Του Νίκου Ηλιάδη*
Μετά την ένταξη των ΤΕΙ/ΑΤΕΙ στα Πανεπιστήμια, επιστροφή …. στο 1984 και διάκριση και πάλι από την αρχή σε Ανώτερες και Ανώτατες Σχολές, με το νόμο 5082/2024 και την μετατροπή των ΙΕΚ σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ).
Επιστροφή στο παρελθόν …. για εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού συστήματος … και την μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Για να αποκτήσουν τα ΙΕΚ υπόσταση και να επιζήσουν του ανταγωνισμού με τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, που απαιτούν σοβαρές επενδύσεις και ικανοποίηση πανεπιστημιακών προδιαγραφών, γίνονται Ανώτερες Σχολές.
Τι έγινε από το 1984 έως το 2024
Σε πλήθος νομοσχεδίων και εκλογικών προγραμμάτων του ΠΑΣΟΚ στις προηγούμενες δεκαετίες αναφέρονταν ότι καταργήθηκε, με την ίδρυση των ΤΕΙ (ν. 1404/ 1983 ) και κατόπιν των Ανωτατοποιημένων ΑΤΕΙ, η αναχρονιστική διάκριση σε Ανώτερη και Ανώτατη τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Μετά την ένταξη των ΤΕΙ/ ΑΤΕΙ στα Πανεπιστήμια και τη δημιουργία ελεύθερου χώρου μεταξύ του Λυκείου και των Πανεπιστημίων, …. το κενό καταλαμβάνεται από τα ΙΕΚ που άλλαξαν διάφορες κατηγορίες, εντός και εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος ανάλογα με τις περιστάσεις. Αυτή την περίοδο ως Ανώτερες Σχολές.
Τα ΤΕΙ ήταν η εξέλιξη των ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ, Μικρό Πολυτεχνείο κλπ, που είχαν ιδρυθεί στη λογική ότι χρειάζονταν βοηθοί για τους Πανεπιστημιακούς αποφοίτους, οπότε ιδρύθηκαν αντίστοιχα με τις Πανεπιστημιακές Σχολές / Τμήματα σε μεταδευτεροβάθμιο επίπεδο και σε επίπεδο Τεχνικού Λυκείου.
Δεν οριοθετήθηκαν με σαφήνεια επαγγελματικά δικαιώματα αποφοίτων
Για τα ΤΕΙ/ ΑΤΕΙ δεν οριοθετήθηκαν με σαφήνεια επαγγελματικά δικαιώματα αποφοίτων, επίπεδο σπουδών κλπ. Στον ιδρυτικό τους νόμο 1404/83 για τα ΤΕΙ αναφέρονταν ότι τοποθετούνται στην ενιαία τριτοβάθμια εκπαίδευση, με ότι ήθελε να καταλαβαίνει επ’ αυτού ο καθένας. Ο μεν χώρος των ΤΕΙ υποστήριζε ότι είναι ισότιμα με τα Πανεπιστήμια με διαφορά τον πρακτικό προσανατολισμό τους στην αγορά εργασίας, ως τα Πανεπιστήμια να μην προόριζαν τους αποφοίτους τους να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, και να εκπαίδευαν …. αποκλειστικά ερευνητές .
Ο χώρος των Πανεπιστημίων και του Τεχνικού Επιμελητηρίου ιδιαίτερα, δεν αναγνώριζαν την ισοτιμία με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες απόφοιτοι των ΤΕΙ/ΑΤΕΙ να είναι και σήμερα χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα.
Σταδιακά, η διόγκωση του προβλήματος από την δημιουργία χιλιάδων ενδιαφερομένων και από τις δύο αλληλοσυγκρουόμενες πλευρές έγινε τεράστιο πολιτικό πρόβλημα.
Οι ασάφειες αυτού του συστήματος ταλαιπωρούν εκατοντάδες χιλιάδες αποφοίτους, που δεν έχουν σαφή επαγγελματικά δικαιώματα μέχρι σήμερα και δημιουργούν παρενέργειες σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα, αφού δεν είναι δυνατός ο ορθολογικός εκπαιδευτικός σχεδιασμός.
Με την ένταξη των ΤΕΙ ή ΑΤΕΙ στα Πανεπιστήμια από τον ΣΥΡΙΖΑ, ξεκαθάρισε κάπως ο χώρος μεταξύ των Λυκείων και των Πανεπιστημίων, που έμεινε «καθαρός». Κάτι σαν το σύστημα των ….ΗΠΑ που μετά τα Ενιαίο Λύκειο και την όποια επαγγελματική εκπαίδευση παρέχεται σ’ αυτό, εκπαιδεύουν για τα επαγγέλματα στα διετή Κολέγια Πανεπιστημιακού επιπέδου στις διάφορες περιφέρειες, των οποίων οι απόφοιτοι διοχετεύονται είτε στην αγορά εργασίας είτε στο 3ο έτος των μεγάλων κεντρικών Πανεπιστημίων συναφών ειδικοτήτων.
