Από τον «στρατηγό» άνεμο, στην «αναρχική» δόμηση…

Γράφει ο Μιχάλης Καλογιαννάκης, Πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών στον “Ελεύθερο Τύπο”

Ως εκπρόσωπος επαγγελματιών και επιστημόνων που δραστηροποιούνται στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, την πρόληψη και την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (δάσος, παραλία, κλπ) και γενικότερα την διαχείριση γης, οφείλω να εκφραστώ για όλα όσα γράφονται και ακούγονται για τους λόγους που οδήγησαν στην εθνική τραγωδία.

Η απάντηση των ερωτημάτων που τίθενται παρακάτω δόθηκε μόνο μετά από αυτοψία που διενήργησα ο ίδιος στην περιοχή, άλλα και έχοντας τη σχετική γνώση. Δυστυχώς, τις τελευταίες μέρες ακούμε από περισσότερο ή λιγότερο μη σχετικούς να τοποθετούνται σε ζητήματα που δεν έγκεινται στο αντικείμενο τους· γεωλόγος να εμφανίζεται ως ειδικός για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την εναέρια αποτύπωση μιας περιοχής.

Τα ερωτήματα είναι τα εξής:

1. Η περιοχή δεν είχε σχέδιο;

Η περιοχή του Ν. Βουτσά εντάχθηκε στο σχέδιο το 1969 (ΦΕΚ 59Δ/1969) και συγκεκριμένα εγκρίθηκε το ρυμοτομικό σχέδιο οικισμού του Οικοδομικού και Παραγωγικού Συνεταιρισμού «Ο ΝΕΟΣ ΒΟΥΤΖΑΣ». Παρακάτω παρατίθεται απόσπασμα του ΦΕΚ.

 

Όσον αφορά στην περιοχή του Κόκκινου Λιμανιού, εντάχθηκε τελικά μέρος του, στο σχέδιο το 2012 (ΦΕΚ 43ΑΑΠ/2012). Το τμήμα αυτό είναι πολύ κοντά στο αγροτεμάχιο όπου δεν κατάφεραν να φύγουν οι συνάνθρωποί μας. Επισυνάπτεται και η σχετική εικόνα. Δυστυχώς βέβαια, η περιοχή δεν αντιμετωπίστηκε πολεοδομικά ως σύνολο και ενιαία, ενώ επισημαίνεται ότι εκδόθηκε μετά την υπ’ αριθμ. 4748/16−7−1999 τελεσίδικη πράξη χαρακτηρισμού Δασάρχη Πεντέλης.

Τα χαρακτηριστικά της περιοχής αυτής δεν είναι πολύ διαφορετικά από την περιοχή του Ματιού. Όσον αφορά στην απόφαση του Υπουργού που βγήκε στην δημοσιότητα για το 2017 (ΦΕΚ 43ΑΑΠ/2017), αυτή αφορά σε τροποποίηση δύο οικοδομικών τετραγώνων του ανωτέρω σχεδίου πόλης και όχι ένταξη στο σχέδιο πόλης. Σίγουρα βέβαια, η υπογραφή του Υπουργού στη σχετική τροποποίηση τεκμηριώνει τη γνώση του για το πολεοδομικό καθεστώς στην περιοχή.

Όσον αφορά στην περιοχή του Ματιού, η περιοχή αγοράστηκε από αγρότες από την Μονή Πετράκη το 1930. Η προσπάθεια ένταξης ξεκίνησε επί του Υπουργού κ. Τρίτση το 1982 και εντάχθηκε στην Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου για παραθεριστική κατοικία το 1985. Εντάχθηκε στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Νέας Μάκρης το 1992 και ανατέθηκε η απαιτούμενη πολεοδομική μελέτη το 1998. Η τελευταία προσπάθεια ένταξης της περιοχής στο σχέδιο πόλης σταμάτησε με την κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας το 2014.

