Brain Drain, Ανάπτυξη και Επενδυτικά Κεφάλαια

Των Δρος. Προμηθέα Περίδη* και

Γεώργιου Κορτέση*

Brain Drain, Ανάπτυξη και Επενδυτικά Κεφάλαια: το παράδειγμα του Λουξεμβούργου και η ευκαιρία για την Ελλάδα

10 χρονιά σχεδόν μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, η έλευση της πανδημίας αποτέλεσε ακόμα ένα ισχυρό crash test για τις παγκόσμιες αγορές. Πολλοί επενδυτές αντιμετώπισαν το φάσμα ισχυρών απώλειών στα χαρτοφυλάκιά τους με αποτέλεσμα να σπεύσουν να αποσύρουν τα κεφάλαια τους, κυρίως στην αρχή της πανδημίας ώστε να περιορίσουν τις απώλειες στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν λίγοι οι επενδυτές, οι οποίοι κατόρθωσαν να εντοπίσουν επενδυτικές ευκαιρίες (κυρίως στον τεχνολογικό τομέα) οι οποίες απέδωσαν γρηγορότερα του αναμενομένου. Πολλοί από αυτούς τους επενδυτές είναι και επενδυτικά κεφάλαια (investment funds) τα οποία δραστηριοποιούνται στη χώρα μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εξαγορά του πλειοψηφικού μετοχικού πακέτου της Forthnet από το βρετανικό fund BC Parntners. Ομοίως ένα από τα ισχυρότερα παγκοσμίως Private Equity Funds, η CVC Capital Partners, έχει εισβάλλει δυναμικά στο εγχώριο επενδυτικό κάδρο, πραγματοποιώντας σημαντικές επενδύσεις σε διάφορους κλάδους όπως οι υπηρεσίες υγείας, τουρισμού, η τεχνολογία και τα τρόφιμα.

Συχνά στην Ελλάδα, η επενδυτική δραστηριοτήτων των κεφαλαίων έχει συνδυαστεί στην κοινή γνώμη με “αδηφάγα” κερδοσκοπικά σχήματα τα οποία επικεντρώνουν τις δραστηριότητές τους στην εκμετάλλευση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Πολλά κεφάλαια ήδη έχουν εξαγοράσει τα λεγόμενα “κόκκινα” δάνεια αντί ενός σχετικά χαμηλού τιμήματος από τις ελληνικές τράπεζες, κυρίως υπό τη μορφή τιτλοποιημένων απαιτήσεων, πιο γνωστή στο ευρύ κοινό υπό τον αγγλικό όρο “securitisation”. Αυτή η δραστηριότητα πέρα από την αρνητική φήμη που μπορεί να έχει, έχει βοηθήσει σημαντικά τις τράπεζες να μειώσουν την έκθεσή τους σε ζημιογόνα δάνεια και να αυξήσουν τις χρηματοδοτικές τους ικανότητες. Πέρα από αυτό, τα οφέλη από τη δραστηριοποίηση των επενδυτικών κεφαλαίων στη χώρα μας θα μπορούσε να είναι πολλαπλά για την τόνωση της εθνικής οικονομίας, για τη χρηματοδότηση έργων και εταιρειών που δεν μπορούν να βρουν χρηματοδότηση στον τραπεζικό τομέα και κυρίως για τη δημιουργία καλά αμειβομένων θέσεων εργασίας και για την ανακοπή του braindrain.

Πώς τα επενδυτικά κεφάλαια μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρία για δημιουργία θέσεων εργασίας;

Για να ακολουθήσει η Ελλάδα το παράδειγμα άλλων χωρών της Ε.Ε. (όπως για παράδειγμα το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία)και να είναι σε θέση να αποτελέσει ένα ιδανικό επενδυτικό “hub” για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος των κεφαλαίων, πρέπει να προσφέρει ένα ευέλικτο και σταθερό νομικό και φορολογικό πλαίσιο, εταιρείες που να προσφέρουν εξειδικευμένες υπηρεσίες κανονιστικής συμμόρφωσης και εξειδικευμένο προσωπικό.

