ΕΕ: οι περιβαλλοντικές και οικονομικές παραβάσεις της Ελλάδας

Της Ντίνας Καράτζιου/

Πέντε υποθέσεις παράβασης της Ελλάδας για περιβαλλοντικά και οικονομικά θέματα  περιλαμβάνονται στην αναφορά της Κομισιόν, όπου και καταγράφονται οι νομικές διαδικασίες, κατά όλων των κρατών μελών που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις του ενωσιακού δικαίου.

Πέντε υποθέσεις παράβασης με τη μία εξ αυτών να έχει ήδη παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο,  περιλαμβάνονται στην αναφορά της Κομισιόν  για την Ελλάδα.

Η χώρα μας, κρίνεται ασυνεπής, σε ζητήματα ίσης φορολογικής μεταχείρισης, κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη διαχείριση της όχλησης και του θορύβου, την εφαρμογή δύο οδηγιών που σχετίζονται με τα ύδατα και τις πλημμύρες, ενώ εγκαλείται τέλος, και για τη μη ορθή μεταφορά των διατάξεων που αφορούν την προστασία από τυχόν παραχαράξη του ευρωπαϊκού νομίσματος

Στο ευρωδικαστήριο

Καμπανάκι με απόφαση παραπομπής  της χώρας  στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, σχετικά με τους κανόνες μη ισότιμης μεταχείρισης που εφαρμόζει η  Ελλάδα για τη φορολογία εισοδήματος επιχειρήσεων με υποκαταστήματα στην αλλοδαπή, καταγράφεται στην αναφορά της Κομισιόν.

Επίσης, ένα βήμα πριν παραπομπή της στο Ευρωδικαστήριο (Αιτιολογημένη Γνώμη) βρίσκεται η Ελλάδα μαζί με τη Ρουμανία γιατί δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη τις διαδικασίες για τη θέσπιση εθνικών προγραμμάτων  ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπως απαιτείται βάσει της οδηγίας (ΕΕ) 2016/2284 σχετικά με τη μείωση των εθνικών εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων.

Η οδηγία θεσπίζει δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών για τις ανθρωπογενείς ατμοσφαιρικές εκπομπές των κρατών μελών όσον αφορά διάφορες ουσίες (διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, πτητικές οργανικές ενώσεις πλην μεθανίου, αμμωνία και λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2,5).

Επίσης, η Κομισιόν εγκαλεί την Ελλάδα (Προειδοποιητική Επιστολή), γιατί δεν έχει εγκρίνει ως όφειλε αρκετά σχέδια δράσης και στρατηγικούς χάρτες θορύβου για διάφορους οικισμούς, οδούς αλλά και για το αεροδρόμιο της Αθήνας. Αναφέρει μάλιστα, ότι για κάποιες  περιοχές, τα εγκριθέντα σχέδια και οι χάρτες δεν πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στην οδηγία και έχουν εγκριθεί χωρίς τη δέουσα διαβούλευση με το κοινό.

Στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας παράβασης (Προειδοποιητική Επιστολή) βρίσκεται η Ελλάδα για την εφαρμογή της οδηγίας  (2007/60/ΕΚ),  που αφορά την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας. Σύμφωνα με την οδηγία για τις πλημμύρες, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την επανεξέταση των προκαταρκτικών τους αξιολογήσεων των κινδύνων πλημμύρας και, εάν χρειάζεται, να τις επικαιροποιούν, ώστε τόσο το κοινό όσο και η Επιτροπή να έχουν επίγνωση των νέων εξελίξεων όσον αφορά τους κινδύνους πλημμύρας.

Τέλος, η  Ελλάδα έχει δύο μήνες καιρό, πριν προχωρήσουν περαιτέρω οι διαδικασίες παράβασης για να απαντήσει στην Κομισιόν για την ορθή εφαρμογή της οδηγίας που αφορά ζητήματα προστασίας  για την αποφυγή παραχάραξης του ευρώ.

