Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης:  Λύση για 7.500 στρέμματα κοινόχρηστων χώρων, χιλιάδες διατηρητέα και 500.000 αυθαίρετα μεγάλης κατηγορίας – Ενεργοποίηση μέσω ψηφιακής τράπεζας

Της Μαρίας Λιλιοπούλου/

Λύση για περισσότερα από 450.000 τ.μ. τίτλων μεταφοράς συντελεστή δόμησης που εκκρεμούν, η αξία των οποίων βάσει των τιμών ζώνης υπερβαίνει τα 185 εκατ. ευρώ, αλλά και στα 7.500 στρέμματα κοινόχρηστων χώρων που κινδυνεύουν να χαθούν από το αστικό τοπίο εξαιτίας της αδυναμίας των δήμων να αποζημιώσουν τους ιδιοκτήτες για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, φιλοδοξεί να δώσει η αναβίωση της μεταφοράς συντελεστή με τη δημιουργία της Τράπεζας Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων.

Με αυτόν τον τρόπο θα εξαιρεθούν οριστικά από την κατεδάφιση αυθαίρετα με μεγάλες αποκλίσεις, οι οποίες ξεπερνούν το 40%, ενώ από τα πρόστιμα που θα εισπραχθούν θα δοθεί η δυνατότητα χρηματοδότησης της δημιουργίας ελεύθερων χώρων.

«Όχημα» γι’ αυτό θα είναι η ενεργοποίηση της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, ενός θεσμού ο οποίος από το 1979 προσπαθεί να λειτουργήσει στην Ελλάδα -όχι πάντα με τον σωστό τρόπο-, όπως σημειώνουν οι ειδικοί.
Ήδη, όπως επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος, έχει συσταθεί η αρμόδια διεύθυνση για τη λειτουργία της Τράπεζας στο Πράσινο Ταμείο και έχει προβλεφθεί κονδύλι από το ΕΣΠΑ για τη δημιουργία του πληροφοριακού συστήματος και του αλγόριθμου σύμφωνα  με τον οποίο θα λειτουργήσει ο καθορισμός των κριτηρίων αντιστοίχισης τίτλων, βάσει τόσο της χρονολογικής σειράς όσο και των πολεοδομικών αναγκών κάθε περιοχής.
Να σημειωθεί ότι έως τώρα έχουν εκδοθεί τίτλοι μεταφοράς συντελεστή από διατηρητέα, μνημεία και ρυμοτομούμενα ακίνητα, που αντιστοιχούν σε πάνω από ι.ιοο.οοο τ.μ. Ωστόσο, η διακοπή του θεσμού άφησε σε εκκρεμότητα τίτλους που αντιστοιχούν σε 450.000 τ.μ. και «ομήρους» πολλούς ιδιοκτήτες οι οποίοι δεν είχαν την ευκαιρία να τους μετατρέψουν σε ακίνητα.
Την ίδια στιγμή, υπολογίζεται ότι περίπου τα 2/3 των εγκεκριμένων κοινόχρηστων χώρων προς απαλλοτρίωση κινδυνεύουν να χαθούν, καθώς έχει παρέλθει 15ετία από την κήρυξή της και οι δήμοι αδυνατούν να ανταποκριθούν στο τεράστιο κόστος ολοκλήρωσης των σχετικών απαλλοτριώσεων, το οποίο υπολογίζεται σε 5,6 δια ευρώ. Έτσι, εκτάσεις που αντιστοιχούν σε 7.500 στρέμματα και προβλέπεται να γίνουν ή είναι ήδη πλατείες, πάρκα ακόμα και δρόμοι κινδυνεύουν να μετατραπούν σε οικοδομήσιμα ακίνητα. Η ενεργοποίηση της μεταφοράς συντελεστή θα μπορούσε να αποτελέσει λύση για το ζήτημα αυτό.
Ωστόσο, για να προχωρήσει, θα πρέπει να καθοριστούν οι Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή, κάτι το οποίο αναμένεται να απαιτήσει διάστημα 2-5 ετών, αφού θα πρέπει να καθοριστούν με μελέτες, που ακόμη δεν έχουν δημοπρατηθεί, να ακολουθήσουν προεδρικά διατάγματα και να περάσουν αυτόνομα ή μέσα από τα τοπικά χωρικά σχέδια. Παράλληλα θα πρέπει να συσταθεί η Τράπεζα Δικαιωμάτων.

