Αυθαίρετα: κλείνει το «παράθυρο» νομιμοποίησης, με έκδοση οικοδομικής άδειας

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Χρονικό περιθώριο περίπου ενός μήνα έχουν ιδιοκτήτες που έχτισαν και αγοραστές επενδυτές που απέκτησαν ακίνητα με αυθαίρετες κατασκευές, να τα νομιμοποιήσουν με εκ των υστέρων έκδοση οικοδομικής άδειας. Έρχεται νομοθετική ανατροπή και όσοι δεν προλάβουν θα βρεθούν αντιμέτωποι με αδυναμία μεταβίβασης και αξιοποίησης του ακινήτου, πρόστιμα αυθαιρέτων και πρωτόκολλα κατεδάφισης.

Η ανατροπή της δυνατότητας, που δίνει η πολεοδομική νομοθεσία,  νομιμοποίησης αυθαιρέτων με έκδοση οικοδομικής άδειας υπό προϋποθέσεις, βασικότερη των οποίων είναι η αυθαίρετη κατασκευή να μην υπερβαίνει τους όρους δόμησης της περιοχής στην οποία βρίσκεται το ακίνητο, έρχεται με τις νομοθετικές ρυθμίσεις της νέας «πολεοδομικής μεταρρύθμισης», που προωθούν κυβέρνηση και υπουργείο Περιβάλλοντος, με προγραμματισμό να ψηφιστούν τον Ιανουάριου 2024 στη Βουλή και να τεθούν αμέσως σε ισχύ.

Στις νέες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ, περιλαμβάνεται:

-Μεταβατική νομοθετική  λύση για γήπεδα τεσσάρων στρεμμάτων στην έκτος σχεδίου δόμηση και τα λεγόμενα «τυφλά οικόπεδα», με δουλεία διόδου. Δείτε εδώ στο ecopress

-Αυστηρά μέτρα για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, με υψηλότερα πρόστιμα, ελέγχους και κατεδαφίσεις. Και

-Επαναφορά τακτοποίησης αυθαιρέτων κατηγορίας 5,  όχι όμως για όλους. Δείτε εδώ στο ecopress

Προγραμματισμός μέχρι το τέλος Ιανουαρίου 

Οι νέες πολεοδομικές ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ,  για εκτός σχεδίου δόμηση και αυθαίρετα, που έχουν πλέον πάρει τελική μορφή νομοθετικών διατάξεων, προωθήθηκαν  στο υπουργικό συμβούλιο, υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και αποφασίστηκε,  λόγω φόρτου θεμάτων στη συνεδρίαση της Τετάρτη  20 Δεκεμβρίου 2023, να παρουσιαστούν εξ αναβολής από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρο Σκυλακάκη και τον υφυπουργό Νίκο Ταγαρά, στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, που θα γίνει περί τις 10 Ιανουαρίου 2024.

Ο νέος προγραμματισμός, όπως έγραψε το ecopress είναι οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την πολεοδομική μεταρρύθμιση, που θα ενταχθούν στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ «για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την επίτευξη της αστικής ανθεκτικότητας, την προστασία του περιβάλλοντος και την καταστολή της αυθαίρετης δόμησης» αμέσως μετά την έγκριση τους από το υπουργικό συμβούλιο να ακολουθήσει δημόσια διαβούλευση και εντός του Ιανουαρίου 2024 να προωθηθούν για ψήφιση στη Βουλή.

Από τις διαδοχικές μειώσεις προθεσμίας στην πλήρη κατάργηση 

Στα νέα μέτρα του ΥΠΕΝ για την αυθαίρετη δόμηση περιλαμβάνεται ρύθμιση, η οποία προβλέπει «τέλος στην δυνατότητα αδειών νομιμοποίησης γενικών περιπτώσεων αυθαιρέτων κατασκευών που ανεργέθηκαν μετά την 28.7.2011 χωρίς άδεια».

Σημειώνεται ότι στον πολεοδομικό νόμο 4495/2017 (παρ. 1 του άρθρου 106 του ν. 4495/2017 (Α΄ 167) προβλέφθηκε η δυνατότητα έκδοσης οικοδομικής άδειας νομιμοποίησης αυθαίρετων κατασκευών ή χρήσεων με παράβολο και διαγραφή των προστίμων αυθαιρέτων,  εφόσον η άδεια νομιμοποίησης εκδοθεί εντός τεσσάρων ετών ή γίνει έγκριση εργασιών κατεδάφισης, εντός έξι μηνών από την καταβολή του παραβόλου. Με το νόμο 4759/2020 (άρθρο 83) η δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτου με οικοδομική άδεια διατηρήθηκε στις βασικές διατάξεις της, επεκτάθηκε και για κατασκευές ή εγκαταστάσεις ακινήτων στρατηγικών επενδύσεων ενώ το περιθώριο νομιμοποίησης με οικοδομική άδεια  μειώθηκε από τα τέσσερα στα δύο χρόνια και διατηρήθηκε το εξάμηνο από  την έγκριση εργασιών κατεδάφισης.