Πως εκτονώθηκε το για δεκαετίες πρόβλημα της αντιπαράθεσης ΑΕΙ/ ΤΕΙ
Η συντεχνία των Πανεπιστημιακών, που δεν αναγνώριζε τα ΤΕΙ όταν ήταν αυτόνομα και ανεξάρτητα, έκρινε με εσωτερικές στα Πανεπιστήμια διαδικασίες το σύνολο των καθηγητών των ΤΕΙ και τους ενέταξε σε αντίστοιχες Πανεπιστημιακές βαθμίδες και συντήρησε σχεδόν το σύνολο των σχολών των ΤΕΙ/ΑΤΕΙ ως Πανεπιστημιακών. Έτσι εκτονώθηκε το για δεκαετίες πρόβλημα της αντιπαράθεσης ΑΕΙ/ ΤΕΙ, και μάλιστα χωρίς πολιτικό κόστος, από τους Πανεπιστημιακούς που ενσωμάτωσαν τους καθηγητές και τις σχολές των ΤΕΙ/ΑΤΕΙ στα Πανεπιστημιακά ιδρύματα. Το επόμενο βήμα θα ήταν προφανώς και η αντιστοίχιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων ΤΕΙ/ΑΤΕΙ.
Άλλωστε με προγράμματα εξομοίωσης εξομοιώθηκαν οι δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης απόφοιτοι διδασκαλικών ακαδημιών διετούς φοίτησης με Πανεπιστημιακούς αποφοίτους μετά την ίδρυση Πανεπιστημιακών Σχολών εκπαίδευσης δασκάλων.
Ο νέος νόμος του 2024 επαναφέρει τον κύκλο της διάκρισης Ανωτέρων/Ανωτάτων Σχολών
Η μετατροπή των ΙΕΚ σε Ανώτερες Σχολές με τον νόμο 5082/2024 επαναφέρει τον κύκλο της διάκρισης Ανωτέρων/Ανωτάτων Σχολών, που ταλαιπώρησε το εκπαιδευτικό σύστημα και την αγορά εργασίας για δεκαετίες, ένα πλαίσιο που θεωρήθηκε για χρόνια ως αναχρονιστικό.
Η εκπαίδευση σε επαγγέλματα στο δυτικό κόσμο,που η αγορά εργασίας απαιτεί υψηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες, γίνεται σε Πανεπιστημιακό επίπεδο. Στη σημερινή εποχή απαιτείται σύζευξη πνεύματος και πράξης. Το παραδοσιακό οργανωτικό σχήμα στον Ελληνικό χώρο, να είναι οι λογιότατοι σε διευθυντικές θέσεις στο υπερδιογκωμένο και αναποτελεσματικό κρατιστικό μας σύστημα, τοποθετούμενοι με τις γνωστές διαδικασίες, ενώ δεν έχουν σχέση με την παραγωγική διαδικασία και η δουλειά να γίνεται από χειρώνακτες που προκύπτουν από χαμηλού επιπέδου εκπαίδευση, δεν λειτουργεί στη σύγχρονη κοινωνία.
Η εποχή μας απαιτεί υψηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες
Στη χώρα μας προσπαθούμε να περιορίσουμε την μεγάλη πλειοψηφία από το ανθρώπινο δυναμικό σε χαμηλού επιπέδου εκπαίδευση για να βρει δουλειά, ενώ η σύγχρονη αγορά εργασίας που δεν έχουμε και θα πρέπει να δημιουργήσουμε για να αποκτήσουμε παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα, απαιτεί υψηλού επιπέδου γνώσεις και δεξιότητες, που δεν μπορούν να αναπτυχθούν από χαμηλού επιπέδου εκπαιδευτικές βαθμίδες. Βεβαίως αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να διευκολύνεται η απόκτηση Πανεπιστημιακών τίτλων, χωρίς να ικανοποιούνται πραγματικές προϋποθέσεις.
Η προσέγγιση αυτή πρέπει να αλλάξει δραστικά και γρήγορα. Οι δουλειές άλλωστε χαμηλού επιπέδου ρουτίνας καταργούνται από τους αυτοματισμούς στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον της μεταβιομηχανικής/ψηφιακής εποχής.
