Atmohub & Climatehub: κόμβοι για ποιότητα αέρα και κλιματική αλλαγή

Δύο νέους κόμβους πληροφόρησης για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις στην Ελλάδα, το AtmoHub για την ατμοσφαιρική σύσταση και το ClimateHub για την παροχή έξυπνων κλιματικών υπηρεσιών, παρουσίασε η συντονιστική ομάδα NOA-ReACT του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών.

Οι δύο κόμβοι θα παρέχουν πλήρη και αξιόπιστα δεδομένα για την ποιότητα του αέρα και την κλιματική αλλαγή, προσβάσιμα στην ακαδημαϊκή κοινότητα, τη βιομηχανία, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τους πολιτειακούς φορείς και το ευρύ κοινό.

Το AtmoHub (atmohub.gr), που στη σχετική εκδήλωση παρουσιάστηκε από την υπεύθυνη υπηρεσιών, υποψήφια διδάκτορα, ‘Αννα Καμπούρη, υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Συνεργασίας της Υπηρεσίας Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας Copernicus CAMS. Στοχεύει στην παροχή αξιόπιστων προγνώσεων ατμοσφαιρικής σύστασης για αέριους και σωματιδιακούς ρύπους, γύρη, καπνό από τις δασικές πυρκαγιές, ηφαιστειακή τέφρα και ερημική σκόνη, στην ανάπτυξη μιας εθνικής βάσης δεδομένων ατμοσφαιρικής σύστασης σε υψηλή χωρική ανάλυση (σταδιακά στο ένα χιλιόμετρο), στον εμπλουτισμό και επικύρωση των εθνικών βάσεων δεδομένων για τις εκπομπές θερμοκηπικών αερίων, με χρήση επίγειων και δορυφορικών δεδομένων υψηλής ευκρίνειας και στη διάχυση των σχετικών πληροφοριών. Θα λειτουργήσει το πρώτο τρίμηνο του 2025 και προς το παρόν παρέχονται προγνώσεις για την Ελλάδα μέσω των μοντέλων του CAMS.

Το πρόγραμμα ClimateHub (climatehub.gr), που παρουσιάστηκε από τον ερευνητή του Κέντρου Ερεύνης Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, Στέργιο Μήσιο, αποτελεί την πρώτη εθνική πρωτοβουλία για την εφαρμογή στην Ελλάδα του C3S Copernicus Climate Change Service National Collaboration Programme (C3S-NCP). Στόχος του είναι η ανάπτυξη έξυπνων κλιματικών υπηρεσιών που υποστηρίζουν τον εθνικό σχεδιασμό.

Οι πρώτες κλιματικές υπηρεσίες του αφορούν στην ανάπτυξη ενός προεπιχειρησιακού μοντέλου πρόβλεψης ζήτησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το σύστημα πρόβλεψης θα βοηθήσει στη βελτιστοποίηση των μοντέλων παραγωγής ενέργειας και θα ενισχύσει τη λήψη αποφάσεων. Επίσης, περιλαμβάνει μια πύλη υπηρεσιών για το κλίμα, όπου θα παρέχεται πρόσβαση στα προϊόντα και τις υπηρεσίες του C3S, μέσω διαδραστικών χαρτών και γραφημάτων εξασφαλίζοντας ότι οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα.

Για τους παραπάνω κόμβους συνεργάζονται εμπειρογνώμονες από κορυφαία ελληνικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η Ακαδημία Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ΕΚΠΑ και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος, με την υποστήριξη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Αυτοί οι κόμβοι είναι πιο επίκαιροι από ποτέ με την κλιματική αλλαγή. Όπως σχολίασε χαρακτηριστικά ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και Εθνικός Εκπρόσωπος για την Κλιματική Αλλαγή, Χρήστος Ζερεφός, αναφερόμενος στους αρνητές της κλιματικής αλλαγής διεθνώς, «το ζήτημα είναι ότι έχουμε και εσωτερικά προβλήματα στην κοινότητα των επιστημόνων όσο και προβλήματα πολιτικής, γιατί πολλούς θα βόλευε να συνεχίσουν με τα πετρέλαια και να εξακολουθεί το διεθνές οικονομικό κατεστημένο να έχει κέρδη».

Την ίδια ώρα στη Μεσόγειο, παρατήρησε ο ίδιος, μια κλιματική ευαίσθητη περιοχή, που θερμαίνεται κατά 20% γρηγορότερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, «η θέρμανση του πλανήτη συντηρεί πολύ έντονα φαινόμενα. Τα φαινόμενα αυτά μπορεί να είναι βίαια και είδατε πόσο πιο βίαια έγινε η κατάσταση στη Ρόδο, που είναι ένα από τα πιο κόκκινα σημεία της Μεσογείου».

Οι δύο κόμβοι πληροφόρησης εντάσσονται σε μια ευρύτερη πρωτοβουλία με τίτλο «Destination Greece», την οποία παρουσίασε ο επιστημονικός υπεύθυνος του AtmoHub και του ClimateHub και διευθυντής ερευνών του ΙΑΑΔΕΤ, Βασίλης Αμοιρίδης. Ο κ. Αμοιρίδης χαρακτήρισε την πρωτοβουλία «έναν υπερκόμβο που θα συντονίσει τέτοια θεματικά hubs στην Ελλάδα».

«Πρόκειται για μια εμβληματική πρωτοβουλία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και της Ακαδημίας Αθηνών για την παρακολούθηση και μοντελοποίηση των φυσικών φαινομένων στη βάση αξιόπιστων δεδομένων που συλλέγονται από δορυφορικά συστήματα και επίγειες υποδομές και μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης. Φιλοδοξούμε λοιπόν να αναπτύξουμε μια ενιαία πλατφόρμα θεματικών κόμβων που θα εντάσσεται στην πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία DestinationEarth, ενισχύοντας την ελληνική συμβολή στη διαχείριση περιβαλλοντικών προκλήσεων», εξήγησε ο ίδιος. Οι στόχοι του προγράμματος, πρόσθεσε, «είναι η ανάπτυξη ενός ολιστικού προηγμένου μοντέλου της ατμόσφαιρας, τα λεγόμενα Ψηφιακά Δίδυμα, η δυναμική παρακολούθηση και άμεση πρόγνωση των φυσικών φαινομένων σε πραγματικό χρόνο και αναλύσεις με τα εργαλεία που θα αναπτύξουμε για υποθετικά σενάρια εξέλιξης φαινομένων και κλιματικών συνθηκών για την προετοιμασία της πολιτείας και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας».

Συγκεκριμένα, τα επίπεδα δεδομένων, που θα χαρακτηρίζονται από διαλειτουργικότητα, θα σχετίζονται με τις υποδομές, την ατμόσφαιρα, τον καιρό, τον πληθυσμό, τις μεταφορές, τις τηλεπικοινωνίες, ενώ οι τομείς εφαρμογής θα αφορούν στο περιβάλλον, τα smartcities, την υγεία, τη γεωργία, τον τουρισμό, τη ναυτιλία και την ενέργεια.

Σημειώνεται ότι στην εκδήλωση χαιρετισμό απέστειλαν η υφυπουργός Ανάπτυξης, Ζωή Ράπτη, και ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, Σταμάτης Κριμιζής.