Δια βίου εκπαίδευση: η μεγαλύτερη «βιομηχανία» της σύγχρονης εποχής

Επιχειρήσεις Έργα Οικονομία Υποδομές Χρήμα 13 Νοεμβρίου 2023 Αργύρης

Του Νίκου Ηλιάδη* Η ουσιαστική δια βίου εκπαίδευση και όχι η τυπική για απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, που άλλωστε δεν αποδίδει αποτελέσματα, με όλους τους...

Του Νίκου Ηλιάδη*

Η ουσιαστική δια βίου εκπαίδευση και όχι η τυπική για απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, που άλλωστε δεν αποδίδει αποτελέσματα, με όλους τους δυνατούς τρόπους και από όλους τους δυνατούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τις βιομηχανίες, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς πιστοποίησης, την τοπική αυτοδιοίκηση κλπ, αυτοτελώς ή σε συνεργαζόμενα σχήματα μεταξύ τους και στη μεγαλύτερη δυνατή κλίμακα είναι στις ανεπτυγμένες χώρες η μεγαλύτερη βιομηχανία της μεταβιομηχανικής εποχής.

Ανάγκη για δια βίου εκπαίδευση από όλους και από την τοπική αυτοδιοίκηση, ως αποτέλεσμα των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, του υπερπληθυσμού στον πλανήτη και της ανάγκης ανταπόκρισης στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής.

Σύμφωνα με τον οργανισμό IRDAC από το 1992 (IRDAC- Industrial Research and Development Advisory Committee of the European Community, 1992 ), το ποσοστό ανεργίας ατόμων χαμηλής εκπαίδευσης ήταν 6 φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό ανεργίας ατόμων με υψηλή εκπαίδευση στις ΗΠΑ, γεγονός που σημαίνει ότι το υψηλού ανταγωνιστικού επιπέδου εργασιακό περιβάλλον της χώρας αυτής έχει ανάγκη από εκπαιδευμένα άτομα για να λειτουργήσει, και εκτοπίζει τους ανεκπαίδευτους. Ομοίως στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό ανεργίας ατόμων χαμηλής εκπαίδευσης είναι 4 φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό ανεργίας ατόμων με υψηλή εκπαίδευση, στη Δανία 4,8 φορές, στην Ιταλία 1,8 φορές.

Αντίθετα, στην Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας ατόμων χαμηλής εκπαίδευσης σύμφωνα με τα στοιχεία του IRDAC ήταν μικρότερο (0,8 φορές) από το αντίστοιχο ποσοστό ανεργίας ατόμων υψηλής εκπαίδευσης (με τα όποια ποιοτικά προβλήματα έχει η εκπαίδευση αυτή). Βεβαίως τα επαγγέλματα αυτά χαμηλού επιπέδου που είναι διαθέσιμα δεν είναι και τα επιθυμητά.

Το οικονομικό, παραγωγικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιβάλλον της Ελλάδος έχει δημιουργηθεί κατά τρόπο ώστε οι μορφωμένοι να έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες εισχώρησης στην αγορά εργασίας συγκριτικά με τους αγράμματους, αφού η αγορά εργασίας δεν χρειάζεται μορφωμένους , που και η μόρφωση αυτή δεν συνδέεται πολλές φορές με τις πραγματικές ανάγκες του χώρου της εργασίας.

Σήμερα η κατάσταση φαίνεται να είναι δυσμενέστερη αφού εκατοντάδες χιλιάδες μορφωμένοι καταφεύγουν στις αγορές του εξωτερικού για να εντάξουν τις όποιες γνώσεις και δεξιότητες από το με προβλήματα και μη σύγχρονο εκπαιδευτικό μας σύστημα, ενώ το χαμηλού επιπέδου εργασιακό περιβάλλον, έχει ανάγκη να εισάγει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες αγράμματους / ανειδίκευτους για να λειτουργήσει, για χειρωνακτικές εργασίες χαμηλού επιπέδου που έχει να προσφέρει, και έχει ανάγκη από εργαζόμενους αυτής της μορφής για να λειτουργήσει.

Οι θέσεις εργασίας αυτής της μορφής χαμηλού επιπέδου εξαφανίζονται από τις ραγδαίες εξελίξεις στις ανεπτυγμένες χώρες, αφού εκτελούνται με αυτοματισμούς που προγραμματίζουν και λειτουργούν υψηλού επιπέδου και λιγότεροι σε αριθμό εκπαιδευμένοι εργαζόμενοι για εκτέλεση μιας συγκεκριμένης δουλειάς . Οι εκτοπιζόμενοι θα πρέπει να εκπαιδευθούν για να εισχωρήσουν παραγωγικά σε άλλα σημεία του οικονομικού συστήματος.

