Εγκύκλιος ΥΠΕΣ: τα κωλύματα εκλογιμότητας για αιρετούς των Δήμων

Εγκύκλιος του υπουργείου Εσωτερικών δίνει αναλυτικές οδηγίες και διευκρινίσεις για τα ασυμβίβαστα και τα κωλύματα εκλογιμότητας που ισχύουν με το νέο νόμο 5003/2022 (Α’230), που ψηφίστηκε παραμονές Χριστουγέννων στη Βουλή και θα ισχύσουν ειδικά για τις δημοτικές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023 για όλους τους υποψηφίους αιρετών των δήμων (δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων ή πρόεδροι δημοτικών κοινοτήτων).

Η εγκύκλιος του ΥΠΕΣ αναφέρει όλες τις περιπτώσεις για τις οποίες ισχύει για τους αιρετούς της Αυτοδιοίκησης κώλυμα εκλογιμότητας και ειδικότερα τις θέσεις διορισμού η εργασίας  από  τις οποίες πρέπει οι αιρετοί να υποβάλλουν παραιτήσεις  έως 31 Δεκεμβρίου 2022 η αντίστοιχα το αργότερο έως την 31η Μαΐου 2023, σημειώνοντας ότι:

-Σχετικό κώλυμα εκλογιμότητας υφίσταται, όταν ο υποψήφιος μπορεί να το αποβάλει, εφόσον παραιτηθεί, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις.

-Απόλυτο κώλυμα εκλογιμότητας υφίσταται, όταν ο υποψήφιος δεν μπορεί να το αποβάλει, ακόμα και σε περίπτωση παραίτησής του από την κρίσιμη ιδιότητα.

-Τοπικό κώλυμα εκλογιμότητας υφίσταται όταν ο υποψήφιος φέρει την κρίσιμη ιδιότητα, εντός συγκεκριμένης χωρικής αρμοδιότητας στην οποία εμπίπτει ο δήμος, στον οποίο επιθυμεί να θέσει υποψηφιότητα.

“Μπλόκο” σε φυσικά πρόσωπα και εταιρίες

Αξιοσημείωτες μεταξύ των πολλών άλλων περιπτώσεων είναι ότι ο νέος νόμος προβλέπει κώλυμα εκλογιμότητας για συμβάσεις έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών με τους Δήμους.. Ειδικότερα σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΥΠΕΣ:

-«Για τους γενικούς διευθυντές, διευθύνοντες συμβούλους, προέδρους και μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές εταιρειών, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο δήμο, όπου προτίθενται να θέσουν υποψηφιότητα, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο συνολικής αξίας άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ, εφόσον η σύμβαση είναι σε ισχύ κατά και μετά από την 1η Ιανουαρίου 2023. Tο ίδιο κώλυμα και με τις ίδιες προϋποθέσεις ισχύει και για τους μετόχους και εταίρους κεφαλαιουχικών εταιρειών, εφόσον το ποσοστό συμμετοχής τους στις εταιρίες αυτές υπερβαίνει το πέντε τοις εκατό (5%) του συνολικού κεφαλαίου της εταιρείας, καθώς και για όσους είναι εταίροι προσωπικών εταιρειών (ΟΕ και ΕΕ), καθώς και κοινοπρακτούντα πρόσωπα που έχουν συμβληθεί με τον οικείο δήμο όπου επιθυμούν να θέσουν υποψηφιότητα, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει. Αν ο οικείος δήμος συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην επιχείρηση με την οποία συμβάλλεται ο ίδιος, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία μετέχει, δεν υπάρχει ασυμβίβαστο για τους αιρετούς του δήμου που μετέχουν στη διοίκηση της επιχείρησης αυτής».

Διευκρινίσεις

Στην εγκύκλιο με την οποία γίνεται αναλυτική παρουσίαση των καθηκόντων που αποτελούν κώλυμα για την εκλογή στα αξιώματα της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης, επισημαίνεται ότι «η διαπίστωση της ύπαρξης κωλύματος ή μη, αποτελεί αντικείμενο δικαστικής κρίσης» και επεξηγηματικά αναφέρεται ότι:

-Οι υποψήφιοι αιρετοί των δήμων (δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων ή πρόεδροι δημοτικών κοινοτήτων) δεν πρέπει να ασκούν ή να αποδέχονται καθήκοντα που συνιστούν κώλυμα εκλογιμότητας ή ασυμβίβαστο με τη θέση του αιρετού.

