Φωτοβολταϊκα: πως μπορούν να αξιοποιηθούν στα πλαίσια ενός δήμου;

Του Μιχάλη Φώλα*

Η αξιοποίηση των φωτοβολταϊκών είναι μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία για τους Δήμους, ευκαιρία που μπορεί να πραγματοποιηθεί με πολλούς τρόπους. Στις γραμμές που ακολουθούν, αναφέρονται, πολύ συνοπτικά, οι βασικοί άξονες δράσης.

Πριν από αυτό, ας κάνουμε λίγο ιστορία, να δούμε πώς φτάσαμε μέχρι εδώ:

• Το 2009 ξεκίνησε το Ειδικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών σε στέγες κτηρίων (συστήματα ισχύος μέχρι 10 kWp) για πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στον ΔΕΔΔΗΕ (λήγει στα τέλη του 2019). Το πρόγραμμα αυτό πάγωσε το 2014, όταν οι τιμές πώλησης της παραγόμενης ενέργειας μειώθηκαν τόσο ώστε να μην δικαιολογούν την απαιτούμενη επένδυση.
• Από το 2015 και μετά, τέθηκε σε ισχύ ένα νέο πρόγραμμα, αυτό της αυτοπαραγωγής με ενεργειακό συμψηφισμό (net metering), σύμφωνα με το οποίο η παραγόμενη ενέργεια δεν πωλείται αλλά συμψηφίζεται με την καταναλισκόμενη ενέργεια. Αυτή η νέα δυνατότητα έδωσε νέες προοπτικές, τόσο για ιδιώτες όσο και στους ΟΤΑ.
• Μέχρι και τα τέλη του 2018, είχαν διασυνδεθεί με το δίκτυο περίπου 200 συστήματα φωτοβολταϊκών σε σχολεία και άλλα δημοτικά κτήρια, τα περισσότερα με το παλαιό πρόγραμμα (πώληση της παραγόμενης ενέργειας) και λίγα συστήματα αυτοπαραγωγής. Η συνολική ισχύς αυτών των συστημάτων εκτιμάται σε 1,7 MWp.
• Το νέο δεδομένο που υπάρχει σήμερα και δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί είναι αυτό των ενεργειακών κοινοτήτων, δηλαδή ένα σύνολο νομικών και φυσικών προσώπων που συγκροτούν μια μονάδα με διαφορετικούς ρόλους αλλά κοινά συμφέροντα (κάτι ανάλογο με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά τώρα το ενοποιητικό στοιχείο δεν είναι το αγροτικό προϊόν αλλά το ενεργειακό προϊόν). Οι ενεργειακές κοινότητες, παρόλο που δεν είναι τελείως ώριμες από πλευράς θεσμικού πλαισίου, προσφέρουν πολλές δυνατότητες (συνεργασιών, χρηματοδότησης, κλπ).

Δυνατότητες Αξιοποίησης: Επιλογές

Ο Δήμος Αθηναίων θα διερευνήσει τις ακόλουθες δυνατότητες:

1. Συμμετοχή στο πρόγραμμα αυτοπαραγωγής με ενεργειακό συμψηφισμό (net-metering). Πολύ συνοπτικά, το πρόγραμμα αυτό από την οικονομική του πλευρά έχει ως εξής: Για κάθε κτίριο που θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα, ο Δήμος θα πληρώσει το ισοδύναμο του λογαριασμού οκτώ ετών και να έχει δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια για 25 έτη. Δηλαδή, ο Δήμος προπληρώνει τα πρώτα οκτώ έτη και έχει δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια για τα επόμενα 17 έτη. Πολύ ενδιαφέρουσα και συμφέρουσα προταση!
2. Συμμετοχή σε Ενεργειακή Κοινότητα. Η ως άνω δράση μπορεί να γίνει και στα πλαίσια μιας ενεργειακής κοινότητας. Στα πλαίσια αυτά, μαζί με τον Δήμο μπορούν να συμμετέχουν δημότες (προσφέροντας τις δικές τους ταράτσες, συμψηφίζοντας και αυτοί την παραγόμενη ενέργεια με την καταναλισκόμενη) και προμηθευτές/κατασκευαστές των φ/β συστημάτων (που θα αποζημιωθούν για τον εξοπλισμό και τις υπηρεσίες από την παραγόμενη ενέργεια). Η ενεργειακή κοινότητα, πέραν του ότι προσφέρει το θεσμικό πλαίσιο της συνεργασίας αυτών των φορέων, προσφέρει και τη δυνατότητα χρηματοδότησης από το κράτος ή/και τις τράπεζες.
3. Τέλος, ο Δήμος αυτοτελώς ή και στα πλαίσια μιας ενεργειακής κοινότητας μπορεί να αξιοποιήσει τις νέες ρυθμίσεις του Κλεισθένη για την υλοποίηση έργων ΑΠΕ και την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Συγκεκριμένα, ο Δήμος μπορεί να προσφέρει σε δημότες ένα σημαντικό μέρος (ας πούμε το 80%) του λογαριασμού τους, προσφέροντας τους στην πραγματικότητα ένα μικρό μέρος της παραγόμενης από το φωτοβολταϊκό σύστημα ενέργειας.
4. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι για αυτές τις δράσεις το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προσφέρει δάνεια, μέχρι και για το 100% της επένδυσης, με πολύ ανταγωνιστικά επιτόκια (εξαιτίας της υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων).

Λίγα λόγια για την Ενεργειακή Φτώχεια στην Ελλάδα:

• 1 στα 3 νοικοκυριά δεν έχουν ικανοποιητική θέρμανση (ΕΛ.ΣΤΑΤ).
• 4 στα 10 νοικοκυριά δηλώνουν οικονομική αδυναμία να αποπληρώσουν λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας (ΕΛ.ΣΤΑΤ).
• Περίπου 680.000 οι δικαιούχοι Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου το 2017 (ΔΕΗ)
• 000 δικαιούχοι ΚΟΤ (σχεδόν οι μισοί) εξακολουθούν να αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς (ΔΕΗ)

Ένα Παράδειγμα

Ο Δήμος Αθηναίων συστήνει ενεργειακή κοινότητα για την εγκατάσταση και λειτουργία φωτοβολταϊκών συστημάτων συνολικής ισχύος 500 κιλοβάτ σε χώρους του Δήμου (ταράτσες δημοτικών κτιρίων, σχολείων, κλπ):

• Μέρος της παραγόμενης ενέργειας συμψηφίζεται με τις καταναλώσεις των κτιρίων του Δήμου (να σημειωθεί ότι ένα φ/β σύστημα στην ταράτσα ενός σχολείου παράγει πολλαπλάσια ενέργεια από αυτή που καταναλώνεται, αφού τα σχολεία λειτουργούν λίγες μόνο ώρες της ημέρας, ενώ δεν λειτουργούν καθόλου τέσσερις περίπου μήνες το έτος και ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες).
• Η υπόλοιπη παραγόμενη ενέργεια συμψηφίζεται με τις καταναλώσεις ευάλωτων νοικοκυριών που θα επιλεγούν από τις υπηρεσίες του Δήμου. Να σημειωθεί ότι για κάθε νοικοκυριό, είναι ικανοποιητική η ενέργεια που παράγεται από 2 κιλοβάτ (περισσότερες από 3.000 κιλοβατώρες κάθε χρόνο) και συνεπώς, με τα 500 κιλοβάτ, θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν 200 ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ τα υπόλοιπα 100 κιλοβάτ να αξιοποιούνται από τον Δήμο (υπεραρκετή ποσότητα για τις ανάγκες του Δήμου).
• Για την κατασκευή των 500 κιλοβάτ απαιτούνται περίπου 10.000 τμ, χώρος που διατίθεται από τον Δήμο, ενώ το κόστος της κατασκευής του φ/β συστήματος είναι της τάξης των €300.000,00.
• Τέλος, στο πρόγραμμα αυτό μπορεί να συμμετάσχει και οποιοσδήποτε πολίτης ενδιαφέρεται, προσφέροντας (ας πούμε) μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που χρειάζεται, οπότε ο επιπλέον χώρος θα αξιοποιηθεί σε ευάλωτα νοικοκυριά.

*O Μιχάλης Φώλας είναι πολίτικος μηχανικός, υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό «Αθήνα Ψηλά» για τον Δήμο της Αθήνας.