Αυθαίρετα: απόφαση για υπαγωγές κατασκευών και χρήσεων σε διατηρητέα

Αναλυτικές οδηγίες σχετικά με «αυθαίρετες κατασκευές και χρήσεις σε διατηρητέο κτίριο» δίνει νέα απόφαση του ΥΠΕΝ, για την ορθή εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας από τις Υπηρεσίες Δόμησης, τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής, τους μηχανικούς και τους πολίτες αλλά και εν όψει των δειγματοληπτικών ελέγχων της ορθότητας των υπαγωγών αυθαιρέτων.

Με την απόφαση που υπογράφει ο αρμόδιος υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Ταγαράς αποσαφηνίζεται το ισχύον θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την υπαγωγή αυθαιρέτων κατασκευών και χρήσεων σε διατηρητέα κτίρια, μνημεία, κτίρια που βρίσκονται εντός τμημάτων πόλεων ή οικισμών που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, καθώς και σε κτίρια που βρίσκονται εντός Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Επίσης διευκρινίζεται ο τρόπος και η διαδικασία αντιμετώπισης των υπαγωγών στις περιπτώσεις αυθαιρεσιών επί προστατευόμενων μεμονωμένων κτιρίων ή κτιριακών συνόλων (δηλ. διατηρητέων ή μνημείων), τα οποία, παράλληλα, εμπίπτουν εντός των προστατευόμενων περιοχών.

Δειγματοληπτικοί έλεγχοι της ορθότητας των υπαγωγών

Η νέα  απόφαση του Υ ΠΕΝ, η οποία συνοδεύεται από εισαγωγικό ενημερωτικό σημείωμα και αναλυτικό πίνακα για όλες τις κατηγορίες ακινήτων,  (διατηρητέα κτίρια, μνημεία, κτίρια που βρίσκονται εντός τμημάτων πόλεων ή οικισμών, διατηρητέα του ΥΠΕΝ, ΥΝΑΙ, ΥΠΕΣ, μνημεία ΥΠΠΟΑ, διπλοχαρακτηρισμένα ως διατηρητέα και μνημεία) αναφέρεται ότι εκδόθηκε για  «την κωδικοποίηση και απλούστευση των διαδικασιών, την αποφυγή ταλαιπωρίας των ενδιαφερομένων πολιτών και μηχανικών και τη διασφάλιση της νομιμότητας των εκδοθεισών πράξεων. Η ανάγκη μάλιστα αυτή καθίσταται επιτακτικότερη εν όψει των δειγματοληπτικών ελέγχων της ορθότητας των υπαγωγών» καθώς  «στην Υπουργική Απόφαση διευκρινίζεται και ο τρόπος εξέτασης των υπαγωγών αυθαιρέτων κατασκευών που εμπίπτουν σε περισσότερες από τις περιπτώσεις του άρθρου 117».

Γιατί βγήκε νέα απόφαση για τις «αυθαίρετες κατασκευές και χρήσεις σε διατηρητέο κτίριο»

Στο εισαγωγικό σημείωμα, που υπογράφει ο υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Ταγαράς, αρμοδιότητας της  Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού, Περιβάλλοντος, της   Γενικής Δ/νσης Πολεοδομίας,  Δ/νσης Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών & Αδειοδοτήσεων, Τμήματις Διατηρητέων Κτιρίων,το οποίο οποία διαβιβάζεται μαζί με την απόφαση του ΥΠΕΝ προς τις Δ/νσεις ΠΕΧΩΣΧ της επικράτειας, για την ενημέρωση των Υπηρεσιών Δόμησης χωρικής αρμοδιότητάς τους και το  ΤΕΕ, ως διαχειριστή του πληροφοριακού συστήματος αυθαιρέτων, ενώ κοινοποιείται στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, για την ενημέρωση των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ), με θέμα «Διαβίβαση Υπουργικής Απόφασης σχετικά με τη διαδικασία εφαρμογής του άρθρου117 του ν. 4495/2017 (Α’ 167), όπως ισχύει» σημειώνονται τα ακόλουθα:

-«Σας διαβιβάζουμε την (1) σχετική Απόφαση Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΝ που αφορά στην ερμηνεία της διαδικασίας εφαρμογής του άρθρου 117 του ν.4495/2017 (Α’ 167), όπως ισχύει. Το άρθρο αυτό που τιτλοφορείται «Αυθαίρετες κατασκευές και χρήσεις σε διατηρητέο κτίριο» περιλαμβάνεται στο Κεφάλαιο Πέμπτο του Τμήματος Δ’ του ν.4495/2017, το οποίο συγκεντρώνει και εξειδικεύει τις ειδικές περιπτώσεις αυθαιρέτων που έχουν συντελεστεί πριν από την 28η.7.2011.