-Η νόμιμη αιτία που επιβάλλει τη θέσπιση κωλύματος είναι η προστασία του δημοσίου συμφέροντος από τον επηρεασμό που είναι δυνατόν να ασκήσουν στο εκλογικό σώμα πρόσωπα, τα οποία κατέχουν δημόσια θέση και η αποφυγή της προπαρασκευής, με τον τρόπο αυτό, της σταδιοδρομίας τους ως αιρετών των δήμων (σύμφωνα με την απόφαση του  ΣτΕ 117/2004)

-Eπειδή οι σχετικές διατάξεις εισάγουν περιορισμό του πολιτικού δικαιώματος του εκλέγεσθαι σε θέσεις οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης, είναι στενώς ερμηνευτέες (σύμφωνα με την απόφαση ΑΔΑ: 6ΜΣΤ46ΜΤΛ6-ΧΓΦ), με συνέπεια να αποκλείεται η διασταλτική τους ερμηνεία ή η αναλογική τους εφαρμογή σε άλλες, έστω και όμοιες, περιπτώσεις.

-Επισημαίνεται ότι η συνταγματική διάταξη (του άρθρου 56 Συντάγματος), ορίζοντας κατά τρόπο πλήρη και περιοριστικό τα κωλύματα εκλογιμότητας των βουλευτών, είναι ειδική διάταξη εξαιρετικού χαρακτήρα και δεν είναι, για το λόγο αυτό, δυνατό να τύχει ανάλογης εφαρμογής και στις εκλογές για την ανάδειξη των αιρετών οργάνων των ΟΤΑ.

-Κώλυμα εκλογιμότητας υπάρχει πριν από την εκλογή και διαπιστώνεται κατά την ανακήρυξη των υποψηφίων, ενώ, αν εξακολουθεί να υφίσταται και μετά ή υφίσταται για πρώτη φορά μετά την εκλογή και κατά την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, καθίσταται ασυμβίβαστο, οπότε μπορεί να επιφέρει την έκπτωση του αιρετού από το αξίωμά του.

Στην εγκύκλιο του ΥΠΕΣ που υπογράφει ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Μιχάλης Σταυριανουδάκης σημειώνεται ακόμη ότι:

-«Με την παρούσα εγκύκλιο παρέχονται διευκρινίσεις σχετικά με τις κρίσιμες ημερομηνίες που συνδέονται με τα κωλύματα εκλογιμότητας και τα ασυμβίβαστα του άρθρου 10 του ν. 4804/2021, μετά και τις τροποποιήσεις που επήλθαν με τις διατάξεις των άρθρων 105 και 121 του ν. 5003/2022 (Α’230) ειδικά για τις δημοτικές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου 2023.

Περισσότερες διευκρινίσεις και πληροφορίες για το σύνολο των κωλυμάτων εκλογιμότητας και ασυμβιβάστων, πρόκειται να παρασχεθούν με την κύρια εκλογική εγκύκλιο που θα εκδοθεί ενόψει των δημοτικών εκλογών της 8ης Οκτωβρίου 2023.

Σημειώνεται ότι, έως την έκδοση της αναφερόμενης ως άνω εγκυκλίου, κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέχει στις εγκύκλιες οδηγίες για τις δημοτικές εκλογές της 26ης Μαΐου 2019 (12/ α.π. 24344/03.04.2019, ΑΔΑ: 65ΦΔ465ΧΘ7-5ΟΕ), για να αναζητήσει λεπτομέρειες για το περιεχόμενο των κωλυμάτων που ταυτίζονται κατά περιεχόμενο με αυτά του άρθρου 10 του ν. 4804/ 2021».

Ολόκληρη η εγκύκλιος του ΥΠΕΣ για τα κωλύματα εκλογιμότητας των αιρετών των Δήμων: ΕΔΩ