Ελεύθεροι επαγγελματίες: πως παλεύονται οι καμπάνες τεκμαρτής φορολόγησης

Του Παναγιώτη Ράγγου* Οικονομολόγος

panraggos@gmail.com  

Στην εφαρμογή του νέου φορολογικού νόμου για τον νέο τρόπο φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, το υπουργείο Οικονομικών δίνει τη δυνατότητα της μαχητότητας του τεκμηρίων, δηλαδή της αμφισβήτησης αυτών.

Συγκεκριμένα, οι φορολογούμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο ιδίως στις παρακάτω περιπτώσεις:

• στρατιωτική θητεία,
• φυλάκιση,
• νοσηλεία σε νοσοκομείο ή κλινική,
• αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,
• εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,
• ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,
• απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,
• άλλοι λόγοι ανωτέρας βίας που εμποδίζουν την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Για την εφαρμογή των παραπάνω, ο φορολογούμενος υποβάλλει στη φορολογική διοίκηση τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.

Παράλληλα όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν το ποσό του φόρου που προκύπτει από το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής, εφόσον ζητήσουν τη διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές για να αποδειχθεί ότι το πραγματικό τους εισόδημα είναι χαμηλότερο από το τεκμαρτό. Η τελική ρύθμιση του νόμου προβλέπει ότι θα πρέπει να ορίζεται ο χρόνος διενέργειας του ελέγχου.

Τι σημαίνει όμως μαχητότητα των τεκμηρίων;

Στην ουσία σημαίνει επίκληση φορολογικού ελέγχου. Στο σημείο αυτό θέλουμε να αναφέρουμε κάποια πράγματα γενικά για τους ελέγχους ώστε να δώσουμε μια μικρή εικόνα στο τι να περιμένει κάποιος αν προσκληθεί για έλεγχο ή προκαλέσει τον έλεγχο (μαχητότητα).

Ø  Έλεγχος

Η κοινοποίηση της εντολής ελέγχου αποτελεί το πρώτο στάδιο του φορολογικού ελέγχου. Μετά από αυτήν ο φορολογούμενος γνωρίζει ότι εισέρχεται σε μια απαιτητική διαδικασία, υψηλού ρίσκου και κινδύνου.

Η κοινοποίηση εντολής ελέγχου είναι η αφετηρία για τα επόμενα στάδια με καταληκτικό στάδιο τον καταλογισμό φορολογικών βαρών και πρέπει ο ελεγχόμενος να επικοινωνήσει άμεσα με τον δικηγόρο του για τα φορολογικά θέματα και τον λογιστή του.

Ο χρόνος στους φορολογικούς ελέγχους αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα οργάνωσης της άμυνας και των ισχυρισμών του φορολογούμενου. Η αναζήτηση και η συλλογή στοιχείων είτε από τα βιβλία του φορολογούμενου είτε από τρίτους, όπως για παράδειγμα τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, πρώην και νυν συνεργάτες του, αποτελεί ένα από τα πλέον καθοριστικά στάδια οργάνωσης των ισχυρισμών του φορολογούμενου από τον δικηγόρο του.

Η πλέον αποτελεσματική άμυνα στηρίζεται σε όσο το δυνατόν πληρέστερη συλλογή στοιχείων και αυτή απαιτεί χρόνο προετοιμασίας. Γι’ αυτό το λόγο, ήδη, από το πρώτο στάδιο ο φορολογούμενος σε συνεργασία με τον λογιστή του πρέπει να προετοιμάζει τις γραμμές άμυνας του και να εξετάζει τους νομικούς και λογιστικούς ισχυρισμούς του, με επιμέλεια και προσοχή, για την επιλογή του πλέον ενδεδειγμένου.

Ø  Πως γνωρίζω εάν ελέγχομαι;

Ο φορολογούμενος γνωρίζει, με ασφάλεια, ότι ελέγχεται, μόνο από την κοινοποίηση σ’ αυτόν εντολής ελέγχου.

Ø  Τι είναι η εντολή ελέγχου;

Είναι η γραπτή εντολή για την διενέργεια φορολογικού ελέγχου. Χωρίς εντολή ελέγχου δεν μπορεί να διενεργηθεί νόμιμος φορολογικός έλεγχος.

Ø  Πως λαμβάνω γνώση της εντολής ελέγχου;

Σύμφωνα με την ΠΟΛ 1073/2018 του Διοικητή της ΑΑΔΕ έχει διευκρινιστεί, ότι η εντολή ελέγχου κοινοποιείται στον φορολογούμενο πριν την έναρξη του φορολογικού ελέγχου και σε κάθε περίπτωση εντός πέντε εργασίμων ημερών από την έκδοσή της.

> Τι περιλαμβάνει η εντολή ελέγχου;

1.Ποια υπηρεσία θα διενεργήσει τον φορολογικό έλεγχο. Μπορεί να είναι είτε η Δ.Ο.Υ. του φορολογούμενου είτε κάποιο ελεγκτικό κέντρο, όπως το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (ΚΕΦΟΜΕΠ), η Υπηρεσία Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων(ΥΕΔΔΕ), η Οικονομική Αστυνομία κλπ. Οι δικηγόροι μας έχουν αντιμετωπίσει φορολογικούς ελέγχους από όλες τις παραπάνω φορολογικές αρχές.

2. Ο αριθμός της εντολής ελέγχου και η ημερομηνία έκδοσης της.

3. Ποιος ή ποιοι υπάλληλοι, και μόνον, είναι αρμόδιοι να ελέγξουν την τήρηση των φορολογικών υποχρεώσεων του φορολογούμενου.

4. Το ελεγχόμενο φυσικό ή νομικό πρόσωπο.

5. Ποια είναι η ελεγχόμενη περίοδος.

6. Το αντικείμενο ή τα αντικείμενα του φορολογικού ελέγχου, δηλαδή, αν ο φορολογικός έλεγχος θα αφορά την φορολογία εισοδήματος, τον φόρο δωρεών ή κληρονομιών, τα τέλη χαρτοσήμου κλπ.

Η χρονική διάρκεια του φορολογικού ελέγχου, η οποία δύναται να παραταθεί μόνον μία φορά κατά έξι μήνες. Δεύτερη παράταση είναι δυνατή για ακόμη έξι μήνες, σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

7. Το είδος του φορολογικού ελέγχου, δηλαδή, εάν είναι πλήρης ή μερικός.

Ø  Ειδικές περιπτώσεις

► Έλεγχος στην έδρα της επιχείρησης

Ειδικά στις περιπτώσεις των επιτόπιων φορολογικών ελέγχων, δηλαδή, στις περιπτώσεις εκείνες, που η φορολογική αρχή αποφασίζει να ελέγξει ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο με επίσκεψη στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης του, οι αρμόδιοι υπάλληλοι οφείλουν να επιδείξουν στους εκπροσώπους της επιχείρησης την ταυτότητα τους και την εντολή, πριν την έναρξη του ελέγχου.

► Έλεγχος σε οικία

Η είσοδος στην κατοικία του φορολογουμένου επιτρέπεται μόνο με εντολή του αρμόδιου Εισαγγελέα και ο έλεγχος πραγματοποιείται μόνο με την παρουσία δικαστικού λειτουργού.

Ø  Τι μπορεί να ζητηθεί να προσκομιστεί στον έλεγχο;

Σε περίπτωση ελέγχου εκτός των βιβλίων και στοιχείων της επιχείρησης, θα πρέπει εκτός των παραπάνω και εκτός των κλασικών επαληθεύσεων (ταμείου, αποθεμάτων, απόδοσης φόρων, δικαιώματος έκπτωσης επιχειρηματικών δαπανών κ.λπ.) να είναι σε θέση να ανταποκριθεί και σε πιο σύνθετους ελέγχους που αφορούν κατά κανόνα μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις. , ο ελεγχόμενος οφείλει να προσκομίσει στον έλεγχο:

1. Όλα τα πρωτότυπα δικαιολογητικά που αφορούν τις ηλεκτρονικά υποβληθείσες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος των ελεγχόμενων ετών (π.χ. ασφάλιστρα, δίδακτρα σχολείων κ.λπ.).

2.Όλα τα τηρηθέντα  βιβλία και εκδοθέντα και ληφθέντα στοιχεία εσόδων και δαπανών, σε περίπτωση που ασκείται ελευθέριο επάγγελμα.

3. Επικυρωμένα αντίγραφα των συμβολαίων μεταβίβασης ακινήτων που έλαβαν χώρα κατά τις ελεγχόμενες χρήσεις, ανεξαρτήτως αιτίας  π.χ. αγοράς, πώλησης, δωρεάς, κληρονομιάς κ.τ.λ.

4. Μισθωτήρια συμβόλαια για τυχόν εκμίσθωση ή μίσθωση οικοδομών, οικοπέδων, αγροτεμαχίων καθώς και οικοπέδων σας επί των οποίων ανεγέρθηκαν οικοδομές από τρίτους.

5. Όλα τα αποδεικτικά στοιχεία των εμβασμάτων που στάλθηκαν στο εξωτερικό ή από το εξωτερικό καθώς και οποιοδήποτε άλλο τραπεζικό παραστατικό σχετικό μ’ αυτά.

6. Κατάσταση με το σύνολο των χρηματοοικονομικών προϊόντων όπως π.χ. ομόλογα, μετοχές κ.λ.π και των τραπεζικών λογαριασμών ταμιευτηρίου, όψεως κ.λ.π. στην Ελλάδα και στην αλλοδαπή, ατομικά ή ως συνδικαιούχος με οποιοδήποτε τρίτο πρόσωπο, στην οποία να αναγράφονται:

α) το Πιστωτικό Ίδρυμα

β) το είδος προϊόντος (π.χ. λογαριασμός ταμιευτηρίου, ομόλογο κ.λπ.)

γ) ο αριθμός ταυτοποίησης του προϊόντος

δ) τα στοιχεία (ονοματεπώνυμο ή επωνυμία, Α.Φ.Μ.) των τυχόν συνδικαιούχων, τις αναλυτικές κινήσεις των χρηματοοικονομικών προϊόντων και τραπεζικών λογαριασμών κατά τις χρήσεις που αφορά το ληφθέν αίτημα παροχής πληροφοριών. Στοιχεία για τυχόν εισοδήματά σας ή έσοδα από ασφαλιστικά προγράμματα.

7. Για τη συμμετοχή σας σε εταιρείες, ανεξαρτήτως αν δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ή και εκτός αυτής, κατάσταση στην οποία να περιέχονται τα στοιχεία των εταιρειών αυτών (επωνυμία, έδρα, χρόνος σύστασης, κεφάλαιο, αντικείμενο εργασιών, δ/νση επικοινωνίας κ.τ.λ), το ποσοστό συμμετοχής σας και το είδος της σχέσης σας με τις εν λόγω εταιρείες (μέτοχος, νόμιμος ιδιοκτήτης, εκπρόσωπος κ.ά), προσκομίζοντας τα απαραίτητα έγγραφα, συμφωνητικά, καταστατικά και οποιαδήποτε λοιπά στοιχεία που διαθέτετε και αποδεικνύουν τη σχέση σας με τις εταιρείες αυτές.

8. Αποδεικτικά στοιχεία και πληροφορίες για την πραγματική πηγή ή αιτία προέλευσης των χρηματικών ποσών των τραπεζικών σας λογαριασμών και λοιπών χρηματοοικονομικών προϊόντων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα εσόδων που πρέπει να δικαιολογηθούν με την προσκόμιση των αποδεικτικών τους είναι τα κέρδη από λαχεία, αμοιβαία κεφάλαια, η πώληση μετοχών για την ενδεχόμενη υπεραξία τους κ.α.

Προσπαθήσαμε μέσα από το σύντομο αυτό άρθρο, να δώσουμε μια μικρή εικόνα για το τι θα κληθεί να αντιμετωπίσει κάποιος φορολογούμενος, ελεύθερος επαγγελματίας ή αυτοαπασχολούμενος αν θελήσει να προσβάλει τον νέο τεκμαρτό τρόπο προσδιορισμού (μαχητότητα). Διαπιστώνουμε ότι δεν είναι καθόλου εύκολη η διαδικασία. Υπενθυμίζουμε, ότι η διαφύλαξη των εγγράφων είναι υποχρεωτική για μία πενταετία από την αρχή του επόμενου φορολογικού έτους υποβολής της φορολογικής δήλωσης, επί της ουσίας δηλαδή για έξι έτη (π.χ. η χρήση 2018 παραγράφεται την 31.12.2024).

Το βασικότερο στοιχείο για την προστασία της επιχείρησης είναι η σωστή προετοιμασία. Πολλές φορές κάποια σημεία ή διαδικασίες ή πολιτικές της επιχείρησης εγκυμονούν κινδύνους, οι οποίοι μπορεί να μην είναι καν αντιληπτοί. Για αυτό το λόγο καλό θα είναι περιοδικά οι επιχειρήσεις να εξετάζουν π.χ. μέσω προσομοιώσεων φορολογικών ελέγχων ή άλλων διαδικασιών, τους πιθανούς κινδύνους και να λαμβάνουν εγκαίρως μέτρα προστασίας τους. Ιδιαίτερα σημαντική τέλος είναι και η πολιτική που θα ακολουθήσει μία επιχείρηση μετά τον έλεγχο.

Η δυνατότητα που έχει είναι κατ’ αρχήν η ενδικοφανής προσφυγή, η οποία μπορεί να ασκηθεί εντός διαστήματος 60 ημερών από την κοινοποίηση των πράξεων διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου. Οι ενδικοφανείς προσφυγές υποβάλλονται για την επανεξέταση των πράξεων της φορολογικής διοίκησης στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας.

Στόχος είναι η επίλυση των φορολογικών διαφορών σε σύντομες προθεσμίες, ώστε να επιτυγχάνεται η συντομότερη είσπραξη δημοσίων εσόδων και η αποσυμφόρηση των διοικητικών δικαστηρίων από υποθέσεις που μπορούν να επιλυθούν σε επίπεδο φορολογικής διοίκησης. Την ενδικοφανή προσφυγή μπορεί κάποιος να την ασκήσει ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων με αίτημα επανεξέτασης στο πλαίσιο διοικητικής διαδικασίας.

Η ψηφιακή υποβολή ενδικοφανούς προσφυγής πραγματοποιείται μέσω του δικτυακού τόπου της ΑΑΔΕ, ήτοι www.aade.gr, με τη χρήση των προσωπικών κωδικών πρόσβασης του TAXISnet. Όταν ο υπόχρεος είναι νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, σε περίπτωση που η ενδικοφανής προσφυγή υποβάλλεται ψηφιακά από το νόμιμο εκπρόσωπό τους, τότε η υποβολή γίνεται με χρήση των προσωπικών κωδικών πρόσβασης του τελευταίου.

Θα πρέπει εντός αυτού του διαστήματος να συγκεντρωθούν όλα εκείνα τα στοιχεία που θα στηρίξουν μία τέτοια προσφυγή και να μελετηθεί και στη συνέχεια ελεγχθεί προσεκτικά η έκθεση ελέγχου. Εκεί θα πρέπει να εξεταστούν εκτός από τα ουσιαστικά στοιχεία και διαδικαστικά ζητήματα, όπως π.χ. πιθανότητα παραγραφής, τυπικές ελλείψεις στην έκθεση ελέγχου ή της πράξη προσδιορισμού του φόρου κ.λπ. Τελευταίος δρόμος σε περίπτωσης μη δικαίωσης είναι τα διοικητικά δικαστήρια. Βέβαια όλα τα ανωτέρω απαιτούν χρόνο και χρήμα. Μεγάλη προσοχή λοιπόν. Πλέον τα λάθη πληρώνονται.

Τα συμπεράσματα δικά σας…

*Παναγιώτης Ράγγος

Λογιστής Φοροτεχνικός  Α΄ Τάξης

Οικονομολόγος

Πιστοποιημένος Εσωτερικός Ελεγκτής

Πηγή: foronews