Αλλάζω συσκευή: άρχισε η εξαργύρωση κουπονιών, με υπέρογκες αυξήσεις τιμών

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Βροχή καταγγελιών από πολίτες για υπέρογκες αυξήσεις στις τιμές των επιδοτούμενων συσκευών συνοδεύει την καταιγιστική καμπάνια των εμπόρων και των αλυσίδων λιανικής, που σπεύδουν αμέσως μετά τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου να ενημερώσουν τους 151.450 οριστικούς δικαιούχους ότι «ξεκίνησε η εξαργύρωση κουπονιών» του προγράμματος «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή».

Οι οριστικοί δικαιούχοι του προγράμματος  έχουν ένα μήνα προθεσμία, έως την Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2022 και ώρα 23:59, όπως έχει οριστεί από το ΥΠΕΝ ως καταληκτική προθεσμία για να κάνουν τις αγορές τους μέσω των επιταγών (vouchers) του προγράμματος.

Μεγάλες αυξήσεις

Οι  καταναλωτές καταγγέλλουν μεγάλες αυξήσεις έως και μιάμιση φορά πάνω από τις προ του προγράμματος τιμές των συσκευών, με αποτέλεσμα να εξανεμίζεται η επιδότηση, που τους προσφέρει η πολιτεία.

Ενδεικτικές οι αντιδράσεις καταναλωτών, που συνοδεύουν χορηγούμενες καταχωρήσεις εμπορικών αλυσίδων στα κοινωνικά δίκτυα, ο ένας μετά τον άλλον καταγγέλλουν τις μεγάλες αυξήσεις τιμών, που συνοδεύουν το  «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή».

Λεπτή γραμμή μεταξύ εύλογων αυξήσεων και κερδοσκοπίας

Οι ανατιμήσεις στις ηλεκτρικές συσκευές μπορούν να αποδοθούν σε μεγάλο βαθμό στις αυξήσεις της ενέργειας, των πρώτων υλών και του μεταφορικού κόστους. Ωστόσο η έκρηξη της ζήτησης, αξίας άνω των 400 εκατ. ευρώ,  (από τα 150 εκατ. ευρώ της επιδότησης και τη χρηματοδοτική συμμετοχή των καταναλωτών συν το κόστος απεγκατάστασης του παλαιού κλιματιστικού και εγκατάστασης του καινούργιου), που δημιουργείται σε μικρό διάστημα λίγων εβδομάδων στην αγορά ασφαλώς δημιουργεί συνθήκες κερδοσκοπικών φαινομένων εις βάρος των καταναλωτών. Σε αυτές τις συνθήκες υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες για να εντοπίσουν οι έλεγχοι τους κερδοσκόπους.

Ακόμη όμως και αν υπήρχαν οι ιδανικές συνθήκες ικανοποιητικής λειτουργίας του ανταγωνισμού, συστηματικών ελέγχων και αποτροπής φαινομένων κερδοσκοπίας, όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, οι αυξήσεις των τιμών των συσκευών που μπορούν να δικαιολογηθούν βάζουν φωτιά στην αγορά και σε μεγάλο βαθμό εξουδετερώνουν την παροχή της πολιτείας προς τους καταναλωτές και σε δοκιμασία την επιτυχία του προγράμματος, που στόχο έχει  την εξαργύρωση άνω των 300-400.000 “κουπονιών”  και την απόσυρση αντίστοιχου αριθμού ενεργοβόρων συσκευών.

Σε επιφυλακή τα υπουργεία Ανάπτυξης και Ενέργειας

Οι μεγάλες αυξήσεις τιμών στις συσκευές (κλιματιστικά, ψυγεία, καταψύκτες), η αντικατάσταση των οποίων σε συνδυασμό με την ανακύκλωση των παλαιών συσκευών επιδοτείται από το πρόγραμμα αποτελούν ζήτημα πρώτης γραμμής για τα συναρμόδια υπουργεία Ανάπτυξης Επενδύσεων και Περιβάλλοντος Ενέργειας, τα οποία έχουν πάρει ήδη νομοθετικά μέτρα για να αντιμετωπιστούν φαινόμενα αισχροκέρδειας στην αγορά.

Συγκεκριμένα νομοθετήθηκαν πλαφόν στο περιθώριο κέρδους για την πώληση των ηλεκτρικών συσκευών, που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα «Αλλάζω Συσκευή» για την αποτροπή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας και κυρώσεις για τους παραβάτες.

Ως αρμόδιες αρχές για τη λήψη των καταγγελιών και τη διενέργεια ελέγχων για τη διαπίστωση των παραβάσεων έχουν οριστεί η Γενική Γραμματεία Εμπορίου, η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙ.Μ.Ε.Α.) και οι αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου των Περιφερειών.

Παράλληλα  στον τον Οδηγό του προγράμματος και στην υπεύθυνη δήλωση που υπογράφουν οι έμποροι και τα καταστήματα λιανικής αποδέχονται  «τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διαδικασίες ελέγχου, σε περίπτωση που η επιχείρησή τους επιλεγεί για δειγματοληπτικό έλεγχο, περιλαμβανομένων και των όρων περί επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών».

Ρύθμιση περιστολής της τεχνητής διόγκωσης των τιμών

Σημειώνεται ότι από το αρμόδιο Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων νομοθετήθηκε ρύθμιση περιστολής της τεχνητής διόγκωσης των τιμών. Πιο συγκεκριμένα, με το άρθρο 59 του ν.4955, (Α’ 139/14.07.2022), τροποποιήθηκε το άρθρο 58 «Περιστολή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας» του ν.4818, (Α’ 124/18.07.2021), διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής του ώστε να συμπεριλαμβάνονται σε αυτό τα προϊόντα των οποίων η αγορά επιδοτείται από το πρόγραμμα «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή». Με την εν λόγω ρύθμιση ορίστηκε ότι απαγορεύεται η αποκόμιση μικτού κέρδους από την πώληση επιδοτούμενων προϊόντων, όταν το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα υπερβαίνει το αντίστοιχο περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα προ της 31ης.12.2021.

Στόχος της ρύθμισης είναι η αποτροπή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας στην αγορά των προϊόντων των οποίων η αγορά επιδοτείται από το πρόγραμμα «Αλλάζω Συσκευή», η προστασία της αγοραστικής δύναμης του καταναλωτή αλλά και η μέγιστη αποτελεσματικότητα του προγράμματος επιδότησης μέσω της εξασφάλισης ότι το σύνολο του οφέλους της επιδότησης θα το καρπωθεί ο καταναλωτής, προκειμένου πράγματι να κινητοποιηθεί και να προμηθευθεί ηλεκτρικές συσκευές με χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Το πλαφόν θα ισχύσει μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος «Αλλάζω Συσκευή». Σύμφωνα με τη νομοθετική  ρύθμιση, το μεικτό κέρδος για τις συσκευές αυτές δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το αντίστοιχο κέρδος ανά μονάδα πριν τις 31 Δεκεμβρίου 2021.

Κυρώσεις

Οι κυρώσεις που προβλέπονται ξεκινούν από σύσταση με σκοπό την παύση της παράνομης πρακτικής και κλιμακώνονται σε πρόστιμο από 5.000 έως 1.000.000 ευρώ. Με την ίδια τροπολογία παρατείνεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022 η εφαρμογή του μέτρου δημοσιοποίησης της εμπορικής επωνυμίας επιχειρήσεων που παραβιάζουν τα μέτρα περιστολής φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας σε περιόδους κρίσης.

Σε εκκρεμότητα οι επιλαχόντες

Σε εκκρεμότητα παραμένει και το θέμα των επιλαχόντων Σημειώνεται ότι το ΥΠΕΝ συνόδευσε την ανακοίνωση των 151.450 οριστικών δικαιούχων του «Ανακυκλώνω – Αλλάζω Συσκευή» με δέσμευση ότι θα αναζητηθούν πόροι για να ικανοποιηθούν περισσότερες αιτήσεις, από τις 727.576 που μένουν εκτός προγράμματος δείτε εδώ στο ecopress

Η επιχορήγηση παρέχεται μέσω επιταγών (vouchers) του Προγράμματος, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την αγορά νέας συσκευής σε καταστήματα λιανικής πώλησης ηλεκτρικών συσκευών και να καλύψουν ένα μέρος της συνολικής δαπάνης.
Για κάθε αγορά νέας συσκευής με επιδότηση, δημιουργείται παράλληλα η υποχρέωση παράδοσης μίας παλιάς προς ανακύκλωση που ανήκει στην ίδια κατηγορία.