Τα επόμενα βήματα για φορολόγηση στα υπερκέρδη της ενέργειας

Μετά την πολιτική αντιπαράθεση για τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας στη Βουλή και την ανακοίνωση του πρωθυπουργού για την έκτακτη φορολόγηση τους, η συζήτηση για τα ουρανοκατέβατα κέρδη τίθεται στο επίκεντρο της πολιτικοοικονομικής ατζέντας, με τη ΡΑΕ να αναλαμβάνει ρόλο ειδικού βάρους, σε έναν δυσεπίλυτο υπολογισμό, ο οποίος αφορά το σύνολο των φορολογουμένων της χώρας.

Ανοίγει η συζήτηση σε πολιτικό, οικονομικό και τεχνοκρατικό επίπεδο των επονομαζόμενων ουρανοκατέβατων κερδών των παρόχων ενέργειας, (windfall profits). Το θέμα βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης στη Βουλή, με τον πρωθυπουργού Κυριάκο Μητσοτάκη, να ανακοινώνει  έκτακτη φορολόγηση των εταιρειών ενέργειας ώστε το 90% των επιπλέον κερδών που έχουν λόγω των μεγάλων ανατιμήσεων στο ρεύμα να κατευθυνθεί για τη στήριξη των καταναλωτών.  Μάλιστα όπως ανέφερε, η ΡΑΕ έχει ήδη να συλλέγει στοιχεία ώστε να προσδιοριστούν στη συνέχεια τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων ηλεκτρική ενέργειας:  «Εχω ήδη δώσει εντολή στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, που είναι ο μόνος αρμόδιος φορέας, να αρχίσει να αναλύει τα στοιχεία όλων των εταιρειών ενέργειας από τον περασμένο Οκτώβριο έως σήμερα. Και με βάση το πόρισμα της ΡΑΕ θα κινηθεί η κυβέρνηση». Υπογράμμισε δε ότι η ‘’συνεισφορά’’ των παρόχων ενέργειας είναι δεδομένη όσον αφορά το θέμα της φορολόγησης: «Ένα όμως είναι σίγουρο: εκεί που θα διαπιστωθούν υπερκέρδη, οι εταιρείες θα κληθούν να συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση των απωλειών που είχαν οι πολίτες. Γιατί, ναι, οι αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου, του ρεύματος, του πετρελαίου είμαι βέβαιος -θα φανεί αυτό όταν τελειώσει αυτή η άσκηση- έχει οδηγήσει σε αυξημένα κέρδη στις επιχειρήσεις ενέργειας».

 ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ: 1,4 δις τα υπερκέρδη

Στον αντίποδα ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ, Αλέξης Τσίπρας ανέφερε ότι τα στοιχεία για τα ουρανοκατέβατα κέρδη των εταιρειών ενέργειας υπάρχουν και ανέφερε ότι αυτά ανέρχονται σε 1,4δις, κατηγορώντας ουσιαστικά την κυβέρνηση ότι επιδεικνύει πολιτική ατολμία να φορολογήσει κέρδη, θέτοντας προσχηματικά τον έλεγχο που πρέπει να διενεργήσει η ΡΑΕ. Ειδικότερα και όσον αφορά τον υπολογισμό των υπερκερδών, ο Αλέξης Τρίπρας ανέφερε τα εξής: «Σύμφωνα, λοιπόν, με την άσκηση που εμείς την έχουμε κάνει, από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι τον Φλεβάρη του 2022, το οκτάμηνο αυτό, το μέσο πλήρες κόστος παραγωγής στις μονάδες φυσικού αερίου ήταν 153 ευρώ η μεγαβατώρα. Η μέση συνολική τιμή της ελληνικής χονδρικής αγοράς ήταν στα 202 ευρώ η μεγαβατώρα. Και αυτό διότι υπολογίζουμε από την αρχή, από τον Ιούλιο, γιατί το τελευταίο διάστημα η μέση τιμή έχει εκτοξευθεί. Και στην προημερήσια αγορά υπήρξαν μέρες που την έβρισκες και στα 300 ευρώ και στα 350 ευρώ.Αν, λοιπόν, θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι η μέση τιμή κόστους ήταν 153 ευρώ και η μέση τιμή που πουλούσαν μεσοσταθμικά τους τελευταίους οκτώ μήνες ήταν 202 ευρώ, σημαίνει ότι είχαν υπερκέρδος 49 ευρώ τη μεγαβατώρα. Ξέρετε γιατί το λέω «υπερκέρδος»; Θα σας εξηγήσω γιατί. Στην αντίστοιχη περυσινή χρονιά, το αντίστοιχο κέρδος για τη μεγαβατώρα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 2 έως 3 ευρώ και τώρα πήγε στα 50 ευρώ. Τι είναι αυτό; Δεν είναι υπερκέρδος οκτώ μήνες τώρα; Αυτά τα 49 ευρώ δημιουργούν συνολικά ένα υπερκέρδος γι’ αυτές τις ηλεκτροπαραγωγικές εταιρείες με μονάδες φυσικού αερίου στο οκτάμηνο 1,7 δισεκατομμύρια. Αν από τα παραπάνω αφαιρέσουμε τις όποιες επιστροφές ή τις όποιες εκπτώσεις στους καταναλωτές που κυρίως κάνει η ΔΕΗ, προκύπτει επίσης ένα ιλιγγιώδες ποσό, αυτό των 1,4 δισεκατομμυρίων».

Δύσκολη άσκηση

Για το ζήτημα,  η κυβέρνηση αντέτεινε ότι πρόκειται για μία δύσκολη άσκηση:«Θέλω να τονίσω ότι δεν είναι μία εύκολη άσκηση, είναι μία πολύ δύσκολη τεχνικά άσκηση διότι η τοπική αγορά συνδέεται με την παγκόσμια, με την ευρωπαϊκή αγορά, μέσα από πολυδαίδαλες διαδρομές. Δεν προσφέρεται, συνεπώς, ούτε για εύκολα συνθήματα, απαιτεί τεκμηριωμένη δουλειά», ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης.

Χαρτογράφηση

Μέχρι στιγμής, δεν έχει διασαφηνιστεί από την κυβέρνηση πως θα χαρτογραφήσει η ΡΑΕ τα οικονομικά στοιχεία των εταιρειών και βεβαίως, αν θα υπάρξει αναδρομική ισχύ στη φορολόγηση, ενώ δεν έχουν ανακοινωθεί και ημερομηνίες για την ολοκλήρωση της έρευνας, με δεδομένο τον μεγάλο κοινωνικό οικονομικό αντίκτυπο που θα έχει. Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα της Ναυτεμπορικής η ΡΑΕ θα προχωρήσει σε έξι ενέργειες προκειμένου να προσδριορίσει τα υπερκέρδη που θα φορολογηθούν τα  οποία στη συνέχεια θα καταλήξουν στα κρατικά ταμεία για να στηρίξουν δράσεις υπέρ των πολιτών που μαστίζονται από την ενεργειακή κρίση. Ειδικότερα:

1.Θα υπολογιστούν πρώτα τα κέρδη των ηλεκτροπαραγωγών στη χονδρεμπορική αγορά. Από την άσκηση αυτή «εξαιρούνται» οι παραγωγοί ΑΠΕ, καθώς κέρδη επιστρέφουν ούτως ή άλλως στο Δημόσιο, δηλαδή στον ΔΑΠΕΕΠ που διαχειρίζεται τον Ειδικό Λογαριασμό των ΑΠΕ. Τα «υπερκέρδη» που προκύπτουν από τη διαφορά μεταξύ της τιμής αποζημίωσης που έχουν κλειδώσει και της μέσης χονδρεμπορικής τιμής στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Τα εν λόγω κέρδη εκτιμώνται για την περίοδο Αυγούστου 2021-Ιανουαρίου 2022 ότι προσεγγίζουν τα 800 εκατ. ευρώ και μεγάλο μέρος αυτών έχει μεταφερθεί στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, από το οποίο χρηματοδοτούνται οι επιδοτήσεις ρεύματος.

