ΕΕΔΣΑ: τι προτείνουν 18 Φορεις για μετάβαση της Ελλάδας στην Κυκλική Οικονομία

Η σύσταση ειδικού ταμείου Κυλικής Οικονομίας, που θα αξιοποιεί εθνικά και διεθνή κονδύλια και να ενεργοποιηθούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με «taxonomy assessment» περιλαμβάνεται μεταξύ των σημαντικών θεσμικών, τεχνικών, επιστημονικών, διοικητικών και χρηματοδοτικών συμπερασμάτων- προτάσεων του 7ου διεθνούς συνεδρίου  της Ελληνικής Εταιρίας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΕΔΣΑ), που διαμορφώθηκαν ως αποτέλεσμα διαλόγου 18 επιστημονικών, παραγωγικών, αυτοδιοικητικών, περιβαλλοντικών, ακαδημαϊκών φορέων. 

Στο πλαίσιο του συνεδρίου συνεργάστηκαν 18 φορείς από όλο το φάσμα των ενδιαφερομένων μερών για την Κυκλική Οικονομία και διαμόρφωσαν συμπεράσματα Διαλόγου για την μετάβαση της Ελλάδας σε μια Κυκλική Οικονομία σε έξι βασικούς άξονες οι οποίοι είναι: 1. Διακυβέρνηση, συντονισμός, διάλογος, σχεδιασμοί, θεσμικό πλαίσιο, 2. Τοπικές Κοινωνίες και Κυκλικές Πόλεις, Δήμοι, ΦοΔΣΑ, Φορείς, Πολίτες, 3. Εργαλεία επιτάχυνσης, Κίνητρα, Αντικίνητρα, 4. Χρηματοδοτήσεις -Taxonomy& Οικονομικά Εργαλεία, 5. Προιόντα–Έρευνα-Καινοτομία-Εκπαίδευση, 6. Βιομηχανία, Μεταποίηση, Υπηρεσίες.

Το 7ο  Συνέδριο της ΕΕΔΣΑ, σε συνεργασία με την International Solid Waste Association (ISWA) και υπό  την αιγίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τίτλο: «Επιτάχυνση της Μετάβασης στην Κυκλική Οικονομία – Ευκαιρίες & Κίνδυνοι» πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή περισσότερων των 600 συνέδρων στην Αθήνα, 28 και 29 Σεπτεμβρίου 202 στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Κτήριο Αβέρωφ, Συγκρότημα Οδού Πατησίων, με πολλές και σημαντικές συμμετοχές από το φάσμα της αγοράς, της ακαδημαϊκής κοινότητας, των επιστημονικών φορέων, της αυτοδιοίκησης, διεθνών και εγχώριων οργανισμών και εκπροσώπων των αρμοδίων υπουργείων και των κομμάτων.

Το Συνέδριο, όπως επισήμανε στο άνοιγμα των εργασιών ο πρόεδρος του ΕΕΔΣΑ Γιώργος  Ηλιόπουλος, εστίασε στις πρωτοβουλίες και δράσεις επιτάχυνσης της μετάβασης στην κυκλική Οικονομία, στην 4η βιομηχανική επανάσταση, στη μείωση των πλαστικών μιας χρήσης, στη Διαχείριση των Αποβλήτων, στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ταφής και ειδικότερα στις νέες τεχνολογίες διαχείρισης αποβλήτων, στον Εθνικό και στους Περιφερειακούς σχεδιασμούς διαχείρισης, τον πολεοδομικό σχεδιασμό στην Κυκλική Οικονομία και στα χρηματοδοτικά εργαλεία διαχείρισης αποβλήτων.

 Δείτε ΕΔΩ το Ειδικό Τεύχος των ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ – ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ του 7^ου Συνεδρίου της ΕΕΔΣΑ που περιλαμβάνει:

-.Ταυτότητα του Συνεδρίου (Στοιχεία, Χορηγοί, Φωτογραφικό υλικό κλπ)

-40 Προτάσεις σε 8 άξονες από το σύνολο των παρουσιάσεων / εργασιών του Συνεδρίου

-30 Συμπεράσματα σε 6 άξονες από τα Τραπέζια Διαλόγου των 18 Συνεργαζόμενων Φορέων

Γνωστοποιείται και στα συναρμόδια υπουργεία και φορείς της πολιτείας με στόχο την ανάληψη δράσης για την σταδιακή υλοποίηση των προτάσεων.

