ΗΜΑ: Τι ισχύει για την καταγραφή των αποβλήτων – Ο «Ρομπέν» του δημοσίου που πέτυχε ρεκόρ εγγραφών στο μητρώο

Με τον Ν. 4042/12 (ΦΕΚ 24 Α/13-2-2012) εναρμονίζεται το εθνικό δίκαιο προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/99/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Νοεμβρίου 2008 «σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος» και θεσπίζονται αποτρεπτικές, αποτελεσματικές και αναλογικές κυρώσεις, μέσω του ποινικού δικαίου, για τις περιπτώσεις που προκαλείται ή ενδέχεται να προκληθεί ρύπανση ή υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής ποινικής προστασίας του καθώς και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας εμποδίζοντας ή μειώνοντας τις αρνητικές επιπτώσεις της παραγωγής και της διαχείρισης αποβλήτων.

Σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων βαρύνει τον αρχικό παραγωγό των αποβλήτων και τον τρέχοντα ή τους προηγούμενους κατόχους αποβλήτων.

Αρχεία αποβλήτων

Με τις διατάξεις του ανωτέρου νόμου στίς δραστηριότητες παραγωγής διαχείρισης αποβλήτων κατά την έννοια του νόμου που  προκαλούν βλάβες στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, επιβάλλονται πρόστιμα που σε ποσοστό 40% επί του περιέρχεται στο Δημόσιο το υπόλοιπο 60% θα διατίθεται αποκλειστικά για τους σκοπούς του Πράσινου Ταμείου

Οι οργανισμοί ή οι επιχειρήσεις που και γενικά  παραγωγοί επικίνδυνων και λοιπών αποβλήτων (κωδικός ΕΚΑ), καθώς και  εταιρείες που συλλέγουν ή μεταφέρουν επικίνδυνα απόβλητα σε επαγγελματική βάση ή ενεργούν ως έμποροι και μεσίτες επικίνδυνων αποβλήτων, υποχρεούνται στην σύνταξη και τήρηση χρονολογικών αρχείων με τις ποσότητες, τη φύση, την προέλευση και, ανάλογα με την περίπτωση, τον προορισμό, τη συχνότητα συλλογής, τον τρόπο μεταφοράς και τη μέθοδο επεξεργασίας που προβλέπονται για τα απόβλητα και διαθέτουν τις εν λόγω πληροφορίες, κατόπιν αιτήματος, στις αρμόδιες αρχές.

Τα αρχεία για τα επικίνδυνα απόβλητα διατηρούνται επί τουλάχιστον τρία έτη. Ωστόσο, οι οργανισμοί και επιχειρήσεις, που μεταφέρουν επικίνδυνα απόβλητα, υποχρεούνται να τηρούν τα έντυπα αναγνώρισης, επί τουλάχιστον δώδεκα μήνες.

Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ)

Με το το άρθρο 157 παρ. 1 του Ν.4389/2016 (ΦΕΚ 94/Α/27-05-2016), έπαψε πλεον η έντυπη σύνταξη του μητρώου αποβλήτων και καθιερώθηκε το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ), για τη συστηματική συλλογή και επεξεργασία στοιχείων παραγωγής και διαχείρισης των αποβλήτων .

Το ΗΜΑ δημιουργήθηκε, για λογαριασμό του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης (ΣΕΠΑΝ).

Από εφαρμογής του Ν. 4042/12 υπόχρεοι σύνταξης του εντύπου διαχείρησης αποβλήτων αλλάκαι μετέπειτα   εγγραφής στο ΗΜΑ είναι:

• Επιχειρήσεις/ δραστηριότητες, παραγωγοί αποβλήτων, που υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση έχουν Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων(ΑΕΠΟ), ή υπόκεινται σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις(ΠΠΔ),
• Αδειοδοτημένες αποθήκες αποβλήτων και μονάδες παραλαβής αποβλήτων για την υλοποίηση εργασιών διάθεσης και ανάκτησης ,
• Αδειοδοτημένοι συλλέκτες-μεταφορείς αποβλήτων , ΟΤΑ Α’ βαθμού , Φο.Δ.Σ.Α.

Το  2016 την σύνταξη του ΗΜΑ είχε αναλάβει κάποια ιδιωτική  εταιρία και από το  2017, και πλέον καταργείται η έντυπη υποβολή της Έκθεσης Αποβλήτων  και γίνεται εφεξής αποκλειστικά μέσω του ΗΜΑ όπου παρέχεται και η δυνατότητα εκτύπωσης της Έκθεσης Αποβλήτων, ώστε να προσκομιστεί και σε έντυπη μορφή, εφόσον ζητηθεί από κάποια υπηρεσία. Η υποβολή της Έκθεσης Αποβλήτων γίνεται εφεξής αποκλειστικά μέσω του ΗΜΑ.