 

2. Η περιοχή ήταν δάσος;

Σύμφωνα με την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 24 παρ. 1 του Συντάγματος (Ψήφισμα της Ζ’ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ‘’Ψήφιση, δημοσίευση και θέση σε ισχύ των αναθεωρημένων διατάξεων του Συντάγματος’’ –Φ.Ε.Κ. 84/17-4-2001/Τ.Α.):

«Ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.»

Γενικός κανόνας ώστε μια περιοχή να υπόκειται στην δασική νομοθεσία και ιδιαιτέρως να έχει τον χαρακτηρισμό δασική έκταση, είναι ότι πρέπει είτε στον ιστορικό, όπως λέγεται, ορθοφωτοχάρτη του 1945 (εαν αυτός δεν υπάρχει του 1960) να φαίνεται δασική έκταση, είτε στις πρόσφατες αεροφωτογραφίες του 2007-2009.

Σύμφωνα με το Π.Δ. 32/2016 κριτήρια προσδιορισμού είναι:

α. “Αναγκαία επιφάνεια εδάφους”, ως τέτοια επιφάνεια δίδεται, ενδεικτικά, η έχουσα μέγεθος λόχμης με ελάχιστο εμβαδόν επτακόσια τετραγωνικά μέτρα (700 τ.μ.).

β. Ύπαρξη ιδιαίτερης βιοκοινότητας (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερου φυσικού περιβάλλοντος (δασογενές). Δηλαδή λαμβάνεται υπόψη:

• Η φυόμενη επί της εκτάσεως άγρια ξυλώδης βλάστηση (υψηλή ή θαμνώδης).
• Η ύπαρξη άγριας ζωής ως στοιχείο της δασοβιοκοινότητας
• Η φυτοκοινωνιολογική ζώνη
• Οι εδαφολογικές συνθήκες
• Οι σταθμολογικές συνθήκες
• Το γεωλογικό υπόστρωμα
• Οι κλιματολογικές συνθήκες
• Η θέση της έκτασης σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή

Θεωρείται αραιά η δασική βλάστηση, εφόσον μεταξύ των διακένων των δασικών ατόμων δύναται να παρεμβληθεί άτομο με κανονική κόμη και εφόσον στο σύνολο της έκτασης ο μέσος βαθμός συγκόμωσης δεν υπερβαίνει το 25% (αραιά συγκόμωση). Το κριτήριο είναι ενδεικτικό και μπορεί η έκταση να αποτελεί δάσος και με μικρότερη συγκόμωση.

Σύμφωνα με την παρ. 3 του ν. 998/1979, δεν υπόκεινται στην δασική νομοθεσία οι περιοχές για τις οποίες υφίστανται εγκεκριμένα σχέδια πόλης ή καταλαμβάνονται από οικισμούς προυφιστάμενους του έτους 1923. Σύμφωνα με τη νομολογία του ΣτΕ, και συγκεκριμένα τις αποφάσεις 4539/2011 και 4454/2005 «Δεν έχουν χαρακτήρα δάσους και δασικής εκτάσεως εκτάσεις εντός ορίων οικισμών προϋφισταμένων του έτους 1923. Ως οικισμοί προϋφιστάμενοι του 1923 νοούνται όχι μόνον εκείνοι που έχουν νομίμως οριοθετηθεί, αλλά και εκείνοι, για τους οποίους προκύπτει ότι πράγματι προϋπήρχαν του 1923, έστω και αν δεν έχουν οριοθετηθεί ή αν η οριοθέτησή τους με διοικητική πράξη είναι μη νόμιμη.»

Επομένως, λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω, αφενός οι περιοχές του Ν. Βουτσά και μεγάλο τμήμα της περιοχής του Κόκκινου Λιμανιού δεν υπόκεινται στην δασική νομοθεσία, διότι βρίσκονται εντός σχεδίου και αφετέρου το Μάτι εξαιρείται επίσης, εφόσον προκύπτει ότι περιοχή του Ματιού προυπήρχε ως οικισμός προ του έτους 1923.