Το σκεπτικό της κατάργησης 

Τώρα με τη νέα ρύθμιση που προωθεί το ΥΠΕΝ η διαδικασία της νομιμοποίησης αυθαιρέτου με οικοδομική άδεια καταργείται. Το σκεπτικό για τη σχετική ρύθμιση που αναπτύσσεται από το ΥΠΕΝ είναι ότι:

-«Eίναι πλέον απλοποιημένη η διαδικασία έκδοσης οικοδομικής άδειας και δεν δικαιολογείται η ανέγερση κατασκευών χωρίς άδεια και η μεταγενέστερη αδειοδότηση της κατασκευής τους, επειδή είναι σύμφωνες με τους όρους δόμησης και της χρήσης της περιοχής, καθώς καθυστερεί τις διαδικασίες κατεδάφισης η αναμονή για τυχόν έκδοση άδειας νομιμοποίησης».

«Πολεοδομικό παράθυρο» για χιλιάδες αυθαίρετα

Η συγκεκριμένη νομοθετική δυνατότητα, όπως σημειώνουν τεχνικοί παράγοντες στην πράξη λειτούργησε ως «πολεοδομικό παράθυρο», ώστε να χτίζονται χιλιάδες αυθαίρετες κατασκευές, αποφεύγοντας την υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας και μόνον στην περίπτωση που οι ιδιοκτήτες έρχονταν αντιμέτωποι με ελέγχους και πρόστιμα αυθαιρέτων, πράγμα σπάνιο, να ενεργοποιούν εκ των υστέρων τη διαδικασία έκδοσης οικοδομικής άδειας νομιμοποίησης του αυθαιρέτου τους, με παράβολο και πρόστιμα τα οποία διαγράφονταν.

Στον άερα και οι αγοραστές που πήραν αυθαίρετα για να νομιμοποήσουν 

Οι δυσμενείς συνέπειες για τους ιδιοκτήτες ακινήτων που χρησιμοποίησαν το «πολεοδομικό παράθυρο» για να αυθαιρετήσουν επεκτείνονται και σε μεγάλο πλήθος επενδυτών και αγοραστών, στους οποίους επίσης η νομοθεσία έδινε διέξοδο διαφυγής για εκ των υστέρων νομιμοποίηση αυθαιρέτου με οικοδομική άδεια, προβλέποντας ότι:

-«H μεταβίβαση ή η σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν από την έκδοση της σχετικής οικοδομικής άδειας με την καταβολή ποσοστού 30% του συνολικού ποσού του προστίμου, με την προϋπόθεση να αναλάβει ο νέος κύριος την υποχρέωση να εκδώσει την άδεια με ειδική μνεία στο σχετικό συμβολαιογραφικό έγγραφο».

Μέτρα για τα αυθαίρετα με μοντέλο Μυκόνου

οι νέες ρυθμίσεις για την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης  που προωθεί το ΥΠΕΝ  προβλέπουν αυστηρότερες κυρώσεις για τους παραβάτες και  συντομότερες διαδικασίες για την επιβολή των προστίμων και την εκτέλεση των κατεδαφίσεων, με μοντέλο Μυκόνου.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το σχέδιο του ΥΠΕΝ, για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης:

-Καθορίζεται σαφές πεδίο αρμοδιότητας για κάθε υπηρεσία του δημοσίου που εμπλέκεται με την αυθαίρετη δόμηση (Επιθεωρητές, Κτηματική Υπηρεσία, Λιμενικό, Δασαρχεία κ.λπ.)

 -Θεσμοθετείται σύστημα πλήρους παρακολούθησης του δομημένου περιβάλλοντος, διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (δορυφόρους, drones, τεχνητή νοημοσύνη, κ.λπ.), διασύνδεση συστήματος με το E-adeies, και πλατφόρμα καταγγελιών.

 -Περιγράφεται η διαδικασία των αυτοψιών από μεικτά κλιμάκια των αρμόδιων υπηρεσιών ακολουθώντας το μοντέλο της Μυκόνου, του περασμένου καλοκαιριού.

– Καθορίζεται ο τρόπος, η χρηματοδότηση και η μεταφορά αρμοδιοτήτων για τις κατεδαφίσεις στην Κεντρική Διοίκηση,από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις

– Κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα οι πρόσφατες αυθαίρετες κατασκευές που έχουν ανεγερθεί τα τελευταία χρόνια με αφετηρία το 2022 και προς τα πίσω.

– Κατεδαφίζεται το σύνολο των αυθαιρέτων με τελεσίδικα πρωτόκολλα κατεδάφισης κάθε προηγούμενης χρονιάς και τουλάχιστον αριθμός αυθαιρέτων που αντιστοιχούν σε ένα ακόμα χρόνο με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια

– Αυξάνονται οι κυρώσεις και τα πρόστιμα για τους διοικούμενους που κατασκευάζουν αυθαίρετα.