Πρωτοβουλία της Re –Battery

Mε πρωτοβουλία της Re –Battery ως Σύστηµα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών  πραγματοποιήθηκε 15ήµερη εκπαιδευτική αποστολή 30 στελεχών στην Ιταλία µε θέµα «Οργανωτικές και λειτουργικές υποδοµές Κύκλων Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών αυτοκινήτων και βιοµηχανικής χρήσης» όπου συγκατείχαν: Εισαγωγείς, Συλλέκτες, Ανακυκλωτές, στελέχη των Δ/νσεων Μεταφορών και Περιβάλλοντος. Το πρόγραµµα περιελάµβανε επισκέψεις σε Μονάδες Διαχείρισης του Αποβλήτου, Συστήµατα Εναλλακτικής Διαχείρισης και αρµόδιες Δηµόσιες Αρχές και Οργανισµούς και ‘αλλα  σηµεία ενδιαφέροντος.

Επίσης διοργάνωσε ημερίδα όπου αναδείχθηκαν και συζητήθηκαν με φορείς του χώρου της ανακύκλωσης και του ΥΠΕΚΑ οι εμπειρίες  που κατεγράφησαν στην εκπαιδευτική αποστολή της Re-Battery ΑΕ.

Ανδρέας Μπιλάλης:  Ρεκόρ στην περιοχή ευθύνης του

Περίπου δύο χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του διαπιστώνονται κενά, κυρίως όσον αφορά στην καταγραφή όλων των «παραγωγών αποβλήτων»  και στην υποχρέωση  υποβολής των ετήσιων εκθέσεων. Στη διάρκεια όμως αυτής της διετίας υπήρξαν και φωτεινές εξαιρέσεις.

Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, στην Περιφερειακή Ενότητα της Αιτωλοακαρνανίας, ο κ. Ανδρέας Μπιλάλης, Προϊστάμενος του Τεχνικού Τμήματος της Διεύθυνσης Μεταφορών & Επικοινωνιών, πήρε την υπόθεση πάνω του και κατάφερε για το διάστημα που η υπηρεσία του είχε την ευθύνη το ΗΜΑ (πριν το 2017, οπότε τη σκυτάλη πήραν οι κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας – ΥΠΕΝ) στο μητρώο να έχει εγγραφεί το 90% των υπόχρεων της ευρύτερης περιοχής ευθύνης του δηλ του δήμου της Ι.Π. Μεσολογγίου και των περιχώρων, ποσοστό ρεκόρ για τη χώρα.

Ο κ. Μπιλάλης, ξεκίνησε από το 2010 την ενημέρωση των παραγωγών αποβλήτων με την τότε υποχρέωση να σταλούν οι εκθέσεις στο ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά δυστυχώς ήταν πολύ λίγες ανταποκρίσεις των παραγωγών. Το 2015 αρχισε ξανά να «τρέχει» το τότε έντυπο μητρώο αποβλήτων, αλλά  ακόμη η μορφή του δεν ήταν επικαιροποιημένη στους παραγωγούς ούτε ηλεκτρονική , αλλά λειτουργούσε με την έντυπη μορφή χειρόγραφα.

Σημαντικό εργαλείο

– «Ξαναστείλαμε ειδοποιήσεις σε όλους τους υπόχρεους που είχαν αδειοδοτηθεί από την υπηρεσία μας με  Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων(ΑΕΠΟ) Έπρεπε να συγκεντρωθούν όλοι οι παραγωγοί αποβλήτων, από ένα συνεργείο που άλλαζε τα λάδια,τις μπαταρίες των αυτοκινήτων, τα υγρά φρένων , τους καταλύτες ή ένα φανοποιείο που άλλαζε παρμπρίζ, πλαστικά φτερά, μεταλλικά εξαρτήματα, ένα πλυντήριο –λιπατήριο αυτοκινήτων ,από πρατήρια που διαχειριζόταν έλαια ή καθάριζε τις δεξαμενές καυσίμων , τους ενημερώναμε για την αναγκαιότητα και την σκοπιμότητα της υποχρεωτικής σύνταξης του εντύπου ακόμη και τον τρόπο που θα έπρεπε  να συμπληρώσουν το έντυπο με τα απόβλητα, τις ποσότητές τους, τους μεταφορείς και τα σημεία πρώτης αποθήκευσης κλπ.», σημειώνει ο ίδιος προς το ecopress, επισημαίνοντας ότι το ΗΜΑ είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για την ιχνηλάτηση του αποβλήτου, ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος και η έννομη λειτουργία όλων των εμπλεκομένων.