Για να δούμε όμως τον ιστορικό ορθοφωτοχάρτη της περιοχής

 

Ιστορικός Ορθοφωτοχάρτης της περιοχής

 

Πρόσφατη λήψη ορθοφωτοχάρτη της περιοχής

Βλέπουμε ξεκάθαρα ότι η ευρύτερη περιοχή δεν ήταν δάσος το 1945. Για να δούμε όμως ειδικά την περιοχή του Ματιού.

 

Ιστορικός Ορθοφωτοχάρτης της περιοχής του Ματιού

Πρόσφατη λήψη ορθοφωτοχάρτη της περιοχής του Ματιού

 

Συμπεραίνουμε ξεκάθαρα ότι το 1945, η περιοχή ήταν κυρίως αγροτική με κάποια μικρά τμήματα της που είναι δασική έκταση. Δεν φαίνεται να έχει αποψιλωθεί δάσος, λόγω του πολέμου στην χώρα μας, διότι φαίνονται ξεκάθαρα, στο μεγαλύτερο τμήμα, όρια των αγροτεμαχίων που καλλιεργούνταν.

Το 2007-2009, η περιοχή έχει αρκετά πεύκα και υπόκεινται στην επιστήμη του δασολόγου αν η συγκόμωση τους είναι αραιή, ώστε η περιοχή να έχει χαρακτηρισμό δασική έκταση. Σίγουρα δεν ήταν δάσος πριν την φωτιά.

 

3. Η περιοχή δεν είχε ελεύθερη πρόσβαση στην θάλασσα;

Ο ισχυρισμός αυτός είναι αληθής. Μάλιστα, σύμφωνα με το πολεοδομικό δίκαιο μετά την έναρξη ισχύος του ν.1337/1983 ,«σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών, προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μ από την ακτή ή την όχθη δημόσιων λιμνών (εκτός αν έχει οριστεί μεγαλύτερο πλάτος Ζ.Ο.Ε. κατά το άρθρ. 29 το νόμου αυτού) δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις.»

«Κατεξαίρεση περιφράξεις επιτρέπονται σε περίπτωση που είναι αναγκαίες για την προστασία καλλιεργειών ή άλλων ειδικών χρήσεων :

• Ειδικών καλλιεργειών, που η περίφραξή τους είναι αναγκαία για την προστασία τους και την προστασία του κοινού από φυτοφάρμακα.
• Κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών και λοιπών αγροτικών δραστηριοτήτων.
• Τουριστικών – Ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων – Βιομηχανικών εγκαταστάσεων.
• Χώρων και εγκαταστάσεων τεχνικής εξυπηρέτησης οικισμών (α. Βιολογικού καθαρισμού, β. Εγκαταστάσεων και δεξαμενών ύδρευσης, γ. Εγκαταστάσεων ΔΕΗ, ΟΤΕ)
• Στρατιωτικών εγκαταστάσεων…

Οι περιφράξεις πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση 50 μ από τη γραμμή αιγιαλού ή την όχθη δημόσιας λίμνης.

…

Η περίφραξη των τουριστικών εγκαταστάσεων τοποθετείται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 5 μέτρα γύρω από το περίγραμμα του κτιρίου

…

Δεν επιτρέπεται η περίφραξη ολόκληρου του γηπέδου στις καλλιέργειες ή ειδικές χρήσεις … Σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται να αφήνεται απερίφρακτο τμήμα γηπέδου πλάτους τριών (3) μέτρων, τουλάχιστον στο ένα όριο του γηπέδου.

…

Σε περίπτωση που το πρόσωπο του γηπέδου το παράλληλο προς την ακτή είναι μεγαλύτερο ή ίσο με τριακόσια (300) μέτρα επιβάλλεται σε κάθε τμήμα γηπέδου που δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από 300 μέτρα να διακόπτεται η περίφραξηκαι να αφήνεται απερίφρακτο τμήμα του γηπέδου κάθετο προς την ακτή, πλάτους τουλάχιστον 3 μέτρα.