Αρχικά, η χώρα μας διαθέτει ένα εξαιρετικά καταρτισμένο και με κορυφαίες σπουδές και παραστάσεις εργατικό προσωπικό και εντός Ελλάδας και εκτός που αποτελούν στελέχη μεγάλων τραπεζών και επενδυτικών εταιρειών. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες βρίσκονται σε καίριες διευθυντικές θέσεις σε μερικά από τα σημαντικότερα επενδυτικά κεφάλαια, τράπεζες και επενδυτικές εταιρείες στα σημαντικότερα οικονομικά κέντρα της Ευρώπης. Επιπρόσθετα, αν και οι δύο ευρωπαϊκές οδηγίες που ρυθμίζουν την λειτουργία των αμοιβαίων επενδυτικών κεφαλαίων (UCITS) και των εναλλακτικών επενδυτικών κεφαλαίων (AIFMD) έχουν εναρμονιστεί στην ελληνική έννομη τάξη με τους ν.4099/2012 – 4416/2016 και τον ν. 4209/2013 αντίστοιχα, το νομικό πλαίσιο που δημιουργούν, δεν προσφέρει τις ίδιες επιλογές για την επένδυση κεφαλαίου από έναν αριθμό επενδυτών και για τη δημιουργία επενδυτικών κεφαλαίων όπως για παράδειγμα προσφέρει το νομικό πλαίσιο του Λουξεμβούργου.

Το νομικό σύστημα του Λουξεμβούργου προσφέρει πλειάδα από επιλογές και ευελιξία σχετικά με την επιλογή νομικού πλαισίου και τη βασική δομή ενός επενδυτικού κεφαλαίου. Για παράδειγμα το νομικό σχήμα του κεφαλαίου μπορεί να έχει τη μορφή μίας εμπορικής εταιρείας με ή χωρίς ξεχωριστή νομική προσωπικότητα (για παράδειγμα ένα αμοιβαίο κεφάλαιο ή σαν μία ειδική ετερόρρυθμη εταιρεία (special limited partnership)) και επιπρόσθετα διάφορα πλαίσια λειτουργίας (για παράδειγμα UCITS, PartIIUCI, SIF, RAIF, SICAR), κάποια από τα οποία χρειάζονται πρότερη έγκριση και συνεχή επίβλεψη από την αντίστοιχη Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Επιπρόσθετα, το κάθε πλαίσιο λειτουργίας καθορίζει και τις επιλέξιμες επενδύσεις του κεφαλαίου και τους επιλέξιμους επενδυτές (ιδιώτες ή επαγγελματίες) που μπορούν να συμμετέχουν στο κεφάλαιο. Συνεπώς, ένας επενδυτής ο οποίος ψάχνει να επενδύσει στο ή μέσω του Λουξεμβούργου έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα από ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων “δόμησης” επενδυτικών κεφαλαίων ανάλογα με τις ανάγκες του, έχοντας τη δυνατότητα να επιλέξει λύσεις με φορολογική ουδετερότητα για όλες τις επιλογές επενδυτικών κεφαλαίων. Επιπλέον, το Λουξεμβούργο προσφέρει ένα ισχυρό ρυθμιστικό περιβάλλον που περιλαμβάνει προσβασιμότητα, γνώση και άμεση ανταπόκριση της ρυθμιστικής αρχής, ευνοώντας τη δημιουργία νέων εταιρειών διαχείρισης σε εύλογο χρονικό διάστημα και εξασφαλίζοντας μία αποτελεσματική ρυθμιστική επίβλεψη. Εν κατακλείδι, η δημιουργία επενδυτικών κεφαλαίων στο Λουξεμβούργο, σε σύγκριση με άλλα μεγάλα οικονομικά κέντρα της Ευρώπης και του κόσμου ευνοεί τον επενδυτή με αποτελεσματικές και γρήγορες λύσεις μέσα από απαράμιλλες επιλογές δημιουργίας και “δόμησης” επενδυτικών κεφαλαίων.