2 Στη συνέχεια, θα υπολογιστεί ανά μήνα το Σταθμισμένο Κόστος Ενέργειας κάθε μονάδας, συνεκτιμώντας όλες τις παραμέτρους (μεταξύ άλλων τα τιμολόγια αερίου, το κόστος δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων), οι προσφορές στο Χρηματιστήριο Ενέργειας και η τιμή εκκαθάρισης, ώστε να εξαχθούν τα έσοδα που προκύπτουν.

3 Το επόμενο βήμα είναι να υπολογιστεί σε ποιο βαθμό τα έσοδα αυτά «επέστρεψαν» στους τελικούς καταναλωτές μέσω εκπτώσεων που έκαναν οι καθετοποιημένοι όμιλοι (ως προμηθευτές) στα τιμολόγια λιανικής, ώστε από το τελικό ισοζύγιο να κριθεί εάν υπάρχουν υπερβάλλοντα κέρδη.

4. Στη βάση του μεταβλητού κόστους, σημαντικό περιθώριο κέρδους εμφανίζουν οι υδροηλεκτρικές μονάδες (που δεν επιβαρύνονται ούτε από φυσικό αέριο ούτε από ρύπους) και λιγότερο οι λιγνιτικές μονάδες και οι μονάδες φυσικού αερίου.

5 Όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, ο κρίσιμος παράγοντας είναι κατά πόσο τα έσοδα από τη χονδρεμπορική αγορά -που εκτιμώνται στο 1 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα έσοδα των παραγωγών ΑΠΕ για το εξάμηνο Αυγούστου 2021-Ιανουαρίου 2022- αξιοποιήθηκαν για την ελάφρυνση των τιμολογίων λιανικής. Η ΔΕΗ, όπως τονίζουν πηγές της επιχείρησης αλλά και το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει «περάσει» στους πελάτες της, μέσω της εκπτωτικής πολιτικής που ακολουθεί, αυτά τα έσοδα, κάτι που θα αποτυπωθεί και στα αποτελέσματά της για το 2021 που θα ανακοινωθούν τις επόμενες ημέρες.

6 Θα ακολουθήσει η διασταύρωση των στοιχείων που θα προκύψουν από την άσκηση με τις ίδιες τις εταιρείες, με τα πρώτα συμπεράσματα για την υπό εξέταση περίοδο (Οκτώβριος 2021-Μάρτιος 2022) να αναμένονται εντός του Απριλίου.

Η Ε.Ε προκρίνει τη φορολόγηση υπερκερδών

Το ζήτημα της  φορολόγησης έρχεται ως απότοκο των θέσεων της Κομισιόν, που πρότεινε μηχανισμό φορολόγησης των υπερκερδών που αποκομίζουν οι εταιρίες ηλεκτρισμού λόγω της συγκυρίας. Στην επικείμενη σύνοδο κορυφής οι ηγέτες της ΕΕ θα εγκρίνουν πιθανότατα  την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προσωρινή φορολόγηση των έκτακτων κερδών που έχουν ορισμένες ενεργειακές εταιρείες λόγω της εκτίναξης των τιμών του φυσικού αερίου και του ρεύματος. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, με τις σημερινές συνθήκες της αγοράς, τα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών μπορεί να ανέλθουν στα 200 δισ. ευρώ στην ΕΕ το 2022 από αέριο, άνθρακα, πυρηνική ενέργεια, υδροηλεκτρική ενέργεια και άλλες ΑΠΕ. Το θέμα των υπερκερδών στην ενέργεια προβληματίζει έντονα τις περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Η κυβέρνηση Ντράγκι, στην Ιταλία, προσπάθησε να απλοποιήσει τον εντοπισμό και τη φορολόγηση τους. Προς αυτή τη κατεύθυνση, ανακοίνωσε την καθιέρωση ενός ανώτατου ορίου αύξησης των κερδών, πάνω από το οποίο θα επιβάλει φορολόγηση 10%. .