Αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός του Εξοικονομώ

Του Ευάγγελου Ματράγκου, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc

Δίκτυο Συμβούλων Μηχανικών

Μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων η συμμετοχή σε φωτοβολταϊκά πάρκα ή πάρκα ανεμογεννητριών θα μπορούσε να είναι μια εύκολη και προσιτή επένδυση, μεμονωμένων φυσικών προσώπων αντί να επιδοτούνται οι εγκαταστάσεις κουφωμάτων από εισαγόμενο αλουμίνιο και οι θερμοπροσόψεις, με τεράστιο χρόνο απόσβεσης και μηδενική προστιθέμενη αξία στην εγχώρια οικονομία.

Το ενεργειακό Βατερλό των κυβερνήσεων (και όχι όπως λανθασμένα αναφέρεται ως ενεργειακή κρίση, μιας και αυτό θα συνέβαινε αν υπήρχε έλλειψη ενεργειακής επάρκειας κάτι που ακόμα δεν συμβαίνει),  ήταν προδιαγεγραμμένο κυρίως σε πολύ μικρές και ανώριμες αγορές, όπως η ελληνική.

Όταν το 2017 και 2018 ακόμα και το 2019 η τιμή του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ήταν χαμηλότερη από αυτή του αερίου στον σωλήνα (pipegas), κάτι δεν πήγαινε καλά. Από τη μία η πτώση στην παραγωγή των χωρών της Ασίας και επομένως η πτώση της ζήτησης σε ενέργεια και από την άλλη η επιδότηση της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου από την κυβέρνηση Ομπάμα, οδήγησε στην δημιουργία υποδομών (FSRU, FSUκλπ) για την υποδοχή στα συστήματα του LNG.

Πολλοί τότε πίστεψαν βλέποντας την τιμή των 3 και 4 λεπτών ανά MWh στους λογαριασμούς του ΦΑ στα σπίτια τους, πως αυτό θα κρατήσει για πάντα. Όταν για να θερμάνεις ένα μέσο διαμέρισμα με κεντρικό σύστημα θέρμανσης με πετρέλαιο, κόστιζε περί τα 1500€ το χρόνο, το αντίστοιχο κόστος με ατομική μονάδα ΦΑ ήταν στα 500€.

Η στροφή βέβαια στις ατομικές μονάδες ΦΑ δεν ήταν τόσο το κόστος αλλά η ανάγκη για αυτονόμηση μετά την 10ετή κρίση όπου τα μπόιλερ στις πολυκατοικίες είχαν παγώσει.

Εκεί ήρθαν και τα προγράμματα εξοικονομώ όπου ειδικά σε κτίρια μετά την εφαρμογή του Κανονισμού Θερμομόνωσης του 1979, ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν να πετύχουν την ελάχιστη ενεργειακή αναβάθμιση, ώστε να ενταχθούν στα προγράμματα, ήταν η εγκατάσταση ατομικής μονάδας ΦΑ.

Βέβαια αν σκεφτούμε πως μέχρι το 2050 θα πρέπει θα πρέπει να πετύχουμε την κλιματική ουδετερότητα, ακούγεται λίγο οξύμωρο να επιδοτούμε ακόμα εγκαταστάσεις και δίκτυα  ΦΑ, (βλ. και Το χαμένο τρένο του ΦΑ).

-Ποιος είναι όμως ο ρόλος των προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης του κτιριακού μας αποθέματος;

Όπως έχω ξαναγράψει σε  αυτό το άρθρο, που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από κάποιους βιομηχάνους, οι οικοδομές μετά τον Κανονισμό Θερμομόνωσης δεν έχει νόημα να φορτώνονται με χημικά και εισαγόμενα υλικά όπου η απόσβεση στο συνολικό κόστος ζωής είναι άνω της δεκαετίας.

Και αν στα παλιά κτίρια πριν τον κανονισμό θερμομόνωσης έχει νόημα η ενίσχυσή του με μονωτικά υλικά, στα νέα από το 1980 και μετά, η μόνη λύση στο αδιέξοδο είναι η αυτοπαραγωγή.

Είναι προφανές πως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει αυτοπαραγωγή στις πολυκατοικίες του Παγκρατίου και της Κυψέλης. Όπως είναι προφανές πως όταν μιλάμε για αυτοπαραγωγή δεν είναι απαραίτητο  να αναφέρεται σε φωτοβολταϊκά στέγης.