…

Εξαιρούνται από την υποχρέωση έκδοσης άδειας για περίφραξη οι ειδικές χρήσεις, εφόσον βρίσκονται σε περιοχές όπου συντρέχουν αθροιστικά τα παρακάτω:

α) ‘Εχουν αγροτικό ή κτηνοτροφικό χαρακτήρα.

β) Δεν είναι πόλοι παραθεριστικού, τουριστικού ενδιαφέροντος και δεν γειτνιάζουν ούτε έχουν λειτουργική εξάρτηση με πόλους τουριστικού ενδιαφέροντος, παραδοσιακούς οικισμούς και αστικά κέντρα.»

«στις πιο πάνω περιοχές είναι δυνατό με απόφαση της αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας να επιβληθεί η διακοπή των εργασιών κάθε είδους περίφραξης, καθώς και η κατεδάφιση περιφράξεων που έχουν τελειώσει, εφόσον οι περιφράξεις αυτές παρεμποδίζουν την πρόσβαση προς την ακτή ή την όχθη δημοσίας λίμνης και στο μέτρο που η διακοπή ή η κατεδάφιση εξυπηρετεί την πρόσβαση αυτή ή που συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι περιφράξεις κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου αυτού θεωρούνται αυθαίρετες και εφαρμόζονται για την κατεδάφισή τους»

«Επιτρέπεται για δημόσια ωφέλεια η απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών για τη δημιουργία οδών προσπέλασης προς την παραλία και τον αιγιαλό καθώς και των αναγκαίων χώρων στάθμευσης οχημάτων. Οι οδοί είναι δημοτικές ή κοινοτικές περίπτωση και δεν υπάγονται στις κατηγορίες των οδών που παρέχουν ειδικές ανοικοδόμησης. Για την απαλλοτρίωση αυτή εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ν. 1065/1980 «περί κυρώσεων δημοτικού και κοινοτικού κώδικος».

Πουθενά δεν υπάρχει αναφορά για περιτοίχιση.

Στις περιπτώσεις όπου έχουν εκδοθεί οικοδομικές άδειες, επιτρέπεται η κατασκευή περιτοίχισης ή περίφραξης μέχρι 1,00 μέτρο.

 

4. Η περιοχή ήταν γεμάτη με αυθαίρετα και αυτό οδήγησε στον εγκλωβισμό των θυμάτων;

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε το ΤΕΕ, στο Μάτι έχουν δηλωθεί 327 αυθαίρετα εκ των οποίων παντελώς αυθαίρετα ή με μεγάλα αυθαίρετα είναι τα 156. Από τις αυτοψίες που διενέργησε το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο Μάτι και τον Ν. Βουτζά, ελέχθηκαν 1765 κτίρια (εκ των οποίων 1672 κατοικίες). Με την υπόθεση ότι στον Ν.Βουτζά που βρίσκεται εντός σχεδίου δεν υπάρχουν εξ’ ολοκλήρου αυθαίρετα ή αυτά είναι πολύ λίγα, στην συγκεκριμένη περιοχή τα εξ’ολοκλήρου αυθαίρετα είναι λιγότερο από το 10% των κτιρίων. Ενδεχομένως, κάποια αυθαίρετα κτίρια δεν έχουν ενταχθεί στον νόμο, ενώ αρκετά έχουν «άδειες» από την εποχή της χούντας. Επομένως, το ποσοστό είναι μεγαλύτερο, αλλά όχι πολύ μεγαλύτερο.

Όσον αφορά στην περιοχή της Ραφήνας, είναι δύσκολο να γίνει αντίστοιχη εκτίμηση διότι ένα μεγάλο τμήμα είναι εντός σχεδίου, χωρίς όμως να έχει τόσο ξεκάθαρα όρια, με βάση τα δεδομένα αυθαιρέτων και αυτοψιών που έχουμε, όπως στο Μάτι που είναι όλο εκτός σχεδίου και ο Ν. Βουτζάς που είναι εντός σχεδίου.

