Διδακτική και επίκαιρη η ρήση του Ισοκράτη στο επιστύλιο της Γενναδείου  

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Η αριθμητικά φθίνουσα κοινωνία μας έχει ανάγκη από τονωτικές πληθυσμιακές ενέσεις. Ήρθε η ώρα να αγκαλιάσουμε τους νέους Έλληνες απ’ όπου και αν προέρχονται. Ο Γιάννης Αντετοκούμπο μας δείχνει τον δρόμο.

«Έλληνες καλούνται οι της παιδεύσεως της ημετέρας μετέχοντες»- Η ρήση του Ισοκράτη στο επιστύλιο της Γενναδείου

Ισοκράτης

Στο επιστύλιο πάνω από την είσοδο της Γενναδείου αναγράφεται η γνωστή ρήση του Ισοκράτη ότι «Έλληνες καλούνται οι της παιδεύσεως της ημετέρας μετέχοντες».

Αν δεν δεχτούμε και πιστέψουμε ότι όλοι οι μετέχοντες της Ελληνικής παιδείας, άσχετα από την εθνότητα τους, τον τόπο γέννησης τους και το θρήσκευμά τους, είναι ισότιμοι Έλληνες πολίτες, τότε χάσαμε το παιχνίδι. Το κοινωνικό αλλά και το δημογραφικό. Ποιος, εξάλλου, δεν αισθάνεται υπερήφανος όταν βλέπει γυμνασιόπαιδα δεύτερης γενιάς, από τις Φιλιππίνες και αλλού, να μιλάνε μεταξύ τους σε άπταιστα ελληνικά; Άραγε αυτοί δεν έχουν εκπληρώσει την προϋπόθεση της ρήσης του Ισοκράτη; Δεν είναι Έλληνες; Δεν ισχύει, βέβαια, το ίδιο για τους αλλοδαπούς οι οποίοι μπορούν να αποκτήσουν Ελληνική υπηκοότητα επενδύοντας σε ακίνητα. Οι επενδυτές αυτοί, πόσο Έλληνες μπορεί να θεωρηθούν; Η ρήση του Ισοκράτη σίγουρα δεν είχε προβλέψει την περίπτωση τους.

Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Το σχετικά πρόσφατο κύμα προσφύγων, και κυρίως μεταναστών, έχει αλλάξει τα δεδομένα όσο δεν θα μπορούσε ποτέ κανείς να φανταστεί. Ανεπιθύμητοι για τους περισσότερους από μας, όπως ανεπιθύμητοι ήταν, για μεγάλο μέρος της Ελληνικής κοινωνίας, οι Ελληνικής καταγωγής πρόσφυγες του 1922. Εύκολο, τώρα, να φανταστούμε πως θα ήταν, σήμερα, η Ελλάδα χωρίς την συνεισφορά αυτών των νέων αφίξεων στην μετέπειτα πορεία της χώρας.

Το πρόβλημα με τους τωρινούς μετανάστες είναι υπαρκτό, και θα γίνεται οξύτερο λόγω της αναπότρεπτης αύξησης των παγκόσμιων μεταναστευτικών ροών. Υπαρκτή είναι και η ανάγκη τονωτικών πληθυσμιακών ενέσεων σε μια κοινωνία που είναι κουρασμένη και με φθίνουσα γεννητικότητα. Είναι τόσο δύσκολο να ακολουθήσουμε το παράδειγμα κρατών όπως η Γερμανία και η Σουηδία, που με στοχευμένες κινήσεις άνοιξαν την πόρτα στην απορρόφηση μεταναστών; Διερωτάσαι ποιοι είναι οι δικοί μας στόχοι, πως σχετίζονται με τα πραγματικά προβλήματα μας και γιατί δεν έχουμε υπερκομματική πολιτική για το δημογραφικό. Με το φάσμα μιας γερασμένης και πληθυσμιακά συρρικνούμενης χώρας, γιατί δεν βλέπουμε την ευκαιρία που αντιπροσωπεύουν οι μετανάστες; Εύκολα ξεχνάμε ότι ορισμένα επαγγέλματα έχουν πια γίνει απαξιωτικά για τους Έλληνες, όπως είναι ολοφάνερο αν κοιτάξουμε γύρω μας στους χώρους δουλειάς αυτής της πόλης. Και εμάς, εμάς μας απασχολεί ο τόπος προέλευσης ακόμα και για ασυνόδευτους ανήλικους, την καλύτερη δυνατή μαγιά για μελλοντικούς Έλληνες στη βάση του Ισοκράτη. Ξεχνάμε, επίσης, ότι και στην αρχαιότητα, ένα σημαντικό ποσοστό των κατοίκων της Αττικής ήταν ελεύθεροι μετανάστες. Ας θυμόμαστε, ακόμα, ότι και όλοι εμείς μετανάστες ήμασταν κάποτε. Εξαρτάται από το πόσο πίσω θα πας το ρολόι της ιστορίας.

Απο δύο ηπείρους σε σχολείο της Κυψέλης – Η καλύτερη μαγιά για το μέλλον…

Στην πραγματικότητα, πολλοί συμπολίτες μας δεν είναι συμφιλιωμένοι με την ιδέα της κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς και παραμένουν προσκολλημένοι στην πεποίθηση ότι οι μετανάστες συνιστούν απειλή. Από επίσημα χείλη άλλα ακούς, όπως «Είμαι υπερήφανος όταν βλέπω μια κοινωνία η οποία μετατρέπεται σε πολυπολιτισμική σιγά σιγά» – Κυριάκος Μητσοτάκης [Δευτερολογία στη Βουλή /10.2019], και «Αθηναίος είναι κάθε άνθρωπος που έχει επιλέξει να ζει και να μεγαλώνει τα παιδιά του στην Αθήνα» – Παύλος Γερουλάνος [Σεράφειο Πολιτιστικό Κέντρο  /17.03.2019]. Μακάρι να τα δούμε αυτά και στην πράξη.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design