ κατά την επεξεργασία του ελήφθησαν υπόψη σχόλια και παρατηρήσεις, που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης.

Προκειμένου να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες γέννες, στις υποχρεώσεις του ιδιοκτήτη ζώου συντροφιάς συγκαταλέγεται η στείρωση του ζώου εντός έξι μηνών από την απόκτησή του, εφόσον το ζώο είναι άνω του ενός έτους, ενώ για τους ιδιοκτήτες που δεν επιθυμούν να στειρώσουν το ζώο τους μετά τη σήμανση, δίνεται η δυνατότητα αποστολής δείγματος γενετικού υλικού  στο εργαστήριο φύλαξης και ανάλυσης DNA ζώων συντροφιάς που θα τηρείται στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο ρόλος των Δήμων

Το νομοσχέδιο αποβλέπει στη θεσμοθετημένη συνεργασία μεταξύ κράτους, τοπικής αυτοδιοίκησης, επιστημόνων, φιλοζωικών οργανώσεων και πολιτών για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των ζώων συντροφιάς και την προστασία των αδέσποτων ζώων. Έτσι, δεσποζόμενα και αδέσποτα, ζώα προς υιοθεσία, φιλοζωικά σωματεία και οργανώσεις, κτηνίατροι, εκτροφείς, καταφύγια και η Δημόσια Διοίκηση, για πρώτη φορά, εντάσσονται σε μια ενιαία επίσημη πλατφόρμα συνεργασίας.

Κεντρικό ρόλο στην εφαρμογή του νέου πλαισίου έχουν οι δήμοι της χώρας και για τον λόγο αυτό προβλέπεται, ρητά, η μεταφορά αρμοδιοτήτων μαζί με τους αντίστοιχους πόρους, που θα επιτρέψουν τη δημιουργία νέων σύγχρονων υποδομών, καθώς και την προμήθεια του αναγκαίου εξοπλισμού, προκειμένου κάθε δήμος να μπορεί να εφαρμόζει μία ολοκληρωμένη πολιτική για τα ζώα συντροφιάς.

Συγκεκριμένα, μέσω του προγράμματος «Άργος», προγραμματίζεται η χρηματοδότηση των δήμων με 40 εκατ. ευρώ για την κατασκευή καταφυγίων και την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού, καθώς και πρόσθετη χρηματοδότηση 15 εκατ. ευρώ, ετησίως, από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους, για θέματα που σχετίζονται με την κτηνιατρική φροντίδα των ζώων συντροφιάς, τη σήμανση και τη στείρωση των αδέσποτων και συναφείς δράσεις. Παράλληλα, προβλέπονται και συγκεκριμένες υποχρεώσεις, καθώς οι δήμοι -για πρώτη φορά- καλούνται να καταρτίζουν πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο, με μετρήσιμους ποσοτικούς στόχους, ως προς τη διαχείριση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών μπορεί να επιβάλλει «πέναλτι» σε όσους δήμους δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους. Για πρώτη φορά, επίσης, οι δήμοι μπορούν να δίνουν κίνητρα στους συνεπείς ιδιοκτήτες ζώων, όπως παροχή voucher για σήμανση, καταγραφή και στείρωση ή μείωση δημοτικών τελών, έως και 10%.

Προκειμένου, δε, η εφαρμογή του νέου νόμου για την προστασία των ζώων συντροφιάς να μη μείνει κενό γράμμα, το νομοσχέδιο θεσπίζει επιπλέον ένα συνεκτικό και αντιπροσωπευτικό πλαίσιο εποπτείας, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της ΚΕΔΕ, του Συνηγόρου του Πολίτη και των φιλοζωικών οργανώσεων.

Ποινές και πρόστιμα

Παράλληλα, διευρύνεται ο κατάλογος των πράξεων που περιλαμβάνονται ρητά στη διάταξη περί κακοποίησης ζώων, εισάγονται πρόστιμα για τις νέες παραβάσεις, ενώ αυστηροποιούνται τα υπάρχοντα πρόστιμα για σημαντικές παραβάσεις.

Προβλέπονται, επίσης, εκπαιδευτικά προγράμματα και ενημερωτικές δράσεις για τη βελτίωση της εκπαίδευσης και ενημέρωσης όλων όσοι συμμετέχουν στην προσπάθεια για την προστασία των ζώων συντροφιάς.