Στην Ελλάδα, η διαχείριση των επενδυτικών κεφαλαίων γίνεται κυρίως μέσω Ανώνυμων Εταιρειών Διαχείρισης Κεφαλαίων που στην περίπτωση των αμοιβαίων κεφαλαίων είναι η Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων (ΑΕΔΑΚ) και στην περίπτωση των εναλλακτικών κεφαλαίων η Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Οργανισμών Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΑΕΔΟΕΕ). Η χορήγηση άδειας λειτουργίας σαν ΑΕΔΑΚ η ΑΕΔΟΕΕ δίνεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Μία Εταιρεία Διαχείρισης με έδρα την Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται Κεφάλαια όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, η δημιουργία εταιρειών διαχείρισης στην Ελλάδα οι οποίες θα μπορούν να διαχειρίζονται Κεφάλαια σε άλλες χώρες θα αυξήσει σημαντικά τις θέσεις εργασίας στην Ελλάδα και φυσικά και η χώρα θα έχει σημαντικό όφελος καθώς οι εταιρείες διαχείρισης θα πληρώνουν τους φόρους τους στην Ελλάδα και η χώρα θα δημιουργήσει σταδιακά μία πολύ καλή φήμη και ένα γόνιμο επενδυτικό περιβάλλον που θα προσελκύσει και άλλους επενδυτικούς ομίλους και οργανισμούς, επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας με υψηλότερους μισθούς. Αυτό όμως για να γίνει χρειάζεται τη δημιουργία και άλλων νομικών μορφών εταιρειών διαχείρισης, πιο ευέλικτων, με λιγότερα έξοδα δημιουργίας και συντήρησης και με πιο ταχείς διαδικασίες δημιουργίας.  Σημαντικά βήματα έχουν γίνει από τη σημερινή διοίκηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η οποία προσπαθεί να προσελκύσει επενδυτικά κεφάλαια και να προσφέρει ένα σύγχρονο και ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η προσέλκυση και η δραστηριοποίηση στη χώρα επενδυτικών σχημάτων που επενδύουν σε εταιρείες και νεοφυείς επιχειρήσεις αλλά και σε έργα υποδομών και real estate, τα οποία χρηματοδοτούν τα έργα και τις ιδέες τους δικά τους κεφάλαια και χωρίς να παρεμβάλλονται χρονοβόρες τραπεζικές εργασίες που αφορούν την εξασφάλιση χρηματοδότησης.

Επιπλέον, η επενδυτική δραστηριότητα ενός κεφαλαίου σχετίζεται άμεσα με τη χρησιμοποίηση μιας σειράς πάροχων υπηρεσιών (service providers). Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε την παροχή λογιστικών, νομικών, συμβουλευτικών και τραπεζικών υπηρεσιών ως μερικές από ένα σύνολο απαραίτητων εργασιών που συνδέονται με τη λειτουργία των επενδυτικών κεφαλαίων. Σε όλους τους παραπάνω τομείς, η χώρα μας έχει να επιδείξει κορυφαίο επιστημονικό προσωπικό, εφάμιλλο με εκείνο κορυφαίων χρηματοοικονομικών κέντρων. Απαιτείται ωστόσο το συγκεκριμένο προσωπικό να εκπαιδευτεί πάνω στα εξειδικευμένα θέματα και προβλήματα που ανακύπτουν στη λειτουργία των επενδυτικών κεφαλαίων, ώστε να μπορούν να προσφέρουν τις γνώσεις τους σε μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια και διαχειριστές κεφαλαίων του εξωτερικού. Επιπρόσθετα, απαραίτητο είναι να οργανωθεί η πιο λεπτομερής παροχή υπηρεσιών στον τομέα της κανονιστικής συμμόρφωσης, οποίος ειδικά τα τελευταία χρόνια με την έκδοση δεκάδων Ευρωπαϊκών Κανονισμών που ρυθμίζουν την νομοθεσία των αγορών, έχουν κάνει τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς ένα πολύπλοκο αντικείμενο.