Τα συμπεράσματα Διαλόγου 18 Φορέων

Οι 18 φορείς τοποθετήθηκαν σε 3 τραπέζια διαλόγου με θέματα Διακυβέρνησης, Θεσμικού Πλαισίου, Βιώσιμης Χρηματοδότησης και οικονομικών εργαλείων, Προϊόντων, Καινοτομίας, Επιχειρηματικότητας και Βιοοικονομίας. Τα συμπεράσματα Διαλόγου 18 Φορέων, σχετικά με την μετάβαση της Ελλάδας σε μια Κυκλική Οικονομία είναι:

1.Διακυβέρνηση, συντονισμός, διάλογος, σχεδιασμοί, θεσμικό πλαίσιο

->Για την ισχυρή εποπτεία και έλεγχο, απαιτείται:

I) ενίσχυση προσωπικού και οργανωτικών δομών, στο σκέλος του ελέγχου, καταπολέμησης παρανομιών

II) πολιτική βούληση για εφαρμογή νόμων και των υποχρεώσεων των εμπλεκομένων σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων

III) εργαλεία ελέγχουεφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Πρέπει να προστεθούν νέα και να εξελιχθούντα υφιστάμενα όπως το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων,

Για τηνολοκληρωμένη διακυβέρνηση σε θέματα ΚΟ, πρέπει:

Ι) να προωθούνται και να υποστηρίζονταιεθελοντικές συμφωνίες μεταξύ Πολιτείας/τοπικής αυτοδιοίκησης και παραγωγικών φορέων για θέματα προτεραιότητας στην ΚΟ (βλ. δράση Ο.3 ΟΧΚΟ)  ΙΙ) να συσταθεί Circularhub, για επιχειρήσεις και ΟΤΑ, με αποστολή να εκπαιδεύσει, να ορίσει πρότυπα και να ωριμάσει επενδυτικά σχέδια και να γίνει προτυποποίηση διαδικασιών για ΟΤΑ και ΦΟΣΔΑ

->Για την αδειοδότηση (περιβαλλοντική , επιχειρηματική) απαιτείται:

-περαιτέρω απλούστευση ειδικά για δράσεις σχετικές με την ΚΟ που εκ των πραγμάτων έχουν οικονομικό και περιβαλλοντικό σκοπό και επιτάχυνση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης με την άμεσηενεργοποίηση του θεσμού των ιδιωτών ελεγκτών μέσω της λειτουργίας των μητρώων αξιολογητών ΜΠΕ και περιβαλλοντικών επιθεωρητών.

->Για την συνεχή και αποτελεσματική διαβούλευση: Πρέπει το ΥΠΕΝ άμεσα να επαναλειτουργήσει το Εθνικό Συμβούλιο Κυκλικής Οικονομίας και την Διυπουργική Επιτροπή ΚΟ με στόχο την προτεραιοποίηση σημαντικών ενεργειών του Οδικού Χάρτη. Προτεραιότητα να λάβουν οι δράσεις εθνικού χαρακτήρα, όπως η βιομηχανική συμβίωση και τα απόβλητα τροφίμων.

->Για την παρακολούθηση της προόδου εφαρμογής της ΚΟ: Πρέπει να ενεργοποιηθεί άμεσα ένα Εθνικό Παρατηρητήριο ΚΟ με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ, αξιοποιώντας ήδη διαθέσιμο υλικό, το οποίο να βελτιωθεί μέσα από τα αποτελέσματα του προγράμματος LIFE με εισήγηση και από την Εθνική Επιτροπή Κ.Ο.

2.Τοπικές Κοινωνίες και Κυκλικές Πόλεις, Δήμοι, ΦοΔΣΑ, Φορείς, Πολίτες

->Για την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση:  Απαιτείται κεντρικός συντονισμός μεταξύ Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κεντρικής Κυβέρνησης

->Για την αποτελεσματική άσκηση αρμοδιοτήτων: Επίσπευση των διαδικασιών για αδειοδοτήσεις, χρηματοδοτήσεις και εξασφάλιση πόρων ( ανθρώπινων/χρηματικών) )

->Για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε τοπικό επίπεδο για την αύξηση της συμμετοχής τους: απαιτείται τοπικό σχέδιο ανά δήμο, μετις κοινωνικές δομές, τις σχολικές μονάδες τα αθλητικά προγράμματα κοκ.

->Στην στελέχωση του δημόσιου τομέα, επιφορτισμένου με την εφαρμογή πολιτικών και μέτρων προώθησης κυκλικής οικονομίας (υπουργεία, ΟΤΑ (Δήμοι και Περιφέρειες), ΦΟΔΣΑ, κ.ό.κ.): Απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό στους παραπάνω φορείς για να ανταπεξέλθουν στις δράσεις της ΚΟ.