Έτσι με την υποβολή της ετήσιας έκθεσης οι υπόχρεοι επικαιροποιούσαν  το αρχείο τους με ανανεώσεις αδειών, ΑΕΠΟ, η ΠΠΔ κλπ.

Ιχνηλασιμότητα

Σχετικά με την ιχνηλασιμότητα, σύμφωνα με τον κ. Μπιλάλη πολύ αποτελεσματικό είναι το σύστημα ΗΜΑ που χρησιμοποιείται στην Ιταλία.

Στην παρουσίαση του ιταλικού ΗΜΑ διαπιστώθηκε ότι είναι αρκετά διευρυμένο για έναν μεγάλο αριθμό προιόντων –εξαρτημάτων ή αντικειμένων   που καταλήγουν στο τέλος της χρήσης του  ως απόβλητα «Εκεί υπάρχει ιχνηλασιμότητα για διάφορα απόβλητα, π.χ. μπαταρίας, υγρών φρένων, ορυκτέλαιων, υγρών φρέον κλπ.

Οι ιταλικές κρατικές υπηρεσίες, ακόμη και οι απλοί πολίτες της χώρας, έχουν την δυνατότητα μέχρι ενός σημείου να ελέγξουν την πορεία ένα απόβλητο από πού παρήχθη μέχρι που κατέληξε.  Π.χ. η μπαταρία είναι ένα ελεγχόμενο απόβλητο. Θα  μπορούσε και το ελληνικό ΗΜΑ να είχε περισσότερες δυνατότητες και να είναι και πιο εύχρηστο στην καταγραφή των αποβλήτων ή να  πατήσουν σε ένα αντίστοιχο σύστημα που έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στο εξωτερικό και όχι να δημιουργήσουν κάτι από την αρχή,», σημειώνει ο κ. Μπιλάλης.

Σύνδεση με το TAXIS

Σε κάθε περίπτωση, το 2017 η αρμοδιότητα για το ελληνικό ΗΜΑ πέρασε από τις Περιφέρειες στο ΥΠΕΝ, και, όπως αναφέρουν οι γνωρίζοντες, οι διαδικασίες επιβραδύνθηκαν, καθώς υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ των υπαλλήλων του υπουργείου και των υπόχρεων. «Οι υπάλληλοι της Περιφέρειας έχουν άμεση επαφή με τους υπόχρεους. Σήμερα, συνεχίζουμε να κάνουμε ελέγχους για το ΗΜΑ, αλλά μόνο στο πλαίσιο των γενικότερων ελέγχων που υλοποιούμε και σε όσους έχουν αδειοδοτηθεί από τις υπηρεσίες μας. Αδυνατούμε να ελέγξουμε ‘άλλους παραγωγούς μη αδειοδοτημένους καθώς το μητρώο πχ των συνεργείων αυτοκινήτων δεν έχει συνδεθεί με το ΤΑΧΙS », σημειώνει ο κ. Μπιλάλης. Και καταλήγει:

– «Ουσιαστικά ελέγχουμε εάν έχει γίνει ετήσια δήλωση αποβλήτων αλλά  πάντα στα πλαίσια της περιοδικότητας των ελέγχων και  δεν γίνονται πάντα καθώς υπάρχει ελλιπής στελέχωση των υπηρεσιών με εξειδικευμένο προσωπικό Όμως υπάρχει ασάφεια τόσο ως προς την επιβολή των προστίμων όσο και ποιος φορέας θα επιβάλει τα πρόστιμα. Γι΄ αυτό, για την ώρα, όταν διαπιστώνουμε παρατυπίες ή ελλείψεις  απλώς ενημερώνουμε τον εκμεταλλευτή και παραγωγό αποβλήτου και ψάχνουμε να βρούμε κάποια άκρη από άλλη υπηρεσία ή από το  το υπουργείο που υπαγόμαστε καθώς δεν υπάρχει σχετική και σαφής ενημέρωση για τυχόν περαιτέρω ενέργειες. Το ΥΠΕΝ δεν μας έχει ζητήσει να του στείλουμε το μητρώο των συνεργείων αυτοκινήτων που είναι υπόχρεοι υποβολής ετήσιας έκθεσης αποβλήτων. Δεν γνωρίζω από πού μπορεί να αντλεί στοιχεία ιχνηλασιμότητας βασικών αποβλήτων πχ όπως η μπαταρία των αυτοκινήτων  ».