Ανάπλαση Αγίου Δημητρίου: τοπικό έργο, μοντέλο για ολόκληρη την Αττική

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το έργο κατά μήκος 2 χιλιομέτρων της κεντρικής οδικής αρτηρίας του Δήμου Αγίου Δημητρίου σβήνει τα ίχνη της κυκλοφοριακής και πολεοδομικής αναρχίας του παρελθόντος και ανοίγει δρόμο στο μέλλον, ως πρότυπο και μοντέρνο κυκλοφοριακό έργο περιβαλλοντικής και κλιματικής αστικής ανάπλασης.

Οι λόγοι που το έργο της ομώνυμης λεωφόρου του Δήμου Αγίου Δημητρίου ξεχωρίζει και θεωρείται σημαντικό είναι ότι: αφενός μεν σε τοπικό επίπεδο συνδυάζει την αναδιοργάνωση της οδικής κυκλοφορίας, με τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, την  αύξηση χώρων πρασίνου, κοινωνικών και κοινόχρηστων υποδομών για πεζούς και οχήματα, αφετέρου δε επιδρά θετικά σε υπερτοπικό επίπεδο για τα νότια προάστια ενω συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις ολοκληρωμένης αστικής παρέμβασης, ώστε να  αποτελεί έργο-πιλότο για ολόκληρη την Αττική.

Διέξοδος στο παραλιακό μέτωπο

Το έργο, που είναι σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης αναμορφώνει την τοπική κυκλοφορία, ενισχύει την εμπορική κίνηση και αναβαθμίζει το  δημόσιο χώρο. Παράλληλα εξυπηρετεί την κυκλοφορία και συγκοινωνία της πόλης του Αγίου Δημητρίου και των γειτονικών  δήμων Αλίμου και Παλαιού Φαλήρου.

Ταυτοχρόνως το έργο ανάπλασης της Αγίου Δημητρίου διανοίγει μια κορεσμένη κεντρική αρτηρία σε ένα από τα πιο πυκνοδομημένα και επιβαρυμένα σημεία των νοτίων προαστίων, δίνοντας διέξοδο από και προς το παραλιακό μέτωπο, όπου επίσης σχεδιάζονται νέα έργα αναπλάσεων, ποδηλατοδρόμων και ανάδειξης της «Αθηναϊκής Ριβιέρας» αλλά και οι μεγάλες εμπορικές και οικιστικές αναπτύξεις του Ελληνικού.

Εργασίες σε πλήρη εξέλιξη

Το έργο υλοποιεί ο Δήμος Αγίου Δημητρίου, με πρωτοβουλίες της δημάρχου Μαρίας Ανδρούτσου και φέρει την υπογραφή του γνωστού συγκοινωνιολόγου Σταύρου Κωνσταντινίδη. Χηματοδοτείται από την Περιφέρεια Αττικής, με προϋπολογισμό 5.385.000 ευρώ, ενώ συμβασιοποιήθηκε στο ποσό των 2.725.314 ευρώ. Οι εργασίες είναι σε πλήρη εξέλιξη και έως τώρα έχει υλοποιηθεί το περίπου 50% του έργου, μέσω παρακαμπτήριων ρυθμίσεων της κυκλοφορίας,  ενώ η ολοκλήρωση του έργου προβλέπεται  να γίνει το καλοκαίρι του 2023.

Αύξηση ζωτικού χώρου και πρασίνου

Στα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά, που αποτελούν ταυτοχρόνως και πλεονεκτήματα του έργου είναι:

• η δημιουργία νέων πεζοδρομίων  2.804 τ.μ.,
• η δημιουργία όδευσης για τυφλούς (3.340 μέτρα),
• η δημιουργία 161 ραμπών ΑΜΕΑ,
• η κατασκευή 66 νέων διαβάσεων πεζών,
• η αύξηση του χώρου πρασίνου, με τη φύτευση 511 νέων δέντρων,
• η τοποθέτηση 321 νέων φωτιστικών Led φιλικών προς το περιβάλλον. Ακόμη,
• δημιουργούνται 186 νέες θέσεις στάθμευσης, καθώς
• και  12.818 τ.μ. νέου ζωτικού χώρου.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ- Σταύρος Κωνσταντινίδης: «εμβληματικό πράσινο έργο νέας γενιάς»

-«Πρόκειται για ένα εμβληματικό πράσινο έργο νέας γενιάς, το οποίο μόλις ολοκληρωθεί  θα προσφέρει θεαματική βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών, αστική αναζωογόνηση, αναβάθμιση της εικόνας της πόλης και της οδικής ασφάλειας, νέα πεζοδρόμια και νέο ζωτικό χώρο, εκατοντάδες δέντρα και πράσινο. Ένα πρότυπο έργο περιβαλλοντικής και κλιματικής ανάπλασης», τονίζει στο  ecopress ο γνωστός συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης, ο οποίος μαζί με τους συνεργάτες του αξιολόγησε τα κριτήρια βιωσιμότητας για την υλοποίηση του έργου ανάπλασης της Αγίου Δημητρίου.