Σταθερό περιβάλλον – Σημαντικές προοπτικές για την Ελλάδα

Ακολουθώντας το παράδειγμα της Κύπρου και του Λουξεμβούργου, η Ελλάδα συγκεντρώνει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις προκειμένου να αναδειχθεί σε σημαντικό περιφερειακό κέντρο όπου θα προσφέρει επενδυτικές υπηρεσίες με αναμφισβήτητα οφέλη τόσο για το εργατικό δυναμικό της χώρας όσο και για την εικόνα της χώρας ως σημαντικό οικονομικό κέντρο.

Τέλος, δεδομένο κρίνεται πως για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων που θα έχουν σαν έδρα την Ελλάδα είναι η δημιουργία ενός σταθερού και ευνοϊκού φορολογικού συστήματος το οποίο θα επιτρέπει στους διαχειριστές κεφαλαίων να οργανώνουν τα κεφάλαια τους σε μακροχρόνια βάση, χωρίς δυσάρεστες και αναπάντεχες αλλαγές.

Εν κατακλείδι, η παγκόσμια οικονομία αλλάζει με γοργούς ρυθμούς και ο τρόπος χρηματοδότησης των εταιρειών μέσω των επενδυτικών κεφαλαίων εξαπλώνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Νέες τάσεις όπως οι εναλλακτικές επενδύσεις σε projects αειφόρου ανάπτυξης και σε νέες τεχνολογίες (π.χ. blockchain) αποκτούν όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της επενδυτικής πίτας. Η Ελλάδα, μία χώρα με εξειδικευμένο εργατικό προσωπικό στον χρηματοοικονομικό τομέα, μπορεί να προσφέρει πολλαπλές υπηρεσίες σε επενδυτικά κεφάλαια και στις εταιρείες διαχείρισης τους. Αυτές όμως πρέπει να συνδυαστούν με ένα ευέλικτο νομικό πλαίσιο που θα προσφέρει μία πληθώρα επιλογών στους εκάστοτε επενδυτές και ένα σταθερό και ευνοϊκό φορολογικό σύστημα που θα επιτρέψει στα κεφάλαια αφενός να χρησιμοποιούν σαν έδρα την Ελλάδα με άμεση συνέπεια την αύξηση των θέσεων εργασίας και την επιστροφή πολλών νέων επιστημόνων στην χώρα τους και έμμεση συνέπεια ότι η Ελλάδα θα μπει στον επενδυτικό χάρτη σαν ένα χρηματοπιστωτικό κέντρο το οποίο θα είναι σταθερό και ασφαλές για να επενδύσουν οι διάφοροι μεγάλοι επενδυτές προσφέροντας εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης σε χιλιάδες εταιρείες που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό.

*Ο Δρ. Προμηθέας Περίδης είναι δικηγόρος Ελλάδας και διδάκτορας πάνω στα Επενδυτικά Κεφάλαια από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας. Κατέχει μεταπτυχιακό σε οικονομικό ποινικό δίκαιο από το Ludwig Maximilians University του Μονάχου και μεταπτυχιακό σε τραπεζικό δίκαιο και χρηματοοικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Eργάζεται σαν νομικός σύμβουλος και σύμβουλος Κανονιστικής Συμμόρφωσης επενδυτικών κεφαλαίων στην Ελλάδα και το Λουξεμβούργο.

** Ο Γεώργιος Κορτέσης είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου και εργάζεται στο Λουξεμβούργο. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στο Ευρωπαϊκό και Διεθνές επενδυτικό και εμπορικό δίκαιο και στην επενδυτική διαιτησία από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ.Έχει εργαστεί ως νομικός σύμβουλος επενδυτικών κεφαλαίων σε επενδυτική τράπεζα στο Λουξεμβούργο και τώρα εργάζεται ως συνεργάτης σε διεθνή δικηγορική εταιρεία στο Λουξεμβούργο με αντικείμενο το δίκαιο των επενδυτικών κεφαλαίων.

Πηγή: capital.gr