Πως θα μπορούσε όμως αυτό πρακτικά να γίνει;

Μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων η συμμετοχή σε φωτοβολταϊκά πάρκα ή πάρκα Ανεμογεννητριών θα μπορούσε να είναι μια εύκολη και προσιτή επένδυση, μεμονωμένων φυσικών προσώπων. Πάρκα τα οποία θα κατασκευασθούν για να υποδεχθούν την νέα γενιά ωφελούμενων του προγράμματος Εξοικονομώ.

Αντί δηλαδή να επιδοτούνται οι εγκαταστάσεις κουφωμάτων από εισαγόμενο αλουμίνιο και οι θερμοπροσόψεις με τεράστιο χρόνο απόσβεσης και μηδενική προστιθέμενη αξία στην εγχώρια οικονομία, ο σωστός συνδυασμός συστημάτων θέρμανσης και ψύξης με την αυτοπαραγωγή θα οδηγήσει σε ένα διττό αποτέλεσμα: Αφενός η υψηλή απόδοση στα συστήματα αντλιών θερμότητας και επομένως η χαμηλή κατανάλωσή τους και αφετέρου η παραγωγή αντίστοιχης ποσότητας ενέργειας, ώστε να πραγματοποιείται εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός.

Αυτό πρακτικά για να γίνει θα πρέπει το πρόγραμμα εξοικονομώ να αλλάξει εντελώς την λογική του ως εξής:

• Θα πρέπει σε όλα τα κτίρια η μόνη επιλέξιμη παρέμβαση σε ό,τι αφορά την θέρμανση να είναι οι αντλίες θερμότητας.
• Σε κτίρια μετά την εφαρμογή του Κανονισμού Θερμομόνωσης δεν θα πρέπει να είναι επιλέξιμες οι επεμβάσεις θερμοπροσόψεωνκαι κουφωμάτων παρά μόνο μόνωσης οροφών και δωμάτων ταυτόχρονα με στεγάνωση (υγρομόνωση).
• Θα πρέπει να είναι υποχρεωτική παρέμβαση, η εξαγορά ενεργειακού μεριδίου σε ενεργειακές κοινότητες ΑΠΕ ώστε να πραγματοποιείται εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός.

Η συμμετοχή σε ενεργειακές κοινότητες μέσω του Εξοικονομώ, οι οποίες θα έχουν δημιουργηθεί ειδικά για να υποδέχονται τέτοιες επενδύσεις έχει πολλά οφέλη όπως:

• Δεν σπαταλώνται οικονομικοί πόροι σε ανούσιες επεμβάσεις.
• Αυξάνεται το ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ μέσω κοινοτικών πόρων.
• Δεν επιβαρύνεται ο ιδιώτης με διαδικασίες και γραφειοκρατία για να εγκαταστήσει το δικό του Φ/Β (φωτοβολταϊκό) αν και εφόσον αυτό ήταν πρακτικό.
• Σε συνδυασμό με την εγκατάσταση αντλίας θερμότητας και μέσω του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, ο καταναλωτής και ταυτόχρονα επενδυτής και ωφελούμενος του προγράμματος θα έχει, ανάλογα με το ποσοστό του στην ενεργειακή κοινότητα, ακόμα και έσοδα σε βάθος χρόνου.
• Η απόσβεση της επένδυσης θα έρχεται πολύ νωρίτερα σε σχέση με τις επενδύσεις που πραγματοποιούνται σήμερα.
• Δεν είναι απαραίτητη η γειτνίαση του ωφελούμενου διαμερίσματος και του χώρου που θα εγκατασταθούν οι ΑΠΕ.

Για τα παραπάνω απαιτείται βέβαια μια σειρά από αλλαγές στην δημόσια διοίκηση, ώστε αφενός να αντιληφθεί πως το σημερινό πρόγραμμα δεν οδηγεί σε κλιματική ουδετερότητα και αφετέρου να δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις ώστε οι δημιουργία τέτοιων ενεργειακών κοινοτήτων να είναι εφικτή για να υποδεχθεί ωφελούμενους του εξοικονομώ, είτε από Δήμους είτε ακόμα από ιδιώτες, οι οποίοι θα αναλάβουν όλο το ρίσκο των αδειοδοτήσεων και της κατασκευής αλλά θα μοιραστούν τη χρηματοδότηση.

Ευάγγελος Ματράγκος, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc

Δίκτυο Συμβούλων Μηχανικών