-«Οι οδικές αναπλάσεις μπορούν να γίνουν ένα περιεκτικό και ολοκληρωμένο όραμα για τις πόλεις. Οδηγούν στην αστική αναζωογόνηση του δημοσίου χώρου, στη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, αλλά ταυτόχρονα στην εμπορική κινητικότητα και την τόνωση της τοπικής οικονομίας», λέει ο Σταύρος Κωνσταντινίδης.

Σε συνέντευξη του στο  ecopress o Σταύρος Κωνσταντινίδης απαντά στα ερωτήματα που του τέθηκαν, ως εξής:

-Για τα προβλήματα, που έρχεται να λύσει το έργο της ανάπλασης της Αγίου Δημητρίου:

-«Η μέχρι σήμερα μορφή και λειτουργία της Λεωφόρου Αγίου Δημητρίου μοιάζει με την συντριπτική πλειοψηφία οδικών αξόνων με κεντρικότητα σε επίπεδο ενός μεγάλου Δήμου αλλά και υπερτοπική σημασία σε ένα μεγάλο τμήμα του Νοτίου τομέα της Αθήνας. Ασαφής χάραξη και ανύπαρκτος διαχωρισμός των χρήσεων της οδού, ασυδοσία στάθμευσης μες την οδό και διπλοσταθμεύσεις, έλλειψη κανονισμού φορτοκεφορτωσης, αδύναμη υποδομή για πεζούς και ΑΜΕΑ, ελάχιστα δένδρα και ανυπαρξία σκίασης, πολύ χαμηλό επίπεδο οδικής ασφαλείας λόγω υψηλών ταχυτήτων και έλλειψης προστασίας των πεζών. Όλα τα παραπάνω επιλύονται σε πολύ σημαντικό βαθμό από την εξελισσόμενη ανάπλαση της λεωφόρου Αγίου Δημητρίου, αφού μελετήθηκαν και αξιολογήθηκαν πάνω από 20 κριτήρια σε επίπεδο κυκλοφοριακό, λειτουργικό, περιβαλλοντικό και κλιματικό και βάσει αυτών προχώρησε ο τεχνικός σχεδιασμός».

-Για τις επιδράσεις του έργου στην τοπική εμπορική κίνηση:

-«Σε συνθήκες διαχρονικής απουσία πολιτικής για τις χρήσεις γης και πολεοδομικού σχεδιασμού  οι μικρές τοπικές αγορές μεγεθύνθηκαν άναρχα και επιβαρύνθηκαν κεντρικοί δρόμοι με τεράστια για την φέρουσα ικανότητα τους φορτία κίνησης. Σε σημείο ώστε, μαζί με την παράνομη στάθμευση, τις συχνές στάσεις οχημάτων, την άναρχη κίνηση των πεζών να  παραλύει η κυκλοφορία πεζών και οχημάτων και να επικρατεί κομφούζιο. Αυτό το χάος οδηγεί σταδιακά αλλά σταθερά σε συρρίκνωση και καταστροφή των τοπικών εμπορικών δραστηριοτήτων. Οι πολίτες ως καταναλωτές, υπολογίζοντας στο κόστος των αγορών τους το χαμένο χρόνο, την ταλαιπωρία αλλά και την επικινδυνότητα της άναρχης κυκλοφορίας εγκαταλείπουν τα τοπικά καταστήματα και επιλέγουν για τις αγορές τους μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, με άνετη και γρήγορη πρόσβαση και στάθμευση. Οι λύσεις λοιπόν, που δίνει το έργο ανάπλασης της Αγίου Δημητρίου θα είναι ευεργετικές και βιώσιμες και για την τοπική εμπορική κίνηση».

-Για τις βασικές χωροταξικές πολεοδομικές αναπτυξιακές αλλά και κοινωνικής συμπεριφοράς αιτίες, που δημιούργησαν το πρόβλημα:

-«Στην περίπτωση των γραμμικών εμπορικών κέντρων, όπως αναπτύσσονται κατά μήκος ενός οδικού άξονα, εκλείπει παραδοσιακά στη χώρα η έγκαιρη πολεοδομική πρόβλεψη, και τα κυκλοφοριακά χαρακτηριστικά των δρόμων χαρακτηρίζονται από ανορθολογισμό, καθώς αφορούν σε απαιτήσεις άλλων εποχών. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον χωρίς κανόνες και χωρίς σύγχρονο φυσικό σχεδιασμό αναπτύσσεται συνήθως μία ασύδοτη συμπεριφορά όλων των χρηστών, που καταλήγει τελικά εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος. Με άλλα λόγια ο καθένας σε μια λογική ατομικισμού συμπεριφέρεται όπως τον βολεύει, έστω για λίγα λεπτά (οχήματα, σταθμεύσεις, φορτοεκφορτώσεις κτλ). Ωστόσο το αθροιστικό αποτέλεσμα αυτής της κοινωνικής συμπεριφοράς οδηγεί σε χαοτικές συνθήκες και τελικά στην απόλυτη υποβάθμιση της περιβαλλοντικής ποιότητας της πόλης».