Η ερμηνεία του άρθρου 117 κρίθηκε απαραίτητη για την ενιαία εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του Τμήματος Δ’ του ν.4495/17, την κωδικοποίηση και απλούστευση των διαδικασιών, την αποφυγή ταλαιπωρίας των ενδιαφερομένων πολιτών και μηχανικών και τη διασφάλιση της νομιμότητας των εκδοθεισών πράξεων. Η ανάγκη μάλιστα αυτή καθίσταται επιτακτικότερη εν όψει των δειγματοληπτικών ελέγχων της ορθότητας των υπαγωγών που θα γίνουν βάσει της με αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΕΣΕΔΠ/125378/1668/30-12-2021 απόφασης Υφυπουργού ΠΕΝ «Καθορισμός του αντικειμένου ελέγχου των δηλώσεων αυθαιρέτων κατασκευών ή χρήσεων κατά τον δειγματοληπτικό έλεγχο δηλώσεων αυθαιρέτων, κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 86 του ν. 4759/2020» (Β’ 6769).

Με την εκδοθείσα Υπουργική Απόφαση του ΥΠΕΝ, ως επισπεύδοντος και καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργείου για το περιεχόμενο και την εφαρμογή του ν.4495/17, αποσαφηνίζεται το ισχύον θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την υπαγωγή αυθαιρέτων κατασκευών και χρήσεων σε διατηρητέα κτίρια, μνημεία, κτίρια που βρίσκονται εντός τμημάτων πόλεων ή οικισμών που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, καθώς και σε κτίρια που βρίσκονται εντός Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς και διευκρινίζεται ο τρόπος και η διαδικασία αντιμετώπισης των υπαγωγών στις περιπτώσεις αυθαιρεσιών επί προστατευόμενων μεμονωμένων κτιρίων ή κτιριακών συνόλων (δηλ. διατηρητέων ή μνημείων), τα οποία, παράλληλα, εμπίπτουν εντός των προστατευόμενων περιοχών του άρθρου 116 του ν. 4495/2017 (Α’167), όπως ισχύει. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι αποκλειστικά και μόνον οι υπαγωγές για τις περιπτώσεις κτιρίων του άρθρου 117 του ν.4495/2017 (δηλαδή διατηρητέα κτήρια, μνημεία, κτήρια που βρίσκονται εντός τμημάτων πόλεων ή οικισμών που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, καθώς και κτήρια που βρίσκονται εντός Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς), οι οποίες είναι εντοπισμένες και βαρύνουσας σημασίας για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και του εν γένει πολιτιστικού αποθέματος της χώρας, εξετάζονται υπό τις αυστηρότερες προϋποθέσεις του εν λόγω άρθρου, ως ειδικότερου, και ακολουθούν τις οριζόμενες σε αυτό διαδικασίες, ανεξαρτήτως εάν τυχόν εμπίπτουν ταυτόχρονα σε προστατευόμενες περιοχές του άρθρου 116 του ίδιου νόμου, το οποίο εφαρμόζεται σε μη προστατευόμενα κτίρια που βρίσκονται εντός προστατευόμενων περιοχών. Επιπρόσθετα, στην Υπουργική Απόφαση διευκρινίζεται και ο τρόπος εξέτασης των υπαγωγών αυθαιρέτων κατασκευών που εμπίπτουν σε περισσότερες από τις περιπτώσεις του άρθρου 117.

