Αποφάσεις του Δήμου Αθήνας για οικοδομικές άδειες ΝΟΚ: κάτι δεν πάει καλά ….

ΑΡΘΡΟ ΓΝΩΜΗΣ: Του Γιώργου Μαδεμοχώρίτη* Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ

Με έκπληξη διάβασα στην σε δημοσίευμα του ecopress, με τίτλο: Αθήνα: τι αποφασίστηκε και πως θα εφαρμο0τεί για τις οικοδομικές άδειες του ΝΟΚ:

«Στο Δήμο Αθηναίων εφαρμόζεται αποκλειστικά το β.δ. του 1955,  ως προς τα μέγιστα επιτρεπόμενα ύψη οικοδομών» ανακοίνωσε ο Δήμος για την απόφαση που έλαβε το Δημοτικό Συμβούλιο, προκειμένου χωρίς να επιβληθεί αναστολή οικοδομικών αδειών να σταματήσει η εφαρμογή των μπόνους στη δόμηση και τα ύψη των κτιρίων του ΝΟΚ.

Η απόφαση ελήφθη με βάση νομική γνωμοδότηση του καθηγητή Νίκου Αλεβιζάτου, ο οποίος έδωσε νομικές οδηγίες προς τη Δημοτική αρχή και τους υπαλλήλους της Πολεοδομίας του Δήμου της Αθήνας για την εφαρμογή της.

Οι οδηγίες αυτές είναι:

«Δεν πιστεύω ότι πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου, οι μηχανικοί του Δήμου να κάνουν οτιδήποτε.

Πρέπει να σιωπούν. Ούτε άρνηση. Ούτε άδεια. Να σιωπούν»

Ο Δήμαρχος κος Χάρης Δούκας  υποστήριξε:

«Η πόλη δεν αντέχει άλλο τσιμέντο και νέα μεγαθήρια». 

Αναρωτιέμαι αν αυτή η απόφαση  είναι αποτέλεσμα ενός εμπεριστατωμένου επιστημονικού διαλόγου, βασισμένου σε απόψεις και γνώμες ειδικών επιστημόνων, ώστε να αποτελεί επιστημονική άποψη, ή είναι αποδοχή μιας «νομικής γνωμοδότησης» που υποστηρίζει, στην καλύτερη των περιπτώσεων, τις θέσεις κάποιων εμμονικών υποστηρικτών  του παρελθόντος που συνήθως κρίνουν τις πολιτιστικές αξίες με γνώμονα την παλαιότητα.

Φυσικά δεν έχω τις γνώσεις και το δικαίωμα να αμφισβητήσω την ορθότητα  της «νομικής γνωμοδότησης», είμαι σίγουρος ότι νομικά είναι άψογη.

Ως επιστήμονας όμως δεν μπορώ να αποδεχθώ καμία νομική άποψη  ως επιστημονική, αν δεν εμπεριέχει και την παράμετρο της χρονικής μεταβολής, δηλαδή αν δεν αναφέρεται στον μετασχηματισμό των δεδομένων σε συνδυασμό με τον χρόνο και αν δεν είναι αποτέλεσμα διεπιστημονικής συνεργασίας.

Την ίδια απαίτηση έχω και από το ΣtΕ που οι αποφάσεις του, τουλάχιστον στους μη νομικούς, όπως εγώ, πολλές φορές θεωρούνται ασύμβατες με την επιστημονική λογική.

Ελπίζω οι έγκριτοι νομικοί που το απαρτίζουν, να μας πείσουν με όχι μόνον «νομικά επιχειρήματα» ή να αναλάβουν πρωτοβουλίες ανάλογης συμπλήρωσης των συνταγματικών προβλέψεων ή ακόμα και της συγκρότησης του ιδίου του ΣΤΕ, φυσικά σε κάθε περίπτωση σεβόμαστε τις αποφάσεις του ως οφείλουμε κατά το σύνταγμα.

Οι πολεοδομικές διατάξεις αφορούν την ζωή μας και οι όποιες αποφάσεις πρέπει να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και φυσικά κατοχυρωμένες θεσμικά.

Αναρωτιέμαι επίσης αν ένας Δήμος, ένα Δημοτικό Συμβούλιο, έχει το δικαίωμα να σιωπά και να αδρανεί  για την ζωή των κατοίκων του και την ανάπτυξη της πόλης του , μέχρι να αποφασίσει κάποιο δικαστήριο ή να ολοκληρωθεί μία μελέτη και αυτό, κατά την γνώμη μου,  για να αποφύγει τις ευθύνες του για την μέχρι σήμερα αδράνειά του.

Είναι γεγονός ότι πρόσφατες αποφάσεις δικαστηρίων υποστηρίζουν ότι οι κανονιστικές διατάξεις του 1955 που αφορούν την εφαρμογή του ύψους των κτηρίων στην Αθήνα είναι ή πρέπει να ισχυρότερες των σημερινών.

Άποψη που σε επίπεδο, ρομαντισμού, παρέας, καφενείου ή πολιτικής αντιπαράθεσης δείχνει ισχυρή,  πάγια και δίκαιη.

Άποψη όμως που σε επίπεδο ανθρώπων που γνωρίζουν προβληματίζει, προβληματίζει γιατί αγνοεί την νομοτέλεια του μετασχηματισμού των πόλεων στο πέρασμα  του χρόνου.

Δεν είναι δυνατόν να αγνοούμε ότι ο Παρθενώνας κτίστηκε πάνω στον Εκατόμπεδο ή ότι  τα νεοκλασικά της Αθήνας κτίστηκαν σε πάνω σε ταπεινά εξοχικά ή παλιά μνημεία της εποχής  της Τουρκοκρατίας,  του Βυζαντίου ή και ακόμη παλαιότερα.

Από το 1955 μέχρι σήμερα έχουν περάσει περίπου 70 χρόνια.

Το 1955 πληθυσμός της Αθήνας ήταν σαφώς μικρότερος, δεν υπήρχε κυκλοφοριακό πρόβλημα, δεν υπήρχε ρύπανση, δεν υπήρχε περιβαλλοντική προστασία, δεν είχαμε εμφανή τα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής, υπήρχε ασυμπίεστο περιαστικό πράσινο, υπήρχαν άδεια οικοδομικά τετράγωνα μέσα στον αστικό ιστό, αυθαίρετα υπήρχαν μόνον γύρω από τις βιομηχανικές ζώνες. Με αυτά τα δεδομένα καθορίστηκαν οι τοπικές κανονιστικές διατάξεις για την πόλη με τα ΒΔ/1955 σαν αναγκαιότητα για την προσαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού στα δεδομένα του 1955 και τροποποίησαν τις προγενέστερες διατάξεις ώστε η πόλη να υποδεχθεί μεγαλύτερη δόμηση και κτιριακούς όγκους!.
Τα ΒΔ/1955 (όπως και τα προηγούμενα) όμως δεν περιείχαν καμία περιβαλλοντική πρόβλεψη!!

Όταν αναφέρομαι σε περιβαλλοντική πρόβλεψη αναφέρομαι σαφώς στο ανθρωπογενές και  το φυσικό περιβάλλον, δηλαδή στο περιβάλλον που διαμορφώνει κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα ή παρέμβαση.

Από το 1955, που θεσπίστηκαν τα διατάγματα αυτά που καθορίζουν τα πολεοδομικά μεγέθη,  ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε και σταδιακά μέχρι σήμερα το 2024, άρχισαν να εμφανίζονται έντονα όλα παραπάνω περιβαλλοντικά προβλήματα..
Διαχρονικά πάρθηκαν σημαντικές αποφάσεις από την πολιτεία. Ίσως πολιτικές σκοπιμότητες, ή άγνοια  δεν επέτρεψαν την πλήρη θεσμική κατοχύρωσή τους, αποφάσεις που προσπάθησαν να ενσωματώσουν τις εκάστοτε επικρατούσες επιστημονικές θεωρήσεις για  την λύση των προβλημάτων αυτών και κυρίως την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Τομή υπήρξε το νόμος 1337/83, του Τρίτση, που προτάσσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την περιβαλλοντική ενσωμάτωση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Στην βάση αυτής της επιστημονικής αντιμετώπισης  έρχονται κανονισμοί (υποχρεωτική στάθμευση, ΚΕΝΑΚ κλπ) και κανονιστικοί νόμοι όπως ο ΓΟΚ 85 και ο ΝΟΚ 12 που προσπαθούν να ορίσουν ένα πλαίσιο αντιμετώπισης των βασικών προβλημάτων του περιβάλλοντος  στα πλαίσια των κατασκευών.

Έγιναν κρίσιμες επιλογές που ήταν απαίτηση των ειδικών όπως:

– Να προστατεύουμε το περιαστικό πράσινο και να περιορίζουμε την επέκταση του αστικού ιστού.

– Η οικιστική πίεση λόγω αύξησης πληθυσμού , να ενσωματωθεί κατά το δυνατόν στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό.

– Η ενσωμάτωση αυτή θα γίνει υποχρεωτικά σε ύψος.

– Να μειωθεί την κάλυψη μέσα στον οικιστικό ιστό (από 70-85-100 % σε 60 %) για να μην σφραγίζεται το έδαφος.

– Για περιοχές ειδικής προστασίας, κυρίως πολιτισμικής, να θεσπίζονται ειδικοί όροι (Πλάκα, Ακρόπολη κλπ)

-Να αναγνωρίζεται η αρχιτεκτονική,  καλλιτεχνική και πολιτιστική αξία κτιρίων και ιστορικών τόπων και να επιβάλλεται η διατήρησή τους.

– Να επιτρέπεται η ενσωμάτωση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής στον πολεοδομικό ιστό.

– Επιβολή μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος των κτηρίων και της ποιότητας των κτηρίων στα πλαίσια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Δυστυχώς το πολιτικό κόστος δεν επέτρεψε ποτέ να διαμορφωθεί ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα ένα καθεστώς που αφήνει παράθυρα και άλλης ανάγνωσης  και διαχείρισης (δες αδυναμία κωδικοποίησης της νομοθεσίας  ή συνεννόησης ΥΠΕΝ – ΥΠΟ κλπ) με αποτέλεσμα την αυθαίρετη δόμηση, απώλεια αρχιτεκτονικής ταυτότητας κλπ.

Η ίδια πολιτική αντίληψη, εύκολα ,θεώρησε το θέμα οικονομικό και δεν θέλησε, φοβήθηκε ή έκρινε ότι δεν μπορούσε να αναλάβει το κόστος αυτών των επιλογών και έψαξε τρόπους υλοποίησης  ακολουθώντας  την διεθνώς επικρατούσα τακτική των ¨κινήτρων¨ (αρ. 10 ΝΟΚ κλπ) όπως  το αμφιλεγόμενο και προβληματικό  κίνητρο της πριμοδότησης της επιτρεπόμενης δόμησης.

Δεν είμαι σίγουρος αν αυτοί οι προβληματισμοί ελήφθησαν υπ όψη από το αρμόδιο δικαστήριο που πρόκρινε την εφαρμογή των προ 70 ετών αδιάφορων περιβαλλοντικά ΒΔ/1955 απέναντι στα έστω ασαφή αλλά σαφώς περιβαλλοντικά πιο ευαίσθητα σημερινά νομοθετήματα, που σε μεγάλο βαθμό λαμβάνουν υπ όψη τα δεδομένα του 2024.

Είμαι όμως σίγουρος  ότι οι προβληματισμοί αυτοί αγνοήθηκαν στην συγκεκριμένη απόφαση του ΔΣ του Δήμου της Αθήνας.

Με προβληματίζει το γεγονός ότι χρειάστηκαν 12 χρόνια ισχύος του ΝΟΚ και των σχετικών διατάξεων για να ευαισθητοποιηθούν οι προσφεύγοντες υποστηρίζοντας ότι μόλις τώρα το αντελήφθησαν. Τώρα που διαμορφώθηκαν οι νέες αξίες…

Με τρομάζει το γεγονός, ότι μετά από αυτή την απόφαση θα ανοίξει ο δρόμος για να δω:

-Κτίρια στο κέντρο της Αθήνας χωρίς καθόλου ακάλυπτο.

-Κτίρια με ελάχιστους ακάλυπτους.

-Κτίρια που μιμούνται τις  πολυκατοικίες της αντιπαροχής.

-Διαμερίσματα τυφλά.

-Ημιϋπόγιες κατοικίες.

-Αποκλεισμό κάθε σύγχρονης αρχιτεκτονικής έκφρασης.

-Ενεργοβόρα κτίρια.

-Να μειώνεται το περιαστικό πράσινο

-Μείωση  οικοδομικής δραστηριότητας  και επιπλέον ανεργία.

Φοβάμαι ότι κάτι δεν πάει καλά……

Αναρωτιέμαι ακόμα αν στο συγκεκριμένο ΔΣ κατάλαβαν τις συνέπειες αυτής της απόφασης, ή ακόμα χειρότερα σε τι αναφέρεται αυτή η απόφαση.

Οφείλουν να το καταλάβουν και πάρουν πρωτοβουλίες για να απαιτήσουν από την  κυβέρνηση να βρει λύσεις ώστε  να αρθεί το αίσθημα «ανασφάλειας δικαίου» που καταστρέφει την πόλη και την εθνική οικονομία.

Ας περιοριστούν στις αποφάσεις που αφορούν την εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ και όχι στην επαναφορά των ΒΔ του  1955.

*Γ.Μαδεμοχωρίτης/ Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