Στείρωση ή αποστολή DNA

Εναλλακτική λύση σε όσους ιδιοκτήτες δεν επιθυμούν να στειρώσουν το κατοικίδιό τους, προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών. Συγκεκριμένα προβλέπει ότι ο ιδιοκτήτης σκύλου ή γάτας υποχρεούται να προβεί σε στείρωση εντός έξι μηνών από την απόκτησή του εφόσον το ζώο είναι άνω του ενός έτους, προκειμένου να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες γέννες. Ωστόσο μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν από φιλόζωους κατά τη δημόσια διαβούλευση του νομοσχεδίου, τελικά προστέθηκε η δυνατότητα παράκαμψης αυτής της υποχρέωσης εφόσον έχει αποσταλεί δείγμα γενετικού υλικού (DNA) του ζώου στο Εργαστήριο Φύλαξης και Ανάλυσης Γενετικού Υλικού Ζώων που προβλέπεται να συσταθεί στην Ακαδημία Αθηνών.

Με αυτόν τον τρόπο εκτιμάται ότι διασφαλίζεται πως ακόμα και εάν εγκαταλειφθεί ένα μη σημασμένο ζώο συντροφιάς, θα είναι εύκολο να βρεθεί ο γεννήτοράς του και κατ’ επέκταση ο ιδιοκτήτης του, ο οποίος θα έχει όλες τις προβλεπόμενες διοικητικές και ποινικές κυρώσεις. Παράλληλα, σε επόμενο χρόνο, θα μπορεί να δώσει στους επιστήμονες όλο το αναγκαίο υλικό, ώστε να πραγματοποιούν έρευνες τόσο σε σχέση με τις ασθένειες των ζώων, όσο και σε σχέση με τη μελέτη κληρονομικών ασθενειών. Η συλλογή δείγματος γενετικού υλικού και η αποστολή του στο αρμόδιο εργαστήριο γίνονται αποκλειστικά από κτηνίατρο.

Για τη διατήρηση του γενετικού υλικού για τουλάχιστον 12 έτη υποβάλλεται εφάπαξ από τον ιδιοκτήτη του ζώου συντροφιάς ηλεκτρονικό παράβολο ύψους 150 ευρώ για κάθε ζώο. Η υποχρέωση του ιδιοκτήτη για στείρωση του δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς ή για αποστολή δείγματος γενετικού υλικού αρχίζει την 1η Μαρτίου 2022, ενώ η παράλειψη της μιας ή της άλλης πράξης επιφέρει πρόστιμο 1.000 ευρώ, το οποίο επιβάλλεται από την 1η Σεπτεμβρίου 2022.

Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς

Προβλέπεται επίσης η τήρηση στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ), που θα αποτελέσει την επίσημη διαδικτυακή ηλεκτρονική βάση σήμανσης και καταγραφής σκύλων και γατών και των ιδιοκτητών τους, καθώς και καταχώρησης αδέσποτων και ζώων προς υιοθεσία, φιλοζωικών σωματείων και οργανώσεων, κτηνιάτρων, εκτροφέων και καταφυγίων. Για τον σκοπό της διενέργειας υιοθεσιών, δημιουργείται και λειτουργεί στο ΕΜΖΣ Πανελλήνια Πλατφόρμα Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς.

Κατοχυρώνεται, επίσης, ο θεσμός του ερασιτέχνη εκτροφέα, ο οποίος μπορεί να αναπαράγει έως δύο θηλυκούς σκύλους ή θηλυκές γάτες μία φορά ανά έτος.

Οι βασικές ρυθμίσεις

Το σχέδιο νόμου Υπουργείου Εσωτερικών υπό τον τίτλο «Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Πρόγραμμα “ΆΡΓΟΣ”» θα συζητηθεί στην αρμόδια επιτροπή και εν συνεχεία στην ολομέλεια, με βάση τον σχετικό προγραμματισμό της Βουλής.

Ακολουθούν οι 12 άξονες γύρω από τους οποίους αρθρώνεται το νομοσχέδιο:

1. Οι “Πέντε Ελευθερίες των Ζώων”: Περιλαμβάνονται πλέον ρητά στον νόμο οι 5 διεθνώς αναγνωρισμένες ελευθερίες των ζώων.
2. Η Ελλάδα αποκτά Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς: Δεσποζόμενα και αδέσποτα, ζώα προς υιοθεσία, φιλοζωικά σωματεία και οργανώσεις, κτηνίατροι, εκτροφείς, καταφύγια και η Δημόσια Διοίκηση, για πρώτη φορά, σε μια ενιαία επίσημη πλατφόρμα συνεργασίας.
3. Ηλεκτρονικό βιβλιάριο: Τα ζώα συντροφιάς αποκτούν ψηφιακό φάκελο υγείας μέσω του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς.
4. Υπεύθυνη ιδιοκτησία: Περιγράφονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις των ιδιοκτητών ζώων συντροφιάς.
5. Κατοχυρώνεται ο θεσμός του ερασιτέχνη εκτροφέα.
6. Ιδρύεται εργαστήριο φύλαξης και ανάλυσης DNA ζώων συντροφιάς που θα τηρείται στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι ακόμα και εάν εγκαταλειφθεί ένα μη σημασμένο ζώο συντροφιάς, θα είναι εύκολο να βρεθεί ο γεννήτοράς του και κατ’ επέκταση ο ιδιοκτήτης του, ο οποίος θα έχει όλες τις προβλεπόμενες διοικητικές και ποινικές κυρώσεις. Παράλληλα, σε επόμενο χρόνο, θα μπορεί να δώσει στους επιστήμονες όλο το αναγκαίο υλικό, ώστε να πραγματοποιούν έρευνες τόσο σε σχέση με τις ασθένειες των ζώων, όσο και σε σχέση με τη μελέτη κληρονομικών ασθενειών.
7. Διευρύνεται ο κατάλογος των πράξεων που περιλαμβάνονται ρητά στη διάταξη περί κακοποίησης, εισάγονται πρόστιμα για τις νέες παραβάσεις και αυστηροποιούνται τα υπάρχοντα πρόστιμα για σημαντικές παραβάσεις.
8. Πρόγραμμα «Άργος» – πόροι & υποχρεώσεις δήμων: Ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης αδέσποτων από κάθε δήμο. Παράλληλα, εξασφαλίζουμε τους αναγκαίους πόρους και τις διαδικασίες για την επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος.
9. Στήριξη και κίνητρα στους πολίτες – ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς: Θέσπιση κινήτρων από τους δήμους, ώστε οι πολίτες – ιδιοκτήτες ζώων να φροντίζουν καλύτερα τα κατοικίδιά τους.
10. Πλαίσιο Εποπτείας: Θεσπίζεται ένα συνεκτικό και αντιπροσωπευτικό πλαίσιο εποπτείας, με τη συμμετοχή επιστημόνων, εκπροσώπων της ΚΕΔΕ, του Συνηγόρου του Πολίτη και των φιλοζωικών οργανώσεων.
11. Βελτίωση της Εκπαίδευσης & Ενημέρωσης για την προστασία των ζώων συντροφιάς: Εκπαιδευτικά προγράμματα και ενημερωτικές δράσεις σε τοπικές και εκπαιδευτικές κοινότητες.
12. Ψηφιακή Εφαρμογή και Ιστοσελίδα Καταγγελιών: Ανάπτυξη ψηφιακής εφαρμογής και ιστοσελίδας καταγγελιών για περιστατικά κακοποίησης ζώων και κάθε παράβαση του νομικού πλαισίου για την προστασία των ζώων συντροφιάς.

Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοινώνει ότι με τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών, για την ευζωία των ζώων συντροφιάς, μία ακόμη προεκλογική δέσμευση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη γίνεται πράξη: «Κανένα ζώο αδέσποτο, κανένα ζώο κακοποιημένο».

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Στέλιος Πέτσας, δήλωσε: «Πρόκειται για ένα σύγχρονο πλέγμα παρεμβάσεων για την ευζωία των ζώων συντροφιάς -έπειτα από εξαντλητικό διάλογο σε επίπεδο αρχών και φορέων- με το οποίο κάνουμε πράξη μία ακόμα προεκλογική μας δέσμευση. Θεσπίζουμε συγκεκριμένες υποχρεώσεις, τόσο για τους ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς, όσο και για τους δήμους και τις φιλοζωικές οργανώσεις και θέτουμε ως προτεραιότητα την ευζωία των πιστών φίλων μας. Παράλληλα, για πρώτη φορά, μεταφέρουμε μαζί με τις υποχρεώσεις και τους αντίστοιχους πόρους στους δήμους, προκειμένου να είναι σε θέση να φέρουν εις πέρας το έργο τους. Πρώτο μας μέλημά είναι να μην έχουμε “Κανένα ζώο αδέσποτο, κανένα ζώο κακοποιημένο”».