Σίγουρα η μη πολεοδόμηση της περιοχής, η οποία έχει δομηθεί σε μεγάλο βαθμό, λειτούργησε επιβαρυντικά, αλλά δεν ήταν η βασική αιτία της καταστροφής. Αντίστοιχα και το βόρειο τμήμα της Κινέτας πάνω από την Εθνική Οδό, όπως και αρκετά τμήματα στην παραθάλασια περιοχή, δεν έχουν πολεοδομηθεί.

Επισημαίνεται ότι ένας από τους λόγους της αυθαίρετης δόμησης είναι η εκκρεμότητα, για μεγάλο διάστημα (αρκετές δεκαετίες), ένταξης περιοχών στο σχέδιο πόλης.

Όσον αφορά στους στενούς δρόμους και την κακή διάρθρωσή τους, προφανώς και τα προβλήματα αυτά οφείλονται στην μη πολεοδόμηση της περιοχής. Όμως, αυτό δε σημαίνει ότι δεν θα υπήρχαν, εάν η περιοχή δεν ήταν δομημένη, γιατί εξ αρχής έτσι είχαν «κοπεί» τα «οικόπεδα».

Επομένως, επιβαρυντικά λειτούργησε η παρεμπόδιση της πρόσβασης στην παραλία, ακόμα και αν οδηγούσε σε δύσβατα σημεία.

Την τελευταία περίοδο, αυτή η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να καταθέσει προς διαβούλευση σχέδιο νόμου για την «νομιμοποίηση» των οικιστικών πυκνώσεων, στην πλειονότητα τους αυθαίρετοι οικισμοί σε δασικές περιοχές.

Επιπροσθέτως ο τελευταίος νόμος για την τακτοποίηση αυθαιρέτων είναι, με διαφορά, ο πιο ευνοϊκός. Συγκεκριμένα, Τα πρόστιμα μειώθηκαν ακόμα και πάνω από 50%. Ενώ δεν υπήρχε καμία πρόβλεψη για ένταξη τέτοιων περιοχών στο σχέδιο, ώστε να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα τόσων χρόνων, οριστικά και οργανωμένα.

Είναι τουλάχιστον ειρωνικό να επικαλείται κάποιο μέλος της κυβέρνησης ότι φταίνε τα αυθαίρετα και οικισμοί αυθαιρέτων μέσα σε δάση.

 

5. Η φωτιά είχε μεγάλη ταχύτητα, τι ισχύει για την απομάκρυνση πολιτών σε επικείμενη καταστροφή από δασική πυρκαγιά;

Καλό είναι να γνωρίζουμε τι λέει ο Ξενοκράτης για τις εκκενώσεις, ακόμα και αν δεν υπάρχει σχέδιο εκκένωσης.

Σύμφωνα με τις «Κατευθυντήριες οδηγίες για την οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξ αιτίας δασικών πυρκαγιών.» που εκδόθηκαν από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας με Αρ. Πρωτ. 2934/2015:

«…η υλοποίηση της οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα εξής:

• Η οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών εξετάζεται ως μέτρο προληπτικής προστασίας τους, που πρέπει να δρομολογείται εγκαίρως (ενώ η καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη) και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις και περιορισμούς, η εκτίμηση των οποίων μπορεί να γίνει μόνο σε τοπικό επίπεδο.»

Όσον αφορά τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη λήψη απόφασης αναφέρεται ότι:

«το όργανο που αποφασίζει, πλαισιωμένο από τους επικεφαλείς των φορέων που εμπλέκονται, πριν λάβει την απόφαση, πρέπει εγκαίρως να εκτιμήσει ή εξασφαλίσει τα εξής:

