«Διαχείριση κινδύνων – κρίσεων»
ΕπωνύμωςΠεριβάλλονΥποδομές 17 Ιουνίου 2018 Αργύρης
Του Δημήτριου Καραπάνου*
Περιληπτική αναφορά εισηγήσεως με θέμα: «Διαχείριση κινδύνων – κρίσεων» . Η εισήγηση περιλαμβάνει τα παρακάτω 11 επιμέρους κεφάλαια:
- Εισαγωγή: Τονίζεται η σπουδαιότητα του θέματος για το περιβάλλον, την επιβίωση και την ποιότητα της ζωής μας. Την ένταξη του θέματος στον κατάλογο των θεμάτων παγκοσμίου ενδιαφέροντος και τους στόχους και τα μέτρα που αποφασίστηκαν το 2015 στην ειδική σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ κατά πιστή μετάφραση των σχετικών πρακτικών.
- Εννοιολογική Προσέγγιση αναγκαίων όρων: Ορίζεται το περιεχόμενο μερικών βασικών όρων που υπεισέρχονται στην επιστημονική προσέγγιση της «Διαχείρισης – κινδύνων – κρίσεων –καταστροφών» ακριβώς όπως αναγράφεται στο λεξικό όρων που εξέδωσε το Μάιο του 2009 η Γραμματεία της Διεθνούς Στρατηγικής του ΟΗΕ για την μείωση των καταστροφών.
- Η όλη πορεία εξέλιξης πιθανών κινδύνων: Εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα που μπορούν να προκύψουν από ένα πιθανό κίνδυνο σε κάθε δυνατή περίπτωση σταδιακής εξέλιξής του (αποτροπή ή εκδήλωση κινδύνου – κρίση διαχειρίσιμη ή μη –έκτακτη ανάγκη διαχειρίσιμη ή μη – επέλευση καταστροφής). Εξαγωγή επιμέρους συμπερασμάτων όπως π.χ. όλων των κινδύνων οι επιπτώσεις μπορούν να περιοριστούν μέσω αποτελεσματικής διαχείρισης αυτών.
- Ενιαιοποιημένη Διαχείριση Κινδύνων – Κρίσεων και Κοινοί Παράγοντες επιτυχημένης διαχείρισης. Αναφέρεται ότι ο μέσος άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται το διαχωρισμό της έννοιας της “διαχείρισης κινδύνου” από την αντίστοιχη που επακολουθεί του κινδύνου, “διαχείριση κρίσης”. Τις αντιλαμβάνεται ως μια ενιαία διαχείριση. Στην πράξη αποδεικνύεται ότι ελάχιστη σημασία έχει η διάκριση των ορίων διαχείρισης κινδύνου από τη διαχείριση της αντίστοιχης κρίσης εκτός της περίπτωσης που η κρίση μεταλλάσσεται σε έκτακτη ανάγκη. Αναφέρονται ως κοινοί θετικοί παράγοντες που υπεισέρχονται σε κάθε διαχείριση κινδύνων ή κρίσεων: Η συλλογικότητα, η συνεργασία, ο συντονισμός, κατανομή υπευθυνοτήτων, αναγνώριση χαρακτηριστικών στοιχείων, αξιολόγηση κατάστασης, αξιοποίηση πληροφοριών και προειδοποιητικών φαινομένων κ.λ.π.
- Διαχείριση Κινδύνων –Κρίσεων (τι αφορά). Γίνεται εκτεταμένη αναφορά και καταδεικνύεται το συγγενές ή και ταυτόσημο περιεχόμενο της διαχείρισης κινδύνου και της αντίστοιχης διαχείρισης κρίσης μέσω της συσχέτισης του κοινού αιτίου αναφοράς αυτών. Επισημαίνονται οι φυσικοί κίνδυνοι και οι αποκαλούμενοι διεθνώς Natechs (φυσικοτεχνικοί) κίνδυνοι, ως πρόξενοι μικρών ή μεγάλων καταστροφών, γεγονός που προκάλεσε την μέσω ΟΗΕ θεσμοθέτηση της Πολιτικής Προστασίας παγκοσμίως.
- α) Ο τεχνοκρατικός πολιτισμός, πηγή νέων κινδύνων.
β) Η διαχείριση των νέων κινδύνων απειλή για τη δημοκρατία;
Αναδεικνύεται πως η αυξανόμενη εξάρτηση της ζωής μας από τις εφαρμογές της τεχνολογικής εξέλιξης, μεταλλάσσει τον πολιτισμό μας σε τεχνοκρατικό, ανατρέπει σχέσεις (οικονομικές, διεθνείς, εργασιακές, συντελεστών παραγωγής), ενισχύει υφιστάμενους κινδύνους και μετατρέπεται σε φυτώριο νέων κινδύνων εκτεταμένων βιαιοπραγιών, τρομοκρατικών επιθέσεων δολιοφθοράς κ.τ.λ.