Η ανάλυση των περιπτώσεων των παρ. 1, 3, 9 και 10 του άρθρου 117 και η ακολουθούμενη διαδικασία όπως ορίζεται στην (1) σχετική Απόφαση, αποτυπώνεται και σχηματικά στον συγκεντρωτικό πίνακα που τη συνοδεύει.

Τέλος, επισημαίνεται ότι οι εργασίες προσαρμογής του άρθρου 107 του ν.4495/17 που τυχόν επιβάλλονται στο πλαίσιο των άρθρων 116 και 117 από τα αρμόδια κατά περίπτωση συλλογικά αποφασιστικά όργανα για τον έλεγχο της μορφολογικής ένταξης των αυθαιρέτων κατασκευών, είτε στα προστατευόμενα περιβάλλοντα των κτιρίων που βρίσκονται, είτε στα προστατευόμενα κτίρια στα οποία έχουν πραγματοποιηθεί, εκτελούνται μετά από έκδοση της κατά περίπτωση απαιτούμενης διοικητικής πράξης κατά παρέκκλιση κάθε διάταξης και χωρίς απαίτηση διασφάλισης τυχόν περαιτέρω εγκρίσεων φορέων, πέραν αυτών που χορηγούνται από τις οριζόμενες στον ν.4495/17 επιτροπές, στις οποίες ανατίθεται η εν λόγω κρίση και αποφασιστική αρμοδιότητα».

Η απόφαση του ΥΠΕΝ

Η απόφαση που εξέδωσε ο υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Ταγαράς με θέμα: «Ερμηνεία διαδικασίας εφαρμογής του άρθρου 117 του ν.4495/2017 (167 Α’), όπως ισχύει», προβλέπει τα ακόλουθα:

1.Οι υπαγωγές για τις περιπτώσεις κτηρίων του άρθρου 117 του ν. 4495/2017 (δηλαδή διατηρητέα κτήρια, μνημεία, κτήρια που βρίσκονται εντός τμημάτων πόλεων ή οικισμών που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, καθώς και κτήρια που βρίσκονται εντός Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς), εντοπισμένων και βαρύνουσας σημασίας για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και του εν γένει πολιτιστικού αποθέματος της χώρας, εξετάζονται υπό τις αυστηρότερες προϋποθέσεις του εν λόγω άρθρου, ως ειδικότερου, και ακολουθούν τις οριζόμενες σε αυτό διαδικασίες, ανεξαρτήτως εάν τυχόν εμπίπτουν ταυτόχρονα σε προστατευόμενες περιοχές του άρθρου 116 του ίδιου νόμου.

2.Ειδικότερα:

Α. α’. Για τα διατηρητέα κτήρια του ΥΠΕΝ, ΥΝΑΙ και ΥΠΕΣ (παρ. 1 του άρθρου 117) η υπαγωγή εξετάζεται αποκλειστικά από το ΚΕΣΑ, μέχρι τη συγκρότηση και έναρξη λειτουργίας των ΠΕΣΑ που ασκούν κατά νόμο την εν λόγω αρμοδιότητα, χωρίς να εφαρμόζεται επιπρόσθετα η διαδικασία του άρθρου 116 του ν. 4495/2017 στις περιπτώσεις που το διατηρητέο κτήριο εμπίπτει εντός περιοχής προστασίας των παρ. 1, 2, 5, 9α και 9β του άρθρου αυτού.

β’. Σε περίπτωση που διατηρητέο κτίριο του ΥΠΕΝ, ΥΝΑΙ και ΥΠΕΣ (παρ. 1 του άρθρου 117) εμπίπτει εντός περιοχής της παρ.9 του άρθρου 117 (ιστορικά διατηρητέα μνημεία ή μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς), για την αποφυγή τήρησης διπλής διαδικασίας (δηλαδή αυτής των παρ. 1 και παρ. 9 του άρθρου 117) ακολουθείται η διαδικασία της παρ. 10 του άρθρου 117 που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις διπλοχαρακτηρισμένων κτιρίων (ως διατηρητέα και ως μνημεία), η οποία προϋποθέτει τη γνωμοδότηση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ πριν την εξέταση της υπαγωγής από την εννεαμελή επιτροπή, τις αρμοδιότητες της οποίας ασκεί μεταβατικά το ΚΕΣΑ.