3.Εργαλεία επιτάχυνσης, Κίνητρα, Αντικίνητρα

->Απαιτούνται οικονομικά εργαλεία για τις παραγωγικές μονάδες για αύξηση της κυκλική χρήσης των πόρων: επιδοτήσεις αλλά και μετακίνηση των φόρων από την εργασία προς την κατανάλωση πόρων.

->Στη διευρυμένη ευθύνη των παραγωγών: Οι εισφορές πρέπει να αποτυπώνουν το καθαρό κόστος διαχείρισης και να υπόκεινται, ειδικά για την περίπτωση των συσκευασιών και όπου κρίνεται σκόπιμο, σε κριτήρια οικολογικής διαφοροποίησης, κατάλληλα ώστε να ενθαρρύνουν τη σταδιακή ενσωμάτωση αρχών κυκλικής οικονομίας όσο το δυνατόν ευρύτερα στην αγορά.

->Για τον δημόσιο τομέα ως καταναλωτή: απαιτούνται υψηλότεροι στόχοι και δεσμευτικοί γιακυκλικές δημόσιες προμήθειες

->Για τους υπόχρεους σε πληρωμή τελών (Δήμοι ή Καταναλωτές) απαιτείται απαρέγκλιτη εφαρμογή υφιστάμενων τελών(όπως τέλη ταφή, τέλη κατανάλωσης πλαστικών μιας χρήσης, κοκ)

-> Να οριστεί απαλλαγή από τέλη για εγκαταστάσεις, οι οποίες έχουν επιτύχει να είναι “zerotolandfill”

->Μείωση του ΦΠΑ στην ανακύκλωση, αξιοποίηση απορριμμάτων, σε συμβάσεις μεταξύ ιδιωτικών φορέων με ΝΠΔΔ (π.χ. Δήμους/ΦΟΔΣΑ) καθώς πρόκειταιγιαμη ανακτήσιμο ΦΠΑ, που αναγκαστικά μετακυλίεται στον πολίτη, χωρίς να αποτελεί κάποια υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος προς αυτόν.

->Απαιτείται εξειδικευμένος κεντρικός σχεδιασμός για εφαρμογή Πληρώνω όσο Πετάω (ΠοΠ) από τους Δήμους 

->Το τέλος ταφής θα πρέπει να εφαρμοστεί ως αντικίνητρο ταφής και παράλληλα να σχεδιαστούν και κίνητρα για την αποφυγή της

4.Χρηματοδοτήσεις –Taxonomy& Οικονομικά Εργαλεία

->Προτείνεται να συσταθεί ειδικό ταμείο ΚΟ, που θα αξιοποιεί εθνικά και διεθνή κονδύλια και να ενεργοποιηθούν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με «taxonomyassessment».

->Το τραπεζικό σύστημα της χώρας είναι ώριμο για την ΚΟ, σχεδιάζεται διατραπεζικό ESGDataRepository στόχος του οποίου είναι:

α) η χρήση ενός κοινού, διατραπεζικού «εργαλείου» αξιολόγησης χρηματοδοτήσεων με βάση κριτήρια ESG,

β) η σταδιακή προσαρμογή και ενημέρωση της αγοράς και ιδίως των ΜΜΕ στα κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης και

γ) η δημιουργία ενιαίου κόμβου αναφοράς για δεδομένα ESG με συνεχή εμπλουτισμό στοιχείων μέσω πολύπλευρων καναλιών (εξειδικευμένα ESG ερωτηματολόγια, δημόσια διαθέσιμα δεδομένα κ.λπ.).

->Δημιουργείται σε επίπεδο ΕΕ ενιαίος κόμβος πληροφοριών (ESAP), σχετικά με τις δραστηριότητες και τα προϊόντα των διαφόρων κατηγοριών οντοτήτων (που υποχρεούνται να γνωστοποιούν τις εν λόγω πληροφορίες), οι οποίες είναι σημαντικές για τις κεφαλαιαγορές, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά. Το ESAP θα επιτρέψει επίσης σε μη εισηγμένες οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, να παρέχουν πληροφορίες προαιρετικά, γεγονός το οποίο θα διευκολύνει την πρόσβασή τους σε κεφάλαια

->Υπάρχει ανάγκη να δημιουργηθούν προϊόντα – δάνεια συνδεδεμένα με στόχους ESG (μείωση κόστους δανεισμούαν επιτυγχάνονται οι στόχοι).

->Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στον καθορισμό των κινήτρων, ώστε επενδύσεις ενεργειακής αξιοποίησηςνα μην αντιβαίνουντον κανονισμό της ΕΕ για τη βιώσιμη χρηματοδότηση (EUTaxonomy)

5.Προιόντα–Έρευνα-Καινοτομία-Εκπαίδευση 

->Για την παραγωγή ποιοτικού compost και ενέργειας:

1.Η χωριστή διαλογή οικιακών βιοαποβλήτων δημιουργεί την ανάγκη ενδεδειγμένου σχεδιασμού για την ορθολογική επεξεργασία του συγκεκριμένου κλάσματος.

2.Εκτός της αξιοποίησης για παραγωγή κομπόστ πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα αναερόβιας χώνευσης με προϊόν πάλι εδαφοβελτιωτικό, αλλά επιπρόσθετα βιοαέριο με προφανείς δυνατότητες υποκατάστασης άλλων καυσίμων.

Η όποια καθυστέρηση υλοποίησης ΜΕΒΑ πρέπει να οδηγήσει σε άλλες καινοτόμες εκδοχές, με κύρια τη συναξιοποίηση οικιακών βιοαποβλήτων με απόβλητα του αγροδιατροφικού και κτηνοτροφικού τομέα.

->Προϋπόθεση για τη μετάβαση σε μια ορθολογική και αειφόρο διαχείριση στερεών αποβλήτων είναι η ουσιαστική αναβάθμιση του συστήματος εκπαίδευσης, κατάρτισης και ενημέρωσης:

->Απαιτείται εκπαίδευση σε όλα τα στάδια από τη νηπιακή ηλικία μέχρι το πανεπιστήμιο, κατάρτισης του στελεχιακού δυναμικού όλων των φορέων και επιχειρήσεων που εμπλέκονται στην Κυκλική Οικονομία και ενημέρωσης του πολίτη για τα οφέλη που μπορεί να αναμένει από την ενεργό του συμμετοχή προς υλοποίηση σύγχρονων πρακτικών στη διαχείριση απορριμμάτων.

6.Βιομηχανία, Μεταποίηση, Υπηρεσίες

->Σε σχέση με τη διαχείριση των απορριμμάτων και τη δημιουργία προϊόντων προς ανακύκλωση, ανάκτηση ή αξιοποίηση η ελληνική αγορά παρουσιάζει σημαντικό έλλειμα από επιχειρηματικότητα, η οποία θακλείνει τον κύκλο.

->O κλάδος της χημικής βιομηχανίας έχει σημαντική συμβολή στην Εθνική Οικονομία και τεχνολογικά μπορεί να εξελιχθεί και να προσφέρει μεσοπρόθεσμα βιώσιμες λύσεις για να κλείσει τον κύκλο αποβλήτων προτεραιότητας (όπως η χημική ανακύκλωση πλαστικών). Απαιτείται κωδικοποίηση του πολυνομοθετημένου πλαισίου λειτουργίας και ενίσχυση δράσεων εφαρμοσμένης έρευνας και ανάπτυξης μεθόδων.

->Ο τομέας των επιχειρήσεων – παραγωγών ενέργειας από το βιοαέριο – βιομεθάνιο, έχει δυναμικό άμεσης ανάπτυξης και μπορεί να αξιοποιηθεί για άμβλυνση της ενεργειακής κρίσης. Η Ελλάδα παραμένει στάσιμη στην αξιοποίηση βιοαερίου και βιομεθανίου σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

-> Ο Κλάδος των τροφίμων έχει σύγχρονες προκλήσεις (νερό, ενέργεια, τρόφιμα), που συνδέονται άμεσα με την Κυκλική Οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη- καινοτομία στα τρόφιμα, στις συσκευασίες.

->Οι επισκευαστικές δραστηριότητες συνιστούν σημαντικό παράγοντα προώθησης της κυκλικής οικονομίας. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία ευαισθητοποίηση γύρω από την υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας και την προώθηση των επισκευών με το κίνημα Right2Repair. Μία αύξηση των επισκευών στην Ελλάδα θα μπορούσε να έχει θετικό αντίκτυπο στο ΑΕΠ, καθώς θα βελτίωνε το εμπορικό ισοζύγιο και θα αύξανε την προστιθέμενη αξία της οικονομίας.

Όπως σημειώνεται σε ανακοίνωση της ΕΕΔΣΑ τα παραπάνω  συμπεράσματα αποτελούν μια καταγραφή των βασικών συγκλινουσών απόψεων των φορέων,αλλά δεν αποτελούν κατ’ ανάγκη στο σύνολο κοινές θέσεις τους.