Επισημαίνεται η τάση των κρατικών αρχών παγκοσμίως που τείνει να παγιωθεί, να καταφεύγει εύκολα την τελευταία τριετία για την εξουδετέρωση αυτών των νέων κινδύνων στον περιορισμό ή καταπάτηση ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Γεγονός που αποτελεί τεράστιο κίνδυνο για την Δημοκρατία. Αναδεικνύονται επίσης ως Νούμερο 1 σύγχρονος κίνδυνος με εξαιρετικά σοβαρές επιπτώσεις για την ΕΕ και κυρίως για τη χώρα μας, οι ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές εξαιτίας των νέων κινδύνων γεωπολιτικής σύγκρουσης συμφερόντων.
- Οι δύο παράμετροι διακύμανσης επιπτώσεων στη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων (volatility correlation).Αναδεικνύεται η σημασία και η βαρύτητα των παραμέτρων αυτών στη διαχείριση κινδύνων και επεξηγείται με την παράθεση δύο αντίστοιχων παραδειγμάτων πιθανών κινδύνων.
- Μέθοδοι υπολογισμού και εκτίμησης παραγόντων εκδήλωσης κινδύνων και κρίσεων και της διαχείρισης αυτών. Περιγράφονται αναλυτικά οι τρεις κύριες επιστημονικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό ή εκτίμηση παραγόντων εκδήλωσης κινδύνων αναγκαίων για την αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων – κρίσεων: μέθοδος valueatrisk, μέθοδος στατιστικής ανάλυσης και μέθοδος επιχειρησιακής έρευνας. Επίσης για ποιες κατηγορίες κινδύνων εφαρμόζονται. Γίνεται αναφορά και στις εμπειρικές μεθόδους και σε ποιες (περιορισμένες) περιπτώσεις κινδύνων εφαρμόζονται ακόμη.
- α) Παράγοντες διαμόρφωσης και επιτυχίας του πλαισίου διαχείρισης κινδύνων -κρίσεων.
β) Η επιτυχής εφαρμογή ενός επιτελικού σχεδιασμού απόκρουσης και απώθησης επιτιθέμενου εχθρού ως παράδειγμα υποδειγματικής διαχείρισης κινδύνων – κρίσεων.
Με συσχέτιση των αντικειμένων όλων των προηγουμένων κεφαλαίων προκύπτει ο σκελετός και οι επιμέρους διαστάσεις ενός γενικού πλαισίου που καλύπτει το θέμα της παρούσης εισήγησης. Καθοριστικής σημασίας παράγων διαμόρφωσης του πλαισίου αυτού αναδεικνύεται το κόστος αντιμετώπισης και τα ειδικά προσόντα και ικανότητες των υπευθύνων για τη διαχείριση κινδύνων – κρίσεων. Επειδή έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι, ο σχεδιασμός και η διαχείριση πολεμικών επιχειρήσεων αμυντικού χαρακτήρα από τις ένοπλες δυνάμεις είναι από κάθε άποψη υποδειγματική, λαμβάνεται ως παράδειγμα προσομοίωσης και υποδειγματικής διαχείρισης κινδύνων – κρίσεων το σενάριο ανάληψης κινδύνου από αμυνόμενο στρατιωτικό σχηματισμό έναντι επίθεσης εχθρικού σχηματισμού. Αντιπαραβάλλεται κάθε φάση εξέλιξης του σεναρίου αυτού από την αρχή μέχρι το πεδίο της μάχης με την αντίστοιχη εξομοιούμενη φάση διαχείρισης κινδύνων, οπότε αναδεικνύονται τα κύρια στοιχεία, μέθοδοι και παράγοντες που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων και κρίσεων.
Κύκλος διαχείρισης κινδύνων του Hamilton.Επεξηγείται η πιο επιτυχής γραφική απεικόνιση κατηγοριών και ειδών ανά κατηγορία κινδύνων μετά αντίστοιχα μέτρα αντιμετώπισης, τους υπευθύνους εφαρμογής των μέτρων, της πληροφοριακής διασύνδεσης όλων των υπευθύνων και της σπουδαιότητας του έχοντος τη συνολική ευθύνη, ισότιμης με την όλη διακυβέρνηση, όπως την εμπνεύστηκε και σχεδίασε ο Hamiltonκαι φέρει το όνομά του το σχετικό παρακάτω διάγραμμα:
- Εθελοντισμός και διαχείριση καταστροφών. Αναδεικνύεται η εξέχουσα σημασία του εθελοντισμού παγκοσμίως στον τομέα της πολιτικής προστασίας και όχι μόνο, τα κίνητρα και τα οφέλη του εθελοντισμού. Εντοπίζονται τα προβλήματα ανάπτυξης του εθελοντισμού και πως μπορεί να ξεπεραστούν. Τέλος, δίνονται στοιχεία κατανομής εθελοντικών οργανώσεων στην Ελλάδα ανά διοικητική περιφέρεια.