Β. Για τα μνημεία του ΥΠΠΟΑ (παρ. 9 του άρθρου 117), η υπαγωγή εξετάζεται αποκλειστικά από το ΥΠΠΟΑ σύμφωνα με την οριζόμενη διαδικασία της 9 του άρθρου 117 του ν.4495/2017, χωρίς να εφαρμόζεται επιπρόσθετα η διαδικασία του άρθρου 116 του ν.4495/2017 στις περιπτώσεις που το μνημείο εμπίπτει εντός περιοχής προστασίας των παρ. 1, 2, 5, 9α και 9β.

Γ. α’. Για τα διατηρητέα κτήρια του ΥΠΕΝ, ΥΝΑΙ και ΥΠΕΣ που είναι επίσης χαρακτηρισμένα από το ΥΠΠΟΑ ως μνημεία (παρ.10 του άρθρου 117) προηγείται γνωμοδότηση της υπηρεσίας του ΥΠΠΟΑ, ενώ στη συνέχεια, για την οριστική υπαγωγή των αυθαιρεσιών ή την επιβολή εργασιών προσαρμογής, αποφασίζει η προβλεπόμενη εννεαμελής επιτροπή, τις αρμοδιότητες της οποίας ασκεί μεταβατικά το ΚΕΣΑ, χωρίς να εφαρμόζεται επιπρόσθετα η διαδικασία του άρθρου 116 του ν.4495/2017 στις περιπτώσεις που το διπλοχαρακτηρισμένο κτήριο εμπίπτει εντός περιοχής προστασίας των παρ. 1, 2, 5 και 9α.

β’. Στην περίπτωση που το διπλοχαρακτηρισμένο κτήριο (παρ.10 του άρθρου 117) εμπίπτει εντός περιοχής προστασίας της παρ. 9 του άρθρου 117 (ιστορικά διατηρητέα μνημεία ή μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς), για την αποφυγή τήρησης διπλής διαδικασίας (αυτή των παρ. 9 και παρ. 10 του άρθρου 117), ακολουθείται μόνο η διαδικασία της παρ. 9 του άρθρου 117, που αφορά σε ιστορικά διατηρητέα μνημεία ή μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς και η εξέταση της υπαγωγής γίνεται με αποκλειστικό έλεγχο από το ΥΠΠΟΑ, το οποίο και επιβάλλει τυχόν εργασίες προσαρμογής.

Δ. α’. Στην περίπτωση της παρ.3 του άρθρου 117 (αυθαιρεσίες σε μη χαρακτηρισμένα κτήρια ανεγερθέντα με οικοδομική άδεια εντός ακινήτων όπου υπάρχουν διατηρητέα κτήρια) για την οποία ορίζεται ότι η υπαγωγή εξετάζεται από το οικείο ΣΑ, εφόσον τα προαναφερόμενα ακίνητα βρίσκονται εντός των περιοχών της παρ. 9 του άρθρου 117 (ιστορικά διατηρητέα μνημεία ή μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς), ακολουθείται η διαδικασία της τελευταίας αυτής παραγράφου, με εξέταση της υπαγωγής αποκλειστικά από το ΥΠΠΟΑ.

β’. Αντίστοιχα, για τις ίδιες περιπτώσεις κτηρίων της ανωτέρω παρ.3, εφόσον εμπίπτουν εντός προστατευόμενων περιοχών του άρθρου 116 – και επειδή τα κτήρια στα οποία έχουν πραγματοποιηθεί οι αυθαιρεσίες δεν είναι προστατευόμενα – ακολουθείται η διαδικασία του άρθρου αυτού, όπως έχει διευκρινιστεί κατά περίπτωση στη με αρ.ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/61939/2576/25- 06-2021 (ΑΔΑ: Ψ1ΚΛ4653Π8-ΛΡΜ) Εγκύκλιο του ΥΠΕΝ.

3.Όλα τα παραπάνω απεικονίζονται στον συνημμένο πίνακα που ακολουθεί.

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 117 ΤΟΥ Ν. 4495/2017

Δείτε ολόκληρη την απόφαση του ΥΠΕΝ εδώ