Για την Ελλάδα, μεταξύ άλλων, καταγράφεται, ότι δεν έχει μεταφέρει ορθά τις διατάξεις της οδηγίας σχετικά με το ελάχιστο επίπεδο της μέγιστης ποινής φυλάκισης για την παραγωγή και διανομή πλαστών νομισμάτων, η οποία θα πρέπει να είναι οκτώ και πέντε έτη, αντίστοιχα. Επίσης, η εθνική νομοθεσία δεν προβλέπει ότι, για τη διερεύνηση και τη δίωξη αδικημάτων δυνάμει της οδηγίας, διατίθενται αποτελεσματικά ερευνητικά μέσα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στις υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος ή σε άλλες υποθέσεις σοβαρής εγκληματικότητας

Τα  στάδια στη διαδικασία παράβασης και οι τομείς πολιτικής

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην τακτική της δέσμη αποφάσεων για υποθέσεις παράβασης, κινεί νομική διαδικασία κατά των κρατών μελών που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Ενωσιακό Δίκαιο.  Η  αναφορά με τη δέσμη των παραβάσεων διακρίνεται σε δέκα τομείς πολιτικής: Εσωτερική αγορά, βιομηχανία, επιχειρηματικότητα και ΜΜΕ, Μετανάστευση, Εσωτερικές Υποθέσεις και Ένωση Ασφάλειας, Χρηματοπιστωτική σταθερότητα, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και Ένωση Κεφαλαιαγορών, Κινητικότητα και μεταφορές, Δικαιοσύνη, Περιβάλλον και αλιεία, Δημόσια υγεία, Ψηφιακή οικονομία, Ενέργεια και κλίμα και τέλος, Φορολογία και τελωνειακή ένωση.

Η διαδικασία παράβασης αρχίζει με ένα αίτημα παροχής πληροφοριών («προειδοποιητική επιστολή») από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς το σχετικό κράτος μέλος, στο οποίο πρέπει να δοθεί απάντηση εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, συνήθως δύο μηνών.

Αν η Επιτροπή δεν μείνει ικανοποιημένη από τις πληροφορίες και καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το συγκεκριμένο κράτος μέλος έχει παραβεί υποχρέωση που υπέχει βάσει του δικαίου της ΕΕ, μπορεί τότε να απευθύνει επίσημο αίτημα συμμόρφωσης με το δίκαιο της ΕΕ («αιτιολογημένη γνώμη»), καλώντας το κράτος μέλος να την ενημερώσει για τα μέτρα που έλαβε για να συμμορφωθεί εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, συνήθως δύο μηνών. Αν ένα κράτος μέλος παραλείπει να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει το εν λόγω κράτος μέλος στο Δικαστήριο της Ε.Ε.

Οι παραβάσεις της Ελλάδας

 Στο ευρωδικαστήριο για άνιση φορολογική μεταχείριση: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη νομοθεσία της για τη φορολογία εισοδήματος. Βάσει της οποίας διαφοροποιείται η φορολογική μεταχείριση όσον αφορά επιχειρηματικές ζημίες που προκύπτουν στην Ελλάδα και ζημίες που προκύπτουν σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ. Ταυτόχρονα, αμφότερες οι κατηγορίες επιχειρηματικού κέρδους υπόκεινται σε φορολογία στην Ελλάδα.Η εν λόγω ελληνική νομοθεσία, όπως ερμηνεύεται από υπουργική εγκύκλιο, διαφοροποιεί τη φορολογική μεταχείριση, όσον αφορά τη φορολογική αναγνώριση ζημιών, των φορολογούμενων κατοίκων ημεδαπής των οποίων οι επιχειρήσεις έχουν εγκατασταθεί αποκλειστικά στην Ελλάδα και των φορολογούμενων κατοίκων ημεδαπής των οποίων τουλάχιστον μέρος των επιχειρήσεων έχουν εγκατασταθεί σε άλλα κράτη της ΕΕ / του ΕΟΧ. Ενώ τόσο τα επιχειρηματικά κέρδη που παράγονται στην Ελλάδα όσο και τα επιχειρηματικά κέρδη που παράγονται σε άλλο κράτος της ΕΕ / του ΕΟΧ υπόκεινται σε φορολόγηση στην Ελλάδα, η μεταχείριση των ζημιών που προκύπτουν στην αλλοδαπή περιορίζεται.Η διαδικασία επί παραβάσει κινήθηκε το 2018, οπότε και απεστάλη προειδοποιητική επιστολή ενώ το 2019 ακολούθησε αιτιολογημένη γνώμη.