Το χαμηλού επιπέδου εργασιακό περιβάλλον επιλέγει και ανάλογους εκπροσώπους του στη διοίκηση και διαχείριση.

Οι αγράμματοι και η «επιφανειακή επικοινωνία» φαίνεται να έχουν σε αρκετές περιπτώσεις συγκριτικά μεγαλύτερη κοινωνική πρόσβαση και αποδοχή .

Όμως θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η γενικότερη αυτή μειονεκτική σύνθεση , δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίσει μαθηματικά τον ανταγωνισμό στο διεθνοποιημένο οικονομικό περιβάλλον. Παράγεται χαμηλού επιπέδου οικονομικό αποτέλεσμα.

Η επιστήμη δεν έχει ανακαλύψει ακόμη πως με χαμηλού επιπέδου λειτουργίες , διαδικασίες και προϋποθέσεις, μπορεί κανείς να ελπίζει σε υψηλού επιπέδου ποιότητα ζωής που επιδιώκουν όλοι.

Έτσι το αποτέλεσμα είναι να βλάπτονται οι περισσότεροι και κυρίως οι ασθενέστεροι και γενικότερα να προκύπτει χαμηλή ποιότητα ζωής για όλους: ακρίβεια, που είναι το κύριο πρόβλημα σήμερα, το οποίο απασχολεί τη χώρα μας (υψηλό κόστος παραγωγής και διάθεσης προϊόντων, χαμηλές αμοιβές που δεν είναι δυνατόν να καλύψουν τις ανάγκες και που δεν είναι δυνατόν να αυξηθούν με κανονιστικές διατάξεις), χαμηλού επιπέδου παροχής υπηρεσιών υγείας, παιδείας, έλλειψη δυνατότητας συντήρησης των κατασκευών (κτηρίων κατοικίας , σχολείων, νοσοκομείων κλπ. , συστημάτων απορροής ομβρίων , δρόμων, σιδηροδρόμων, γεφυρών κλπ.), τεράστιος και μεγάλου κόστους νεκρός χρόνος μετακινήσεων από και προς την εργασία κάτι που μηδενίζει τον ελεύθερο χρόνο σε συνδυασμό με επιβάρυνση του περιβάλλοντος , κλπ. επιταχυνόμενη υποβάθμιση .

Απαιτείται η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, αφού αποτελεί σήμερα τον κυριότερο συντελεστή της παραγωγής. Τα χαμηλού επιπέδου επαγγέλματα είναι αυτά που εξαφανίζουν οι εξελίξεις , ενώ όλα αλλάζουν περιεχόμενο με ραγδαίους ρυθμούς.

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να χαρίζονται/ μοιράζονται πτυχία, ενώ υπάρχουν και σχολές που οι “επιτυχόντες” σε αυτές χάνουν τον πολύτιμο χρόνο τους, χρήσιμες για το εκπαιδευτικό προσωπικό τους, που δεν επιθυμούν την λειτουργία ιδιωτικών ανταγωνιστικών μη κρατικών πανεπιστημίων, που όμως απαιτούν τεράστιες επενδύσεις. Έτσι λειτουργούν ΙΕΚ, που στο χαμηλό αυτό επίπεδο τα επαγγέλματα είτε καταργούνται είτε αλλάζουν ραγδαία περιεχόμενο από τις ραγδαίες εξελίξεις , οι οποίες δεν γίνονται στη χώρα μας αφού η έρευνα γίνεται στις ανεπτυγμένες χώρες και μεταφέρεται με μεγάλη καθυστέρηση , όση μεταφέρεται , ούτε υπάρχουν μηχανισμοί και εκπαιδευτές διάχυσης της πληροφόρησης με ουσιαστική δια- βίου εκπαίδευση με αποτέλεσμα έλλειψη ανταγωνιστικότητας .

Θα πρέπει με ορθολογικές και ουσιαστικές διαδικασίες που εφαρμόζονται στις ανεπτυγμένες χώρες, να επιδιώκεται η σύγχρονη και ουσιαστική εκπαίδευση όλων στο μέγιστο βαθμό, με όλους τους δυνατούς τρόπους , ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός, ως ανάγκη πλέον επιβίωσης μιας κοινωνίας στο διεθνοποιημένο περιβάλλον.

Η ουσιαστική δια βίου εκπαίδευση και όχι η τυπική για απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων που άλλωστε δεν αποδίδει αποτελέσματα, με όλους τους δυνατούς τρόπους και από όλους τους δυνατούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς , τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τις βιομηχανίες , τα εκπαιδευτικά ιδρύματα , τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς πιστοποίησης , την τοπική αυτοδιοίκηση κλπ, αυτοτελώς ή σε συνεργαζόμενα σχήματα , στη μεγαλύτερη δυνατή κλίμακα είναι στις ανεπτυγμένες χώρες η μεγαλύτερη βιομηχανία της μεταβιομηχανικής εποχής .

Ειδικά η δια βίου εκπαίδευση από την τοπική αυτοδιοίκηση στην οποία η αποκέντρωση δεν εφαρμόσθηκε όπως απαιτείται και ισχύει στις Δυτικές χώρες σε αρμοδιότητες και εξουσίες, μπορεί να αναδείξει την κρισιμότητα του ρόλου της, και να προωθήσει την ανάπτυξη αξιών για την αντιμετώπιση της κρίσης θεσμών και διογκούμενων καθημερινά προβλημάτων.

Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών που ανακατασκευάζουν τον γνωστό μέχρι σήμερα κόσμο με προεκτάσεις στην οικονομία, την εκπαίδευση , την αγορά εργασίας και σε όλες τις διαστάσεις της ζωής.

Μεγάλες επιχειρήσεις έχουν καθιερώσει από δεκαετίες στις ανεπτυγμένες χώρες τμήμα εκπαίδευσης προσωπικού, όπως τα παλιά παραδοσιακά τμήματα οικονομικών, παραγωγής πωλήσεων, μεταφορών, μάρκετινγκ κλπ. για να μπορούν να παρακολουθούν τις εξελίξεις .

Στη χώρα μας που το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων (πάνω από 90% ) είναι μικρές επιχειρήσεις, (από 2 έως το πολύ 10 εργαζόμενοι ), οι πρακτικές αυτές είναι δύσκολο να εφαρμοσθούν. Χρειάζεται η εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών για κάλυψη των αναγκών δια βίου εκπαίδευσης των μικρών επιχειρήσεων.

Αρκετοί Δήμοι έχουν αρχίσει και στη χώρα μας να κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι σχετικές πρωτοβουλίες απέχουν βέβαια πάρα πολύ από το να προσφέρουν οργανωμένα προγράμματα που προσφέρουν συγκεκριμένες αναγκαίες γνώσεις ανάλογα με τις εξελίξεις, σε σύνδεση με την αγορά εργασίας.

Αποτελούν όμως θύλακες που μπορούν να εξελιχθούν στα απαιτούμενα σχήματα σαν αποτέλεσμα των πιέσεων των καιρών.

Παράδειγμα αποτελεί ο Δήμος Κηφισιάς που έχει δημιουργήσει “Κανάλι” με πολλές διαλέξεις σε μια ποικιλία θεμάτων που έχει καταχωρήσει και στο διαδίκτυο. ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ

H χώρα μας είναι η μοναδική Ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχει και σήμερα σύστημα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, τόσο για τη βασική Γενική εκπαίδευση όσο και για την επαγγελματική και δια βίου εκπαίδευση.

Δεν έχει καμιά πανεπιστημιακή σχολή τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης παρά την αναγνωρισμένη σπουδαιότητά της από όλες τις πολιτικές παρατάξεις.

Στο συνημμένο διάγραμμα ποσότητας μεταβολών / χρόνου, η ευθεία γραμμή μετατρέπεται σε καμπύλη με μεγάλη κλίση στην αρχή του 20ου αιώνα και ο αριθμός των μεταβολών αυξάνει δραματικά στις μέρες μας και όχι σε ένα σημείο του γνωστού σήμερα κόσμου.

Ο Daniell Bell στο βιβλίο του “Ο ερχομός της Μεταβιομηχανικής Κοινωνίας” από τη δεκαετία του 1970, αναφέρει : “ Ο μέσος όρος του χρόνου που απαιτείται μεταξύ της αρχικής ανακάλυψης και της δυνατότητας για εμπορική χρήση ενός τεχνολογικού προϊόντος , έχει μειωθεί από τα 30 χρόνια που ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα , σε 16 χρόνια μετά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο, σε 9 χρόνια μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, και σε 3 χρόνια στην εποχή μας “.

Σήμερα το χρονικό αυτό διάστημα είναι μικρότερο του έτους.

Ο αναμφισβήτητος υψηλός ρυθμός των τεχνολογικών μεταβολών, που επιταχύνεται με τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και την κλιματική αλλαγή, δημιουργεί ιδιαίτερα πιεστικές ανάγκες σχετικά με τη μορφή της εκπαίδευσης που θα πρέπει να έχουν οι μαθητές που θα ζήσουν σε περίοδο που θα χαρακτηρίζεται από έντονες τεχνολογικές και κοινωνικές μεταβολές, και το ποια θα είναι η επίδραση των μεταβολών αυτών στον κοινό άνθρωπο που θα έχει σκοπό να ζήσει μια κανονική ζωή. Χωρίς κατάλληλη προετοιμασία οι πολίτες θα αντιμετωπίσουν δύσκολες και οδυνηρές καταστάσεις , στην προσπάθειά τους να παρακολουθήσουν υποχρεωτικά τις αναγκαίες εξελίξεις.

Ανάλογους ρυθμούς ραγδαίας εξέλιξης ακολούθησε και η αύξηση του πληθυσμού.

Τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία έχουν παρουσιασθεί από τον Warshofsky στο βιβλίο του “ο έλεγχος στη ζωή- ο 21ος αιώνας”.

Ο πληθυσμός της γης την εποχή του Χριστού ήταν 300 εκατομμύρια.
Ο πληθυσμός της γης διπλασιάσθηκε το 1700 μ.χ. σε 600 εκατομμύρια.
Ο πληθυσμός της γης διπλασιάσθηκε πάλι το 1900 σε 1200 εκατομμύρια
Από το 1900 ο πληθυσμός διπλασιάζεται κάθε 30 με 40 χρόνια .
Το 1950 ήταν 3 δισεκατομμύρια και είναι 8 δισεκατομμύρια σήμερα.

Αν ο ρυθμός αυτός αύξησης ήταν από την εποχή του Χριστού θα είχαμε 20 εκατομμύρια στη θέση του κάθε ατόμου που ζει σήμερα , ή θα αναλογούσαν 900 άτομα σε κάθε τετραγωνικό μέτρο διαθέσιμης επιφανείς εδάφους.

Ο δικός μας πληθυσμός που αποτελεί 0,13% του παγκόσμιου πληθυσμού, μειώνεται για διάφορους λόγους και αφού δεν μπορεί οικονομικά να υποστηριχθεί αύξηση του πληθυσμού, με προφανώς δυσάρεστα αποτελέσματα. Αντίστοιχα ομιλείται από ανάλογο πληθυσμό και η γλώσσα μας, και απαιτείται η γνώση ξένων ( εμπορικών ) γλωσσών για να έχουμε πρόσβαση στην πληροφόρηση που παράγεται στις ανεπτυγμένες χώρες, όπως γίνεται και στις Βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες με ανάλογο πληθυσμό, που μαθαίνουν 2-3 γλώσσες από το σχολείο.

Η πληροφόρηση και η γνώση γίνεται περισσότερο καθοριστικός συντελεστής της παραγωγής, και είναι διαφορετικός από τους παραδοσιακούς συντελεστές της παραγωγής (έδαφος , εργασία, κεφάλαιο), που είναι πεπερασμένοι . Ο πρόσθετος αυτός συντελεστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο ίδιος και από άλλον και από άλλους , και η χρήση αυτή παράγει νέα γνώση από όσους περισσότερους χρησιμοποιείται.

Κοινωνίες που αναπτύσσουν το ανθρώπινο δυναμικό τους στο μέγιστο δυνατό βαθμό αξιοποιούν τον νέο αυτό συντελεστή της παραγωγής, και εξασφαλίζουν ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα και υψηλού επιπέδου βιοτικό επίπεδο. Δυστυχώς η χώρα μας δεν καταφέρνει να αξιοποιήσει το ανθρώπινο κεφάλαιο που διαθέτει , που καταφεύγει σε εκατοντάδες χιλιάδες στο εξωτερικό για να εντάξει στις εκεί αγορές τις όποιες γνώσεις και ικανότητες διαθέτει από το με μεγάλα προβλήματα εκπαιδευτικό μας σύστημα, ενώ εισάγει ανεκπαίδευτους για να λειτουργήσει.