Εισάγουμε χειρώνακτες ανεκπαίδευτους
Εμείς δεν έχουμε σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, γι’ αυτό και αναζητούμε να εισάγουμε χειρώνακτες ανεκπαίδευτους, για να λειτουργήσει το αναποτελεσματικό Ελληνικό εργασιακό περιβάλλον. Σχετικά ανακοινώθηκε ότι θέλουμε να εισάγουμε 300-400.000 … ανεκπαίδευτους . Και παράλληλα εξάγουμε πολύ περισσότερους από τους όποιους εκπαιδευμένους, (με δική τους προσπάθεια, όχι επειδή φοίτησαν στα Ελληνικά ιδρύματα, η παραγόμενη γνώση στο σύγχρονο κόσμο παράγεται με έρευνα στο εξωτερικό, μικρό ποσοστό της έρχεται στη χώρα σχεδόν όταν γίνεται ξεπερασμένη) από το προβληματικό μας εκπαιδευτικό σύστημα, που αναζητούν σε ανεπτυγμένες αγορές εργασίας να εντάξουν τις όποιες γνώσεις και δεξιότητες διαθέτουν.
Τα αδιέξοδα με τις αλληλοεπικαλύψεις και ασάφειες ΑΕΙ/ ΤΕΙ / ΑΤΕΙ
Τα αδιέξοδα με τις αλληλοεπικαλύψεις και ασάφειες ΑΕΙ/ ΤΕΙ / ΑΤΕΙ κλπ, που ταλαιπώρησαν για δεκαετίες και εξακολουθούν να ταλαιπωρούν εκατοντάδες χιλιάδες νέους και σήμερα, στα οποία επιστρέφουμε με την επανάληψη ίδρυσης Ανωτέρων Σχολών στις οποίες μετατρέπονται τα ΙΕΚ, περιγράφονται σε πλήθος δημοσιεύσεων στις οποίες περιλαμβάνεται και η συνημμένη δημοσίευση στο ενημερωτικό δελτίο του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος των πρακτικών της σχετικής συζήτησης που έγινε στη Βουλή για το θέμα μετά από επερώτηση το έτος 1994. Δείτε εδώ στο ecopress και στο https://ecopress.gr/wp-content/uploads/Nikitas-Kaklamanis.pdf
Ανοιχτά θέματα και ερωτήματα
Αξιοσημείωτο είναι ότι παρά το πλήθος των πολυσέλιδων νομοθετημάτων για την Επαγγελματική εκπαίδευση την τελευταία πενταετία και παρά την υποτιθέμενη επιδίωξη για την αναβάθμισή της, δεν έχει προβλεφθεί κάτι για Πανεπιστημιακή Σχολή εκπαίδευσης των καθηγητών της, (όπως οι Meisters της Γερμανίας, ή οι απόφοιτοι των πολυάριθμων πανεπιστημιακών σχολών Vocational and Technology Education των ΗΠΑ για τα σχολεία και την ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση, την δια βίου εκπαίδευση ) που θα κάνει έρευνα και θα ασχολείται με τον ιδιαίτερα σπουδαίο αυτό τομέα.
Η μόνη σχετική Σχολή, η ΣΕΛΕΤΕ ή ΑΣΠΑΙΤΕ με το νέο της όνομα, είναι η μόνη που δεν ανωτατοποιήθηκε, και εξακολουθεί να διοικείται από διορισμένο διοικητικό συμβούλιο αντίθετα με πανεπιστημιακές προδιαγραφές για να περιορισθούμε σ’ αυτό, και έχει κατά πρωτότυπο τρόπο 19 παραρτήματα σε διάφορες πόλεις της χώρας, κάτι σαν σχολή δημόσιας διοίκησης.
Ερώτημα είναι το πως παράγονται τα στελέχη της επαγγελματικής εκπαίδευσης για τα σχολεία, τον ΕΟΠΕΠ, τη Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, αφού δεν υπάρχει καμιά Πανεπιστημιακή Σχολή για το αντικείμενο αυτό στην Ελλάδα. Παλαιότερα οι καθηγητές της ΣΕΛΕΤΕ στέλνονταν στο εξωτερικό.
Σε αντίθεση με τις δεκάδες Πανεπιστημιακές Σχολές, που παράγουν εκπαιδευτικό προσωπικό για τη γενική εκπαίδευση (μαθηματικούς, φιλολόγους, φυσικούς κλπ) χωρίς εκπαίδευση στα παιδαγωγικά/ εκπαιδευτικά θέματα προ του διορισμού, όπως γίνεται στο Δυτικό κόσμο, που οι περισσότεροι δεν θα διορισθούν ποτέ.
Αναρωτιέται κανείς πως αξιολογούν αντικειμενικά για χρόνια στο σχολείο τους μαθητές χωρίς εκπαίδευση στην αξιολόγηση, βασικό στοιχείο της εκπαίδευσης αυτής, αλλά και στις εισαγωγικές εξετάσεις που έχουν καθιερωθεί ως αντικειμενικές .
Νίκος Ηλιάδης **, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π. ,M.Sc. ( Structural Engineering , Concordia University Montreal Canada ) , Ph.D.( University of Maryland USA, -Technology and Vocational Education ), τ.Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ ,τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. ) τ. Διοικητής ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ , τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (http://www.cidree.org/), τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/)του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση , Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