Στελέχη του υπουργείου δηλώνουν ότι ο καθορισμός των κριτηρίων θα γίνει βάσει χρονολογικής σειράς και πολεοδομικών αναγκών

«Αυτός είναι και ο λόγος που ξεκινάμε τον διάλογο για το θέμα με όλους τους εμπλεκόμενους» επισημαίνει ο αρχιτέκτονας Βασίλης Γκοιμίσης, εκ των επικεφαλής της διημερίδας που συνδιοργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, την Επιστημονική Εταιρεία Δικαίου Πολεοδομίας Χωροταξίας και το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών του ΕΜΠ. Σύμφωνα με τον ίδιο, το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η σύσταση, η χρηματοδότηση και η ενεργοποίηση της Τράπεζας Δικαιωμάτων, ενώ ο θεσμός θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως πολεοδομικό «εργαλείο» συνολικών χωρικών παρεμβάσεων (εκτεταμένες αστικές αναπλάσεις και προστασίας του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος, όπως χρησιμοποιείται ευρέως στο εξωτερικό).

Ο καθορισμός των ζωνών υποδοχής συντελεστών αναμένεται να ολοκληρωθεί σε διάστημα δύο έως πέντε χρόνων.

Τράπεζα Δικαιωμάτων

Η Τράπεζα Δικαιωμάτων θα είναι ψηφιακή και θα διαχειρίζεται το σύνολο των δικαιωμάτων μεταφοράς συντελεστή. Ουσιαστικά ο θεσμός της μεταφοράς μπορεί να ξεμπλοκάρει τόσο τους ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων ή μνημείων όσο και αυτούς των ρυμοτομούμενων ακινήτων που απαλλοτριώνονται για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων.

Παράλληλα, η τράπεζα θα εκδίδει τίτλους «εξασφάλισης περιβαλλοντικού ισοζυγίου», με σκοπό την οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαιρέτων με υπερβάσεις δόμησης και κάλυψης άνω του 40%, τα λεγάμενα αυθαίρετα της κατηγορίας 5, που υπολογίζονται σε περίπου 500.000 και αποτελούν το 39% του συνόλου των αυθαιρέτων.
Οι τίτλοι αυτοί θα αντιστοιχίζονται με τους τίτλους ΜΣΔ μεταξύ βαρυνόμενων και ωφελούμενων ακινήτων, ύστερα από εφαρμογή κριτηρίων ιεράρχησης.
Οι πόροι της τράπεζας θα προέρχονται από τα πρόστιμα των ακινήτων με μεγάλες αυθαιρεσίες, καθώς το 50% αυτών θα κατατίθεται σε ειδικό λογαριασμό προκειμένου να χρηματοδοτούνται οι ελεύθεροι χώροι. Πρόκειται για ένα ποσό το οποίο θεωρητικά θα μπορούσε να καλύψει μεγάλο μέρος των υπό απαλλοτρίωση κοινόχρηστων χώρων που κινδυνεύουν με άρση, αφού βάσει των στοιχείων από τις τακτοποιήσεις αυθαιρέτων υπολογίζεται ότι φτάνει τα 3 δια ευρώ.
Να σημειωθεί ότι μέχρι το 2007, οπότε και κρίθηκε αντισυνταγματική η λειτουργία του θεσμού μεταφοράς συντελεστή υπό τον προηγούμενο νόμο, σύμφωνα με τον κ. Γκοιμίση, στην Αθήνα είχαν υλοποιηθεί 556.618 τ.μ. τίτλων, μεγάλο ποσοστό των οποίων όμως μεταφέρθηκαν και δομήθηκαν στην άτυπη ζώνη υποδοχής της Κηφισίας αντί για τις καθορισμένες ζώνες.
Δεν ήταν λίγες, μάλιστα, οι φορές που οι τίτλοι αντιμετωπίστηκαν ως «γραμμάτια» και «έσπαγαν» σε μικρότερα κομμάτια ιδιοκτησίας, ενώ υπήρξαν και περιπτώσεις «μαζικής» μεταφοράς τίτλων από την επαρχία στην Αθήνα. ·

Πηγή: «Έθνος»