• Τον αριθμό των ατόμων που πρέπει να απομακρυνθούν…
• Τον προσδιορισμό των μέσων μεταφοράς…
• Τον αρχικό χώρο συγκέντρωσης των πολιτών (σημεία συγκέντρωσης) για την εν συνεχεία οργανωμένη απομάκρυνσή τους, εφόσον χρειάζονται μεταφορά…
• Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ειδοποίηση των πολιτών εντός των ορίων της περιοχής που θα χρειαστεί να υλοποιηθεί η δράση, καθώς και τον τρόπο εντοπισμού και ειδοποίησής τους (πόρτα–πόρτα, ανακοινώσεις σε μέσα μαζικής ενημέρωσης κλπ).
• Τη δυνατότητα ελέγχου και διαχείρισης της κυκλοφορίας, σε όλα τα εναλλακτικά δρομολόγια που έχουν προσδιοριστεί από την αρμόδια Αστυνομική Αρχή, ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν, λαμβάνοντας υπόψη και την εκτιμώμενη εξέλιξη της πυρκαγιάς από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος κατά την απομάκρυνση των πολιτών…
• Τη διασφάλιση επικοινωνιών μεταξύ των αρμόδιων φορέων που εμπλέκονται στην υλοποίηση της δράσης έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο συντονισμός τους, καθώς και η παροχή πληροφοριών σχετικών με την τρέχουσα εξέλιξη της πυρκαγιάς.
• Την υποδοχή και φροντίδα των πολιτών που απομακρύνονται σε επιλεγμένους ασφαλείς χώρους συμπεριλαμβανομένης και της ιατρικής βοήθειας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.
• Το χρονικό διάστημα που απαιτείται να απομακρυνθούν από την περιοχή (π.χ. για 6 ώρες) μέχρι να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τον οποίο απομακρύνονται. Η εκτίμηση αυτή αφορά κυρίως τους πολίτες που διαμένουν στη περιοχή.
• Τη φροντίδα για την επιστροφή των πολιτών που απομακρύνθηκαν και διαβιούν στην περιοχή, εφόσον χρειάζονται μεταφορά.»

Και τέλος για το σχέδιο δράσης «προοδευτικά υλοποιούνται σε μια οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών περιγράφονται ως εξής :

1. Εκτίμηση της κατάστασης και σχετική εισήγηση από τον εκάστοτε Επικεφαλής Αξιωματικό του Πυροσβεστικού Σώματος προς τον αρμόδιο Δήμαρχο/ Πρόεδρο Κοινότητας, ή Νομάρχη κλπ.
2. Άμεσος καθορισμός σημείου συγκέντρωσης φορέων που κύρια εμπλέκονται (ΕΛΑΣ, ΠΣ, ΕΚΑΒ) από το αρμόδιο όργανο που έχει την ευθύνη για τη λήψη της απόφασης (Δήμαρχος/ Πρόεδρος Κοινότητας, ή Νομάρχης, κλπ).
3. Λήψη απόφασης για την απομάκρυνση, ή μη απομάκρυνση,…
4. Ενημέρωση κοινού, όταν έχει ληφθεί απόφαση για την απομάκρυνσή του…

Σημειώνεται ότι έχει ιδιαίτερη σημασία στα Μ.Μ.Ε. που θα δεχτούν να αναμεταδώσουν την ανακοίνωση, να επιτευχθεί η δημιουργία μίας και μοναδικής συνολικής εικόνας αντιμετώπισης της κατάστασης προς το κοινό…

5. Εκτέλεση/δρομολόγηση επιμέρους ενεργειών
6. Τερματισμός επιμέρους δράσεων και αποκλιμάκωση εμπλεκομένων φορέων, μετά από σχετική αναγγελία, του οργάνου που έχει το γενικό συντονισμό.
7. Καταγραφή και αποτίμηση έργου, από τον υπεύθυνο του Γραφείου Πολιτικής Προστασίας»

Σύμφωνα με τα παραπάνω ο χρόνος εκκένωσης θα ήταν ελάχιστος μόνο αν δεν έγινε σωστή εκτίμηση της κατάστασης(«Η οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών εξετάζεται ως μέτρο προληπτικής προστασίας τους, που πρέπει να δρομολογείται εγκαίρως (ενώ η καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη)».