Ποιότητα του αέρα: Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα και τη Ρουμανία να θεσπίσουν εθνικά προγράμματα ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, κινώντας τη διαδικασία παράβασης με τη μορφή της αιτιολογημένης γνώμης. Τα εθνικά προγράμματα ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, θεσμοθετούνται βάσει της οδηγίας (ΕΕ) 2016/2284 αναφορικά με τη μείωση των εθνικών εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων. Η οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη να καταρτίσουν, να εγκρίνουν και να εφαρμόσουν εθνικά προγράμματα ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, προκειμένου να επιτύχουν επίπεδα ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα που δεν προκαλούν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η οδηγία θεσπίζει δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών για τις ανθρωπογενείς ατμοσφαιρικές εκπομπές των κρατών μελών όσον αφορά διάφορες ουσίες [διοξείδιο του θείου, οξείδια του αζώτου, πτητικές οργανικές ενώσεις πλην μεθανίου, αμμωνία και λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2,5)]. Οι εκπομπές αυτών των ρύπων, καθώς και οι επιπτώσεις τους, πρέπει να παρακολουθούνται και να αναφέρονται. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει στόχο να κατευθύνει την ΕΕ προς τη φιλοδοξία μηδενικής ρύπανσης, η οποία ωφελεί τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον και την κλιματική ουδετερότητα. Για τους προαναφερθέντες λόγους, η Επιτροπή αποστέλλει σήμερα αιτιολογημένη γνώμη στα οικεία κράτη μέλη. Η Ελλάδα και η Ρουμανία έχουν πλέον προθεσμία δύο μηνών για να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Θόρυβος: Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα να εγκρίνει στρατηγικούς χάρτες θορύβου και σχέδια δράσης. Η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει συμπληρωματική προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα λόγω μη συμμόρφωσής της με τους ενωσιακούς κανόνες για τον περιβαλλοντικό θόρυβο. Η οδηγία2002/49/ΕΚ ορίζει μια κοινή προσέγγιση με σκοπό την αποφυγή, την πρόληψη ή τη μείωση των επιβλαβών επιπτώσεων που οφείλονται στην έκθεση στον περιβαλλοντικό θόρυβο. Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να εγκρίνουν χάρτες θορύβου και σχέδια δράσης και να τα αναθεωρούν σε περιοδική βάση .Σύμφωνα με την οδηγία, η στρατηγική χαρτογράφηση του θορύβου θα πρέπει να διεξάγεται σε ορισμένες περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Τα σχέδια δράσης θα πρέπει να αποσκοπούν στην  αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων στις εν λόγω περιοχές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και θα πρέπειν α καταρτίζονται από τις αρμόδιες αρχές σε διαβούλευση με το κοινό. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει στόχο να κατευθύνει την ΕΕ προς τη φιλοδοξία μηδενικής ρύπανσης, η οποία ωφελεί τηδημόσια υγεία, το περιβάλλον και την κλιματική ουδετερότητα. Η Ελλάδα δεν έχει εγκρίνει αρκετά σχέδια δράσης και στρατηγικούς χάρτες θορύβου για διάφορους οικισμούς, οδούς και για το αεροδρόμιο της Αθήνας. Για άλλες περιοχές, τα εγκριθέντα σχέδια και οι χάρτες δεν πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στην οδηγία και έχουν εγκριθεί χωρίς τη δέουσα διαβούλευση με τοκοινό. Επίσης, η Ελλάδα δεν επαλήθευσε κατά πόσον θα ήταν αναγκαία η αναθεώρηση των υφιστάμενων σχεδίων δράσης. Ο θόρυβος που προκαλείται από την οδική, τη σιδηροδρομική και την εναέρια κυκλοφορία αποτελεί την υπ’ αριθμό δύο κύρια περιβαλλοντική αιτία πρόωρων θανάτων στην  Ευρώπη, μετά την ατμοσφαιρική ρύπανση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ο εν λόγω θόρυβος συμβάλλει σε 48 000 νέα περιστατικά ισχαιμικής καρδιοπάθειας ετησίως, οδηγώντας σε πρόωρους θανάτους, ενώ 6 500 000 άτομα έχουν χρόνια σημαντική διαταραχήτ ου ύπνου. Για τους προαναφερθέντες λόγους, η Επιτροπή αποστέλλει σήμερα προειδοποιητική  επιστολή στην Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσει στην επιστολή. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να εκδώσει αιτιολογημένη γνώμη