-Για τα πλεονεκτήματα της τεχνικής λύσης που δίνεται στο έργο και της σημασία των αστικών αναπλάσεων για τη βιώσιμη κινητικότητα:

-«Οι οδικές αναπλάσεις μπορούν να γίνουν ένα περιεκτικό και ολοκληρωμένο όραμα για τις πόλεις. Οδηγούν στην αστική αναζωογόνηση του δημοσίου χώρου, στη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, αλλά ταυτόχρονα στην εμπορική κινητικότητα και την τόνωση της τοπικής οικονομίας. Κάθε δρόμος που επανασχεδιάζεται βιώσιμα και πράσινα παρασέρνει προς ανάπλαση τους γειτονικούς δρόμους, δημιουργεί νέες αξίες και νέες ποιότητες, λειτουργεί σαν βελονισμός στο σώμα της πόλης. Η συγκεκριμένη ανάπλαση από τον Δήμο Αγίου Δημητρίου είναι μία από τις πιο μοντέρνες σε όλη την Ελλάδα. Μία πράσινη οδική ανάπλαση σε έναν κρίσιμο άξονα όπου αναπτύσσεται γραμμικά η εμπορικότητα αυτού του δήμου. Μέχρι σήμερα ήταν ασχεδίαστος, υπήρχε πρόβλημα με την οδική ασφάλεια, βλέπαμε διπλοπαρκαρίσματα, μεγάλο κίνδυνο για τους πεζούς και δεν υπήρχε καμία πρόνοια για τα ΑμεΑ. Πρόκειται για μια ευρωπαϊκού τύπου παρέμβαση σε μέγεθος, ολιστικότητα και φιλοσοφία.

Τα δημόσια έργα, όπως ένας δρόμος, δεν πρέπει πλέον να κρίνονται από μία επιφανειακή χρηστικότητα αλλά από το αν υπηρετούν στόχους όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, η κλιματική και περιβαλλοντική τους συμβολή και το τρίτο και πολύ σημαντικό, το κοινωνικό αποτύπωμα, η προσφορά στις αδύναμες κοινωνικές ομάδες όπως τα ΑμεΑ. Η πόλη να γίνεται φιλική προς την κινητικότητα όλων και όχι εχθρός. Πρόκειται για μια πιο ολοκληρωμένη ανάπλαση από αυτήν στο κέντρο της Αθήνας που επιχειρεί να κάνει τα ίδια πράγματα. Εκτιμώ ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση θα αποτελέσει σημείο αναφοράς, έργο-πιλότο και για άλλες σε όλη την Αττική στο πλαίσιο της βιώσιμης κινητικότητας».

Για τις συγκοινωνίες, τη χρήση του ΙΧ και τις οικολογικές μετακινήσεις στην πόλη:

-«Η αχίλλειος πτέρνα του ελληνικού συστήματος ήταν ότι η χώρα έμεινε πίσω τα προηγούμενα χρόνια από τη μια στον πολιτικό σχεδιασμό αξιόπιστων μέσων μαζικής συγκοινωνίας και από την άλλη στη σθεναρή υιοθέτηση πολιτικών ενθάρρυνσης της χρήσης τους. Οι λεωφορειακές συγκοινωνίες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα λειτουργίας, μικρό επίπεδο εξυπηρέτησης των επιβατών και σε θεσμική και οργανωτική υστέρηση σε σχέση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Το μετρό καλύπτει ένα μικρό ποσοστό της Αθήνας σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Βαρκελώνη. Όλες οι γραμμές που σχεδιάζονται, όπως η 4 και η επέκταση προς Πειραιά, χρειάζονται αλλά πρέπει να τροφοδοτούνται από πυκνές και ευέλικτες λεωφορειακές γραμμές. Πιστεύω ότι σε άλλα 10 χρόνια τα πράγματα θα αλλάξουν. Τις δεκαετίες του ’80-’90 στην Ελλάδα το αυτοκίνητο αποτέλεσε ένα status symbol, σήμερα στην Ευρώπη το ΙΧ απομακρύνεται από τα κέντρα των πόλεων. Η κουλτούρα διακριτικής αποθάρρυνσης του αυτοκινήτου άργησε πάρα πολύ να έρθει στην Ελλάδα. Σήμερα βλέπουμε και περισσότερη οικολογική ενσυναίσθηση στη νέα γενιά που θέλει να χρησιμοποιήσει ποδήλατο ή ηλεκτρικό πατίνι. Πρέπει να προχωρήσουμε σε αυτή τη λογική και φιλοσοφία».

Βίντεο παρουσίασης του έργου

H Δήμαρχος Αγίου Δημητρίου, Μαρία Ανδρούτσου και ο συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης παρουσιάζουν το έργο αστικής ανάπλασης της Αγίου Δημητρίου. Δείτε στο βίντεο: