Αυθαίρετα: Οι δέκα λόγοι, που «κλειδώνουν» την παράταση δηλώσεων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Δέκα λόγοι «κλειδώνουν» νέα παράταση, προκειμένου οι ιδιοκτήτες να συνεχίσουν να δηλώνουν τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες των ακινήτων τους, ενώ βρισκόμαστε λίγο πριν τη λήξη της σχετικής  προθεσμίας στις 8 Νοεμβρίου 2019.

Παράταση στην προθεσμία για την τακτοποίηση αυθαιρέτων μέχρι το τέλος του έτους και αμέσως μετά σκυτάλη στην  Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, μέσω της οποίας θα γίνεται τακτοποίηση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με κλιμακωτά πρόστιμα ανάλογα με το μέγεθος της αυθαιρεσίας, είναι η λύση που φέρεται να προκρίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Επισήμως το ΥΠΕΝ, ως συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις,  τηρεί στάση σιωπής, ενώ παράλληλα μέσω πληροφοριών, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας  αφήνει ανοικτό το θέμα της νέας παράτασης για το διάστημα μέχρι το τέλος του έτους.

Παρέμβαση 

Στο μεταξύ δίνοντας τον τόνο των εξελίξεων,  ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ Τμήμα Δυτικής Μακεδονίας Δημήτρης Μαυροματίδης   με επιστολή του προς το Γενικό Γραμματέα Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ Ε. Μπακογιάννη  υπέβαλε αίτημα για παράταση της προθεσμίας υποβολής για τακτοποίηση αυθαιρέτων, με σχετική τεκμηρίωση για την ικανοποίηση του αιτήματος. Από τις επόμενες ημέρες, καθώς θα πλησιάζει η εκπνοή της προθεσμίας αναμένεται να κατατεθούν σχετικά αιτήματα και από τους άλλους φορείς και παράγοντες του τεχνικού και νομικού κόσμου και της αγοράς ακινήτων.

Οι δέκα λόγοι

Τα επιχειρήματα που κατατίθενται για τη νέα παράταση, συνοψίζονται σε δέκα βασικούς λόγους, οι οποίοι είναι:

1. Η εισπρακτική διάσταση της τακτοποίησης αυθαιρέτων είναι εξαιρετικής δημοσιονομικής σημασίας και δύσκολα μπορεί να ανακοπεί απότομα, χωρίς διάδοχες διαδικασίες, συλλογής των προστίμων αδήλωτων αυθαιρέτων.
2. Η  ηλεκτρονική δήλωση αυθαιρέτων, με βάση την οποία έχει κριθεί η συνταγματικότητα των σχετικών πολεοδομικών νόμων για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων αποσκοπεί στην πλήρη καταγραφή της αυθαίρετης δόμησης και συνακόλουθα να προστατευτεί το περιβάλλον και να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.
3. Πολλοί, όμως είναι οι ιδιοκτήτες ακινήτων, που δεν δήλωσαν ακόμη τα αυθαίρετά τους.
4. Αρκετοί από αυτούς τους ιδιοκτήτες δεν γνωρίζουν ότι το κτίσμα τους έχει μικροαυθαιρεσίες και εκκρεμότητες, όπως αυτές αποτυπώνονται στα θεωρημένα σχέδια της πολεοδομίας, (κάτι που συμβαίνει συνήθως στις πολυκατοικίες), με συνέπεια να μην προβαίνουν στη δήλωση των αυθαιρεσιών.
5. Με τη λήξη της προθεσμίας υποβολής δηλώσεων, οι μικροαυθαιρεσίες σε ακίνητα θα έχει ως συνέπεια να διακοπεί ένα μεγάλο ποσοστό μεταβιβάσεων στη χώρα, αφού απαιτείται έλεγχος νομιμότητας.
6. Η εφαρμογή διαδικασίας για την τακτοποίηση μικρής κλίμακας αυθαιρεσιών σε ακίνητα, πολλά από τα οποία βρίσκονται ήδη σε χαρτοφυλάκια τραπεζών, αναμένεται να καλυφθεί άμεσα με νομοθετική ρύθμιση, όπως έχει συζητηθεί σε συνάντηση εκπροσώπων της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ με τις ενώσεις συμβολαιογράφων είτε με τη λειτουργία της ηλεκτρονικής ταυτότητας των κτιρίων, ώστε να μην προκύψει  κενό νομοθεσίας με τις συνεπακόλουθες συνέπειες για την αγορά ακινήτων.
7. Το ενδιαφέρον των πολιτών για ένταξη στις διατάξεις του Ν.4495 είναι αυξημένο ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο, λόγω και της απόφασης για συνταγματικότητα του νόμου.
8. Συζητείται στο ΥΠΕΝ και γίνεται γνωστό ότι προετοιμάζεται η εφαρμογή της πρότασης του ΤΕΕ για την Ηλεκτρονική Ταυτότητα του  Κτιρίου, μέσω της οποίας εξετάζεται να δοθεί η δυνατότητα τακτοποίησης αυθαιρεσιών με νέο χρονοδιάγραμμα.
9. Η εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου προτείνεται να διατηρηθεί ανοικτή για μικροαυθαιρεσίες και, μετά το πέρας του συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, ενώ να κλείσει για τις μεγάλες αυθαιρεσίες.
10. Πρόκειται για έναν νόμο για τον οποίο δε δόθηκε ως σήμερα καμία χρονική παράταση.

Έσοδα 4,5 σχεδόν δις ευρώ

Η  ηλεκτρονική δήλωση αυθαιρέτων, με τη λειτουργία της οποίας, όπως τόνισε ο πρόεδρος του ΤΕΕ  Γιώργος Στασινός στο συνέδριο Athens Investment Forum 2019 καταγράφεται  η αυθαίρετη δόμηση, ώστε να τελειώνουμε κάποτε με αυτήν την πρακτική, προστατεύεται πιο αποτελεσματικά το περιβάλλον, μπορεί να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός, δίνουμε πραγματικά και αξιοποιήσιμα στοιχεία σε όσους λαμβάνουν αποφάσεις, σε κάθε επίπεδο της διοίκησης και παράλληλα προσφέραμε με τη δουλειά μας οι μηχανικοί έσοδα στο κράτος.

Ο Γ. Στασινός τόνισε ότι  πρέπει σύντομα η κυβέρνηση να αποφασίσει να αξιοποιήσει αυτά τα 4,5 σχεδόν δις ευρώ, που έχει ή έχει λαμβάνειν στο Πράσινο Ταμείο από τα αυθαίρετα» και υπογράμμισε ότι «ως ΤΕΕ έχουμε κάνει και σε αυτό συγκεκριμένη και εφαρμόσιμη πρόταση για χρήση τους σε υβριδικά σχήματα χρηματοδότησης, με συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, που θα πολλαπλασιάσουν τους πόρους για αυτό ακριβώς που πρέπει να γίνει: πράσινα έργα σε όλη τη χώρα και κυρίως εκεί που υπάρχει έντονη πολεοδομική επιβάρυνση».

«Στην πραγματικότητα το ΤΕΕ μόνο του, με τη συμπαράσταση ελάχιστων στελεχών των Υπουργείων, στήριξε μόνο του την εφαρμογή δύο ολόκληρων νόμων για τέσσερα – πέντε ολόκληρα χρόνια.  Τόσο ο νόμος 4178 του 2013 αλλά κυρίως ο 4495 του 2016 δεν θα είχε εφαρμοσθεί χωρίς τη δική μας συμβολή» είπε ο Γ. Στασινός  και τόνισε ως εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι «με τη δική μας ουσιαστική συμβολή, με το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό σύστημα και την τεχνογνωσία που αποδείξαμε, ο νόμος 4178 κρίθηκε συνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ο πρώτος νόμος αυθαιρέτων μετά από εκείνον του 1983 του αείμνηστου συναδέλφου Αντώνη Τρίτση. Και το ίδιο θα συμβεί νομίζω και με τον 4495 αν ποτέ έρθει η ώρα».

ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας

Το κείμενο της επιστολής του προέδρου ΤΕΕ/ΤΔΜ Δημήτρη Μαυροματίδη, προς το Γενικο Γραμματέα Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, με θέμα:  «αίτημα για παράταση της προθεσμίας υποβολής για τακτοποίηση αυθαιρέτων» έχει ως εξής:

-«Η προθεσμία υποβολής δήλωσης αυθαιρέτων από τους ιδιοκτήτες, σύμφωνα με το νόμο περί νομιμοποίησης αυθαιρέτων (Ν. 4495/17) λήγει στις 8 Νοεμβρίου. Πολλοί όμως είναι οι ιδιοκτήτες ακινήτων, που δεν δήλωσαν ακόμη τα αυθαίρετά τους, ενώ αρκετοί είναι οι αντίστοιχοι οι οποίοι δεν γνωρίζουν ότι το κτίσμα τους έχει μικροαυθαιρεσίες και εκκρεμότητες, όπως αυτές αποτυπώνονται στα θεωρημένα σχέδια της πολεοδομίας, (κάτι που συμβαίνει συνήθως στις πολυκατοικίες), με συνέπεια να μην προβαίνουν στη δήλωση των αυθαιρεσιών. Με τη λήξη της προθεσμίας υποβολής δηλώσεων, το παραπάνω θα έχει ως συνέπεια να διακοπεί ένα μεγάλο ποσοστό μεταβιβάσεων στη χώρα, αφού απαιτείται έλεγχος νομιμότητας. Θα προκύψει συνεπώς κενό νομοθεσίας με τα συνεπακόλουθα για την αγορά ακινήτων. Επιπρόσθετα, το ενδιαφέρον των πολιτών για ένταξη στις διατάξεις του Ν.4495 είναι αυξημένο ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο, λόγω και της απόφασης για συνταγματικότητα του νόμου. Για το λόγο αυτό αιτούμαστε παράταση της προθεσμίας υποβολής για τακτοποίηση αυθαιρέτων μέχρι τέλος του έτους, για έναν νόμο μάλιστα για τον οποίο δε δόθηκε ως σήμερα καμία χρονική παράταση και προτείνουμε μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, να δίνεται ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για την «τακτοποίηση» μεγάλων παραβάσεων ή ακόμα και εσαεί για τις πολύ μικρές πολεοδομικές αυθαιρεσίες.  Ο Πρόεδρος Δημήτριος Μαυροματίδης»

Σκυτάλη στην Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου

Παράταση στην προθεσμία για την τακτοποίηση αυθαιρέτων και αμέσως μετά σκυτάλη στην  Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, μέσω της οποίας θα γίνεται τακτοποίηση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με κλιμακωτά πρόστιμα ανάλογα με το μέγεθος της αυθαιρεσίας, είναι η λύση που φέρεται να προκρίνει το υπουργείο Περιβάλλοντος.

Παράλληλα αποσύρθηκε από το αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο η ρύθμιση για επιπλέον εκπτώσεις στα πρόστιμα εμπρόθεσμης εξόφλησης. Η προθεσμία λήγει στις 8 Νοεμβρίου 2019 και η ρύθμιση που αποσύρθηκε προέβλεπε επιπλέον έκπτωση 10% από 20% -σύνολο έκπτωσης 30%- για όσους εξοφλούσαν το πρόστιμο εμπρόθεσμα. Η έκπτωση διατηρείται στο 20% μετά τις αντιδράσεις ότι οι συνεχείς διευκολύνσεις επιβραβεύουν την ασυνέπεια.

Σύμφωνα με πληροφορίες, που έχουν δει το φως της δημοσιότητας το σενάριο που προκρίνεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος προβλέπει παράταση της προθεσμίας της 8^ης Νοεμβρίου μέχρι το τέλος του 2019. Αμέσως μετά σχεδιάζεται να δοθεί η σκυτάλη στην πρόταση του ΤΕΕ για άμεση εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, μέσω της οποίας εξετάζεται να δοθεί η δυνατότητα τακτοποίησης αυθαιρεσιών με περιορισμένο χρονοδιάγραμμα. Σε αυτή την περίπτωση οι μηχανικοί θα κληθούν να δηλώσουν τις παραβάσεις στο πλαίσιο αναλυτικής καταγραφής της πραγματικής κατάστασης των κτιρίων στη χώρα και οι ιδιοκτήτες να πληρώσουν για την τακτοποίηση των αυθαιρεσιών. Αυξημένα πρόστιμα εξετάζεται να ισχύσουν για παραβάσεις άνω του 40%. Η εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου συζητείται να διατηρηθεί ανοικτή για μικροαυθαιρεσίες και, μετά το πέρας του συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, να κλείσει για τις μεγάλες αυθαιρεσίες.

Στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότερα από 2,5 εκατ. κτίσματα με μικροαυθαιρεσίες και περίπου 1 ,5 εκατ. αυθαίρετα.

Σύμφωνα με δήλωση του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Δημήτρη Οικονόμου στον Ελεύθερο Τύπο «η κυβέρνηση δεν έχει σκοπό να φέρει νέο νόμο αυθαιρέτων και η δήλωση των κτισμάτων δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον καθώς δίνει λάθος μήνυμα και είναι ασύμβατο με το πνεύμα του Συντάγματος και το γράμμα της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας».

Στοιχεία ΤΕΕ

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες υπαγωγής στις ρυθμίσεις νομιμοποίησης περίπου 280 χιλιάδες ακίνητα με αυθαιρεσίες, έχουν προχωρήσει σε επόμενα βήματα ακόμη 300.138 ακίνητα, σε φάση υπαγωγής βρίσκονται 468.784 φάκελοι ενώ έχουν περαιωθεί οι διαδικασίες για 221.302 ακίνητα. Παράλληλα, έχουν εκδοθεί συνολικά 1.923.539 βεβαιώσεις μεταβίβασης για ακίνητα από το πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ. Το σύνολο των δηλωμένων αυθαιρέτων ανέρχεται στα 1 .455.086.

Τα έσοδα από τις δηλώσεις αυθαιρέτων είναι 2.393.798.075 ευρώ και αφορούν τις υπαγωγές στους τρεις τελευταίους νόμους 4014/2011, 41 78/201 3 και 4495/2017. Ειδικότερα, για το νόμο 4014/2011 τα έσοδα ήταν 1.002.062.320 ευρώ, για το ν. 4178/2013 τα έσοδα ανέρχονται σε 1.064.802.251 ευρώ και για τον τωρινό νόμο, τον 4495/2017, φτάνουν τα 326.933.495 ευρώ.

Όπως αναφέρουν υψηλόβαθμες πηγές του ΤΕΕ, η γενικότερη εικόνα δείχνει πως το 25% των δηλώσεων αφορά ακίνητα χωρίς καμία οικοδομική άδεια και το 75% αυθαιρεσίες σε κτίσματα με οικοδομική άδεια. Ταυτόχρονα, από το σύνολο των στοιχείων προκύπτει ότι 3 στις 10 δηλώσεις αφορούν ακίνητα εκτός σχεδίου και 7 στις 10 δηλώσεις ακίνητα εντός σχεδίου.

Υπενθυμίζεται πως τα αυθαίρετα προ του 1955 δεν θεωρούνται αυθαίρετα, δεν τους επιβάλλονται πρόστιμα νομιμοποίησης και επιτρέπεται η μεταβίβασή τους. Το ίδιο ισχύει και για παλαιό αυθαίρετα που έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση με τους αντίστοιχους νόμους του 1977, 1983, 1985 και 2005. Τα αυθαίρετα 1955-1975 νομιμοποιούνται με την καταβολή παράβολου 250 ευρώ, χωρίς την πληρωμή προστίμου. Τα αυθαίρετα 1975-1982 νομιμοποιούνται με την πληρωμή παράβολου και του 15% του προστίμου.

Τα αυθαίρετα από 1ης.1.1983 έως 1η.1.1993 νομιμοποιούνται με την πληρωμή παράβολου και του 60% του προστίμου, ενώ για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 1ης.1.1993 έως 31.12.2003 καταβάλλεται ποσοστό 80% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Από 1ης.1.2004 έως 28.7.2011 καταβάλλονται το παράβολο και το 100% του προστίμου. Για τα αυθαίρετα με παρανομίες άνω του 40%, η οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση θα γίνει με επιπλέον αγορά συντελεστή, όταν ετοιμαστεί το σχετικό ηλεκτρονικό σύστημα.

Μειώσεις στα πρόστιμα για ειδικές κατηγορίες πολιτών

► Για ΑμεΑ που καταβάλλουν τo 15%-20% του προστίμου ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (για 80% και 67%) και το εισόδημα (με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ για την πρώτη περίπτωση και 1 8.000 ή 24.000 ευρώ αντίστοιχα για τη δεύτερη περίπτωση).

► Για παλιννοστούντες ομογενείς και πολύτεκνους που καταβάλλουν το 20% του προστίμου οι πρώτοι και το 20%-50% οι δεύτεροι, ανάλογα με τις περιπτώσεις, π.χ.:

► Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ, καταβάλλουν ποσοστό 30% του προστίμου. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και για τις μονογονεϊκές οικογένειες.

► Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ καταβάλλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου.