Εκτός σχεδίου δόμηση: περί της απόφασης του ΣτΕ

Του Δημήτρη Κωνσταντινίδη* Αρχιτέκτων

dimitri.a.konstantinidis@gmail.com

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΣτΕ ΟΛΟΜ. 176/2023

Ο υπογράφων το κείμενο που ακολουθεί είμαι ο αρχιτέκτονας που εξέδωσε την τελευταία αναθεώρηση το 2015 της αρχικής οικοδομικής αδείας του 2006 για ακίνητο στην Πάτμο ιδιοκτησίας Βρετανού εργοδότη μου, την οποία ακύρωσε η απόφαση 176/2023 του ΣτΕ.

Πολύς λόγος έχει ήδη γίνει για τις καταστροφικές ή ευεργετικές (για κάποιους λίγους) επιπτώσεις της απόφασης 176/2023 της ολομελείας του ΣτΕ στην κοινωνία, την οικονομία, την χωροταξία και την ασφάλεια δικαίου.

Κανείς όμως μέχρι στιγμής δεν έχει ασχοληθεί με την δομή αυτής καθαυτής της απόφασης. Με τι λογικά και νομικά υλικά έχει «μαγειρευθεί» ούτως ειπείν;

Κατανοητή αυτή η απουσία κριτικής ανάλυσης αφού, δυστυχώς, οι αποφάσεις ΣτΕ (και μάλιστα της ολομελείας του) αποτελούν τρόπον τινά ιερές εντολές στις οποίες οφείλουμε αδιαμαρτύρητη υποταγή.

-Τι θα λέγαμε όμως εάν ένα δικαστήριο καταδίκαζε κάποιον σε θάνατο με ένα σκεπτικό το οποίο αποτελούνταν από ψευδή στοιχεία, διαστρέβλωση γεγονότων- νόμων, ηθελημένη απόκρυψη άλλων γεγονότων-νόμων;

Πάτμος, θέση Λιγγίνου: η “τρύπα’ της εκσκαφής της υπο ανέγερση οικοδομής, που η οικοδομική άδεια της ακυρώθηκε από το ΣτΕ.

-Έγραψα θάνατο; Ναι, διότι η απόφαση 176/2023 έχει σαν στόχο τον ξαφνικό θάνατο της εκτός σχεδίου δόμησης και σαν αποτέλεσμα τον ξαφνικό οικονομικό θάνατο της περιουσίας εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών ανά την επικράτεια.

Ζυγίζοντας τα λόγια μου, ισχυρίζομαι ότι, δυστυχώς, η απόφαση 176/2023 είναι ένας απαράδεκτος συνδυασμός:

Α) ηθελημένης διαστρέβλωσης και παρανάγνωσης του Πρ. Δ/γματος 24/31-5-1985 (ΦΕΚ 270 Δ’),

Β) αυθαίρετης ερμηνείας των προθέσεων του νομοθέτη του νόμου 3212/31-12-2003 Άρθρο 10 παρ.1 (ΦΕΚ 308Α’) και

Γ) ακόμη χειρότερα, συνειδητή απόκρυψη-εξαφάνιση του άρθρου 23 παρ.3 του ίδιου νόμου 3212/31- 12-2003 (ΦΕΚ 308Α’).

Εξηγούμαι:

Α) Τι λέει το Πρ. Δ/γμα του 1985;

«α. Ελάχιστο εμβαδόν γηπέδου 4.000μ²

β. για γήπεδα που έχουν πρόσωπο σε Διεθνείς, Εθνικές, Δημοτικές και κοινοτικές ως και εγκαταλειμμένα τμήματά τους και σιδηροδρομικές γραμμές απαιτούνται:

Ελάχιστο πρόσωπο 45μ.

Ελάχιστο βάθος 50μ.

Ελάχιστο εμβαδόν 4.000μ2»

Πρόκειται για μια απολύτως λογική διάκριση μεταξύ μη παρόδιων γηπέδων (α’) και παρόδιων γηπέδων (β’).

Τι ισχυρίζεται όμως η 176/2023;

«Η εν λόγω διάταξη του άρθρου 1 παρ.1 του π.δ. όριζε στην περίπτωση α’ απλώς το ελάχιστον εμβαδόν (4.000τ.μ.) για την κατά τον κανόνα δόμηση των εκτός σχεδίου ακινήτων, ενώ ρύθμιζε συνολικά το ζήτημα των προϋποθέσεων αυτής στην επόμενη περίπτωση β’»

Πρόκειται, δυστυχώς, για μία ηθελημένη διαστρέβλωση-παρανάγνωση δύο διαφορετικών περιπτώσεων (α’ και β’) που αποδεικνύεται εύκολα εάν σημειώσουμε τα εξής:

1.το β’ αφορά αποκλειστικά σε γήπεδα «που έχουν πρόσωπο», δηλαδή αυτά τα οποία έχουν ήδη πρόσωπο.

Δεν πρόκειται για θεσμοθέτηση προϋπόθεσης προσώπου, αλλά για θεσμοθέτηση προϋποθέσεων όσων έχουν ήδη πρόσωπο.

2. Λέει η απόφαση 176/2023 «…όριζε στην περίπτωση α’ απλώς το ελάχιστον εμβαδόν (4.000τ.μ.)…»

-Τότε γιατί στο β’ επαναλαμβάνει την προϋπόθεση «Ελάχιστο εμβαδόν 4.000τ.μ.»;

-Προφανώς γιατί το β’ θεσμοθετεί ξεχωριστές προϋποθέσεις για τα γήπεδα «που έχουν (ήδη) πρόσωπο».

3. Το β’ δεν θεσμοθετεί την προϋπόθεση προσώπου αλλά συγκεκριμένο μήκος προσώπου 45μ. (Υπενθυμίζω!: σε όσα έχουν ήδη πρόσωπο σε δρόμο). Η 176/2023 όχι τυχαία, δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο μήκος των 45μ. Αυτό διότι γνωρίζει πολύ καλά ότι η μόνη πραγματική θεσμοθετημένη προϋπόθεση προσώπου εν γένει στα εκτός σχεδίου γήπεδα «έρχεται» το 2003 και έχει και συγκεκριμένο μήκος 25μ. Ούτε αυτό το μήκος, όχι τυχαία, αναφέρεται στην 176/2023 για τον ευνόητο λόγο ότι αποτελεί άλλη μία απόδειξη ότι το α’ και β’ είναι δύο διακριτές περιπτώσεις, όπως θα αποδειχθεί ακόμη καλύτερα και πιο κάτω.

Β) Τι λέει ο νόμος 3212/31-12-2003 (ΦΕΚ 308 Α’) Άρθρο 10, παρ. 1;

«Η περίπτωση α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του από 24/31-5-1985 Πρ.Δ/τος (ΦΕΚ 270Δ’) αντικαθίσταται ως εξής:

α. Ελάχιστον εμβαδόν γηπέδου 4.000μ² και πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο 25 μέτρα»

-Τι μας λέει η 176/2023;

«Ως εκ τούτου ο νομοθέτης, προς αποφυγήν παρερμηνείας και καταστρατηγήσεων, με το άρθρο 10 παρ.1 του ν.3212/2003 όρισε κατά τροποποίηση της ανωτέρω περίπτωσης α’ ελάχιστο μήκος προσώπου των γηπέδων επί του κοινοχρήστου χώρου».

Ας σημειωθεί λοιπόν:

1.Κατ’ αρχάς πρόκειται για μία αυθαίρετη ερμηνεία των προθέσεων του νομοθέτη ο οποίος εμφανίζεται 18 ολόκληρα χρόνια μετά το Πρ. Δ/γμα του 1985 να έρχεται το 2003 να «αποφύγει» «παρερμηνείες» και «καταστρατηγήσεις». Ποιές παρερμηνείες και ποιές καταστρατηγήσεις; Και γιατί άραγε περίμενε τόσο πολύ καιρό να διορθώσει τα κακώς κείμενα;

Στην πραγματικότητα ο νομοθέτης βάζει για πρώτη φορά έναν ουσιαστικό περιορισμό στην εκτός σχεδίου δόμηση θεσμοθετώντας την προϋπόθεση προσώπου μόνο σε γήπεδα που θα δημιουργηθούν μετά την 31^η/12/2003- δηλαδή περιορίζει αισθητά την δυνατότητα κατατμήσεων.

2. Ας προσέξουμε πάλι όμως πως- όχι τυχαία- η 176/2023 δεν αναφέρεται στο συγκεκριμένο μήκος προσώπου (25μ.) που θεσμοθετείται το 2003. Και ας δούμε τυπογραφημένο το Πρ. Δ/γμα του 1985 όπως τροποποιήθηκε με τον νόμο του 2003. Έτσι θα εικονογραφηθεί και πιστοποιηθεί η σαθρότατη δομή της 176/2023 η οποία στηρίζεται μεταξύ άλλων αυθαιρεσιών στην απόκρυψη αντιφατικών στοιχείων όπως δύο διαφορετικά μήκη προσώπου (45μ. και 25μ.) τα οποία υποτίθεται (κατά την 176/2023) αφορούν στην ίδια περίπτωση!!

«α. Ελάχιστο εμβαδόν γηπέδου 4.000μ² και πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο 25 μέτρα.

β. για γήπεδα που έχουν πρόσωπο σε Διεθνείς, Εθνικές, Δημοτικές και κοινοτικές ως και εγκαταλειμμένα τμήματά τους και σιδηροδρομικές γραμμές απαιτούνται:

Ελάχιστο πρόσωπο 45μ.

Ελάχιστο βάθος 50μ.

Ελάχιστο εμβαδόν 4.000μ2»

Να γιατί η 176/2023 δεν έχυσε περιττό μελάνι αναφέροντας τα δύο αυτά διαφορετικά μήκη προσώπου. Εάν τα ανέφερε θα έβγαζε μάτι η αντίφαση: Δύο διαφορετικές προϋποθέσεις μήκους προσώπου για μία περίπτωση γηπέδων.

3. Τέλος, ας σημειωθεί εδώ και κάτι ακόμα: Το β’ απαιτεί και συγκεκριμένο ελάχιστο βάθος: 50μ. Εάν λοιπόν δεχτούμε ότι κατά την ερμηνεία της 176/2023 τα α’ και β’ περιγράφουν και θεσμοθετούν προϋπόθεση της ίδιας περίπτωσης τότε όλα τα ακίνητα εκτός σχεδίου έχουν υποχρέωση όχι μόνον ελάχιστου προσώπου (25μ. ή 45μ.- εδώ υπάρχει το αναφερθέν πρωτύτερα βραχυκύκλωμα!) αλλά και ελάχιστου βάθους 50μ!

Γ) Εδώ φτάσαμε στο χειρότερο δηλαδή την προφανώς ηθελημένη απόκρυψη της μεταβατικής διάταξης του Νόμου 3212/2003 και συγκεκριμένα το άρθρο 23 παρ.3:

«Η περίπτωση α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του από 24/31-5-1985 προεδρικού διατάγματος, όπως αντικαθίσταται με την παρ.1 του άρθρου 10 του νόμου αυτού δεν ισχύει για γήπεδα που υφίστανται κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού»

Είναι εντυπωσιακό ότι η σημερινή κυβέρνηση μόλις μερικά χρόνια πριν και συγκεκριμένα στις 3 Δεκεμβρίου 2020 δια στόματος του τότε υπουργού ΥΠΕΝ Κώστα Χατζηδάκη στην Βουλή αναφέρθηκε στην μεταβατική αυτή διάταξη- την οποία αποκρύπτει σήμερα η 176/2023- λέγοντας:

«Διότι σωστά επισημάνθηκε στην διαβούλευση ότι το κράτος, με έναν νόμο του ΠΑΣΟΚ το 2003, είχε δώσει την βεβαιότητα σε όλους τους ιδιοκτήτες πάνω από 4 στρέμματα ότι μπορούν να χτίζουν- το έγραφε ο νόμος- χωρίς να υπάρχει μέτωπο στο δρόμο. Επομένως χιλιάδες συμπολίτες μας είχαν ήδη αγοράσει τέτοια τεμάχια ή τα είχαν ήδη και είχαν την βεβαιότητα ότι μπορούν να προχωρήσουν μπροστά»!

Πουθενά στην απόφαση 176/2023 δεν αναφέρεται η μεταβατική αυτή διάταξη, η οποία αποδεικνύει ακριβώς ότι η απαίτηση προσώπου αφορά ΜΟΝΟΝ σε όσα γήπεδα δημιουργήθηκαν μετά την 31η/12/2003.

Η απόκρυψη της μεταβατικής αυτής διάταξης αποκτά σκανδαλώδη διάσταση όταν σημειωθεί και το εξής απίστευτο:

Ο ιδιοκτήτης της οικοδομικής άδειας στην Πάτμο και των αναθεωρήσεών της, την οποία ακύρωσε τελεσίδικα η απόφαση 176/2003 είχε προσφύγει στο ΣτΕ επιδιώκοντας την εξαφάνιση της απόφασης 369/2018 του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά, η οποία πρωτοδίκως είχε ακυρώσει την εν λόγω άδεια με μόνο σκεπτικό ότι η μεταβατική διάταξη του νόμου 32/12-2003 άρθρο 23, παρ. 3 (η οποία κατοχύρωνε περίτρανα την οικοδομική άδεια αφού το ακίνητο στην Πάτμο «υφίστατο» από το 1963) ήταν «αντισυνταγματική»!

Η απόφαση 176/2023 δεν σχολιάζει ούτε κρίνει καθόλου την πρωτόδικη απόφαση του Διοικ. Εφετ. Πειραιά εκτός από μία σεμνή αναφορά: «…και συνεπώς νομίμως αν και με διαφορετική αιτιολογία οι προβληθείσες οικοδομικές άδειες ακυρώθηκαν με την εκκαλούμενη απόφαση, απορρίφθηκαν δε όλοι οι αντίθετοι λόγοι εφέσεως».

-Με αυτόν τον …σεμνό τρόπο η 176/2023 αποφεύγει να αναφερθεί ρητά στην ουσία της απόφασης του Διοικ. Εφετ. Πειραιά, δηλαδή στην μεταβατική διάταξη.

-Γιατί; Διότι η μεταβατική διάταξη από μόνη της τινάζει στον αέρα τον – εξ αρχής – σαθρό ισχυρισμό της 176/2023 ότι δήθεν από το 1985 ο νόμος απαιτούσε πρόσωπο εν γένει στην εκτός σχεδίου δόμηση.

Μόνον έτσι, αποφεύγοντας – όπως ο διάβολος το λιβάνι- κάθε αναφορά στην μεταβατική διάταξη καταφέρνει(;) η 176/2023 να συσκοτίσει και να αποκρύψει την αλήθεια η οποία είναι ότι όλα τα εκτός σχεδίου γήπεδα – ανά την επικράτεια – τα οποία έχουν δημιουργηθεί («υφίστανται») πριν την 31η Δεκεμβρίου 2003 ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΕ ΔΡΟΜΟ για να καταστούν δομήσιμα. (Εκτός βέβαια: 1)όσων εμπίπτουν στις περιπτώσεις του προαναφερθέντος περίφημου β´ του νόμου 1985 και

2) όσων εμπίπτουν σε ειδικές διατάξεις όπως συγκεκριμένες ΖΟΕ οι οποίες προβλέπουν ρητά την απαίτηση προσώπου.)

Συμπερασματικά:

-Τίθεται το ερώτημα: «Είναι δυνατόν οι πολίτες/ιδιοκτήτες στην Ελλάδα αλλά και όσοι ξένοι αποφασίσουν να επενδύσουν στην χώρα μας να είναι όλοι έρμαια μιας ανεξέλεγκτης δικαστικής εξουσίας;» Η απάντηση μας είναι: «Αν αυτό δυστυχώς συμβαίνει, τότε αυτή η δικαστική εξουσία θα μπορούσε μάλλον ακριβοδίκαια, να έχει την ονομασία Συμβούλιο του Ετσιθελισμού».

Ακόμα χειρότερα, απέναντι σε αποφάσεις τόσο τραγελαφικές και απολύτως άδικες όπως η  176/2023, η κυβέρνηση, παρόλη την νομοθετική εξουσία που της έχει δώσει η βούληση του Ελληνικού λαού, δείχνει να στέκεται – «μοιραία και άβουλη αντάμα» – μπροστά στο απαράδεκτο φαινόμενο της διαστρέβλωσης, απαξίωσης και απόπειρας ακύρωσης νόμων, που ψηφίζει η Βουλή των Ελλήνων – εδώ και 95 ολόκληρα χρόνια – τους οποίους μάλιστα, πρόσφατα επιβεβαίωσε δημοσίως υπουργός της.

*Δημήτρης Κωνσταντινίδης:

Αρχιτέκτων

Μέλος ΤΕΕ από 29/4/1982

Αρ. Μητρώου 36644

Bachelor : Harvard University 1975

Masters : Columbia University 1978