 

6. Ακόμα και αν δινόταν η εντολή για εκκένωση, ήταν δυνατό να γίνει;

Σύμφωνα με μαρτυρίες για την εκκένωση του Λύρειου Ιδρύματος (65 παιδιών και 25 ηλικιωμένων) έγινε σε 20 λεπτά. Ενώ ο αξιωματικός της Αστυνομίας δημόσια ανέφερε ότι σε 15 λεπτά πέρασαν από την λεωφόρο Μαραθώνας 500 οχήματα.

Σε περίπτωση που ισχύουν οι μαρτυρίες για την εκτροπή της κυκλοφορίας από την λεωφόρο Μαραθώνος μέσα στο Μάτι, αντί της αναστροφής, ήταν σημαντικό λάθος. Σίγουρα δεν είναι ευθύνη των τροχονόμων που βρίσκοντας εκεί, εκτός και αν δεν εφάρμοσαν τις εντολές που τους δόθηκαν. Όφειλουν να εκτελούν εντολές που τους δίνονται από τους ανωτέρους τους που είχαν πληρέστερη εικόνα. Δεν έχουν ευθύνη οι τελευταίοι τροχοί της άμαξας, αλλά ο οδηγός που καθοδηγεί. Ο υπεύθυνος συντονισμού δίνει εντολές.

Επιπροσθέτως ακόμα και αν, σε αυτούς τους στενούς δρόμους, και ιδιαιτέρως στον παραλιακό δρόμο λεωφόρο Ποσειδώνος, υπήρχε εν εξελίξει σχέδιο εκκένωσης, θα λειτουργούσαν από την Τροχαία ως μονόδρομοι με κατεύθυνση την έξοδο από το Μάτι. Το πλάτος των δρόμων επαρκούσε για μία κατεύθυνση.

Αντιθέτως δεν ήταν προσπελάσιμοι, μιας και ακινητοποιήθηκαν κάποια αυτοκίνητα τα περισσότερα από πανικό.

 

Οι δρόμοι που εγκλωβίστηκαν τα αυτοκίνητα έχουν περίπου πλάτος 7 μέτρων και προφανώς όλα εγκαταλείφθηκαν γιατί οι οδηγοί τους έφτασαν κοντά στην θάλασσα και τα παράτησαν. Το αντίστοιχο πλάτος έχουν και οι οδοί Μητροπόλεως και Καραγιώργη Σερβίας στο κέντρο της Αθήνας. Δεν φαίνεται να εγκλωβίστηκαν αυτοκίνητα για παράδειγμα στην οδό Κυανής Ακτής που είναι ο κεντρικός δρόμος ή στα στενά πριν την παραλιακή οδό. Αυτό δείχνει ότι υπήρχε χρόνος, παρά το κακό δίκτυο των οδών να φτάσει ένα αυτοκίνητο στην παραλιακή οδός για να διαφύγει. Πόσο μάλλον αν είχε δοθεί εντολή για εκκένωση.

Όσον αφορά το «οικόπεδο» όπου δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από την φωτιά δεκάδες συνάνθρωποι μας, βρίσκεται στον πρώτο κάθετο δρόμο της Λεωφόρου Ποσειδώνος όταν σταματά να είναι πια παραλιακή οδός. Η Λεωφόρος Ποσειδώνος οδηγεί στο κέντρο της Ραφήνας. Βρίσκεται μόνο 450 μέτρα από την Αργυρά Ακτή όπου κατέφυγαν οι περισσότεροι για να γλυτώσουν.

 

Τι έφταιξε λοιπόν;

Σίγουρα όχι η άναρχη δόμηση. Δεν ήταν η αιτία, αλλά έδρασε επιβαρυντικά, αποκλειστικά και μόνο γιατί είχε αποκλειστεί η έξοδος στην θάλασσα.

Το γεγονός ήταν η πυρκαγιά που έπρεπε να αντιμετωπιστεί με κάποιο οργανωμένο τρόπο από τα αρμόδια όργανα του κράτους που για αυτό υπάρχουν. Το πλήθος των νεκρών αποδεικνύει ότι δεν έγινε.