Νερό- Πλημμμύρες: Η Επιτροπή υπενθυμίζει στην Ελλάδα τη Βουλγαρία την Κύπρο την τη Λιθουανία, τη Μάλτα και την Ισπανία την υποχρέωσή τους να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με τις αξιολογήσεις των κινδύνων πλημμύρας Η Επιτροπή ζητεί από τη Βουλγαρία, την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Λιθουανία, τη Μάλτα και την Ισπανία να υποβάλουν τις συναφείς απαιτούμενες εκθέσεις βάσει διαφόρων ενωσιακών νόμων σχετικά με το νερό. Τα κράτη μέλη έχουν υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με την οδηγία για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος (2008/105/ΕΚ) και την οδηγία για τις πλημμύρες (2007/60/ΕΚ). Σύμφωνα με την οδηγία για τις πλημμύρες, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την επανεξέταση των προκαταρκτικών τους αξιολογήσεων των κινδύνων πλημμύρας και, εάν χρειάζεται, να τις επικαιροποιούν, ώστε τόσο το κοινό όσο και η Επιτροπή να έχουν επίγνωση των νέων εξελίξεων όσον αφορά τους κινδύνους πλημμύρας. Επιπλέον, σύμφωνα με την οδηγία για τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα παρακολούθησης και το προκαταρκτικό πρόγραμμα μέτρων που καλύπτουν τα νέα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος, ώστε η Επιτροπή να μπορεί να κρίνει την επάρκεια του προγράμματος. Στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία τονίζεται ότι είναι σημαντικό να συνεχίσει η Ευρώπη την πορεία προς την επίτευξη των περιβαλλοντικών της στόχων. Η Σλοβενία δεν έχει ακόμη παράσχει τις απαιτούμενες πληροφορίες. Δεδομένου ότι η περιβαλλοντική διακυβέρνηση διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διευκόλυνση της ορθής λειτουργίας των διαφόρων τομεακών περιβαλλοντικών κανόνων και στην επίτευξη των στόχων τους, η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει προειδοποιητικές επιστολές στα εν λόγω κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη έχουν πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν στην επιστολή. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη.

 Παραχάραξη του ευρώ: Η Επιτροπή καλεί το Βέλγια και την Ελλάδα να εφαρμόσουν ορθά τους ενωσιακούς κανόνες για την προστασία των νομισμάτων από την παραχάραξη και την κιβδηλεία Η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει προειδοποιητικές επιστολές στο Βέλγιο και την Ελλάδα, λόγω πλημμελούς εφαρμογής των ενωσιακών κανόνων για την προστασία του ευρώ και άλλων νομισμάτων από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Οι εν λόγω κανόνες, που ορίζονται στην οδηγία 2014/62/ΕΕ, έχουν καθοριστική σημασία για την ενίσχυση του πλαισίου της ΕΕ όσον αφορά την καταπολέμηση της παραποίησης τραπεζογραμματίων και κερμάτων. Το Βέλγιο δεν έχει μεταφέρει ορθά τη διάταξη της οδηγίας σχετικά με την ποινικοποίηση της έκδοσης πλαστών νομισμάτων και τη χρήση νόμιμων μέσων ή εγκαταστάσεων για την κατασκευή πλαστών νομισμάτων. Επίσης, το Βέλγιο δεν μετέφερε ορθά στο εθνικό δίκαιο τις διατάξεις της οδηγίας που σχετίζονται με την ευθύνη των νομικών προσώπων και την υποχρέωση των εθνικών αρχών να διαβιβάζουν πλαστά τραπεζογραμμάτια και κίβδηλα κέρματα ευρώ για ανάλυση από το εθνικό κέντρο ανάλυσης κατά τη διάρκεια ποινικής διαδικασίας. Η οδηγία προβλέπει ότι η διαβίβαση των δειγμάτων θα πρέπει να είναι υποχρεωτική το αργότερο μόλις ληφθεί η τελική απόφαση του εθνικού δικαστηρίου, προκειμένου να διευκολύνονται ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση περαιτέρω πλαστών τραπεζογραμματίων και κίβδηλων κερμάτων. Η Ελλάδα —μεταξύ άλλων— δεν έχει μεταφέρει ορθά τις διατάξεις της οδηγίας σχετικά με το ελάχιστο επίπεδο της μέγιστης ποινής φυλάκισης για την παραγωγή και διανομή πλαστών νομισμάτων, η οποία θα πρέπει να είναι οκτώ και πέντε έτη, αντίστοιχα. Επίσης, η εθνική νομοθεσία δεν προβλέπει ότι, για τη διερεύνηση και τη δίωξη αδικημάτων δυνάμει της οδηγίας, διατίθενται αποτελεσματικά ερευνητικά μέσα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στις υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος ή σε άλλες υποθέσεις σοβαρής εγκληματικότητας. Τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν στην προειδοποιητική επιστολή. Ελλείψει ικανοποιητικής απάντησης, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη.

Μπορείτε να δείτε ολόκληρη τη δέσμη παραβάσεων για όλα τα κράτη μέλη εδώ