Ακόμα και αν η πυρκαγιά δεν μπορούσε να σβήσει, δεν σημαίνει ότι πρέπει να πεθάνουν συνάνθρωποι μας. Για κανένα λόγο. Για αυτό υπάρχει η οργανωμένη πολιτεία σε μια χώρα που δεν θέλει να κατατάσσεται στις υπανάπτυκτες.

Η άναρχη δόμηση επηρέασε λιγότερο από τις καμένες ξύλινες κολώνες της ΔΕΗ και την διακοπή του ρεύματος που οδήγησε στην διακοπή της υδροδότησης. Δεν φταίει η ΔΕΗ που το δίκτυο της στην περιοχή αυτή δεν είναι υπογειοποιημένο.

Δεν μπορεί να φταίνε πάντα οι άλλοι. Δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα. Καλό είναι όσοι κατέχουν θέσεις ευθύνης να αντιμετωπίζουν και να σχεδιάζουν σύμφωνα με την πραγματικότητα και όχι θεωρητικά.

Η πολεοδόμηση της περιοχής είναι αναγκαία, αλλά δεν είναι ο λόγος που οδήγησε στην τραγωδία. Οι λόγοι είναι ξεκάθαρα η μη ορθή εκτίμηση της πυρκαγιάς, η μη εντολή εκκένωσης και ο κακός συντονισμός.

Φωτιές θα υπάρχουν, μπορεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, αλλά δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν. Δολοφόνοι και κλέφτες στην κοινωνία μας θα υπάρχουν, δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει να υπάρχει αστυνομία. Επάρατες νόσοι θα υπάρχουν, δεν σημαίνει ότι η ιατρική δεν θα προσπαθήσει να τις αντιμετωπίσει.

Δυστυχώς η κρίση στην χώρα μας δεν είναι μόνο οικονομική.

Η φωτιά μπορεί να μην μπορούσε να σβηστεί (ίσως μόνο στην έναρξη της) μπορούσε όμως να καθυστερήσει, αλλά σίγουρα η τελευταία λύση ήταν η έγκαιρη εκκένωση. Αυτό, θεωρητικά, μας ξεχωρίζει από τις τριτοκοσμικές χώρες. Ότι έχεις κρατικό μηχανισμό, πολιτική προστασία που αντιμετωπίζει τέτοια φαινόμενα. Ακόμα και «πρωτόγνωρα καιρικά φαινόμενα». Σε λιγότερο από ένα χρόνο «έτυχε» δυο φορές να συμβούν.

Ως τεχνικός κόσμος οφείλουμε να συμβάλουμε σε αυτό τον τόπο με τις δυνάμεις μας. Να δείξουμε την αλληλεγγύη μας.Για τον λόγο αυτό το ΤΕΕ κάλεσε τους μηχανικούς να δημιουργήσουμε μια μεγάλη εθελοντική ομάδα. Τις πρώτες ώρες ανταποκρίθηκαν εκατοντάδες συνάδελφοι. Με τον ίδιο σκοπό ο σύλλογος μας (ΠΣΔΑΤΜ) ζήτησε μαζί με το ΤΕΕ να δημιουργήσουμε ορθοφωτοχάρτες μεγάλης ακρίβειας με την χρήση πιστοποιημένων ΣΜηΕΑ (γνωστά ως drone). Οι ορθοφωτοχάρτες αυτοί θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταγραφή των ζημιών, των επιδοτήσεων, των προμελετών που απαιτούνται για τα πρώτα απαιτούμενα έργα (π.χ. αντιπλημμυρικά).

Ακόμα αναμένουμε για τις πρωτοβουλίες αυτές, από την Κυβέρνηση μέσω των Υπουργείων της, κυρίως αυτό τον Υποδομών και Μεταφορών και τον πρώην πρόεδρο του ΤΕΕ, να τις αξιοποιήσει.