Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων: το έργο που αγκαλιάστηκε από όλους

Από τον Βασίλη Σγούτα*

 Προκειμένου η Αθήνα να αρχίσει να γίνεται μια πόλη με ποιότητα ζωής και φιλική για τον πεζό, ήταν απαραίτητο ένα έργο μεγάλης κλίμακας και μεγάλης εμβέλειας, που θα σηματοδοτούσε αυτή την αλλαγή νοοτροπίας. Η επιτυχία και καθολική αποδοχή της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων επιτελεί και αυτό το σκοπό.

Η συνολική εικόνα

Ο Αλέξανδρος Φωτιάδης, στη δεκαετία του 80, ήταν αυτός που πάλεψε για να αναβιώσει το παλιό όραμα του Αρχαιολογικού Πάρκου, από το Ολυμπιείο ως τον Κεραμεικό, ένα όραμα που προϋπήρχε από την εποχή των πρώτων σχεδίων για την Αθήνα. Πολλοί, πάρα πολλοί, έβαλαν, διαχρονικά, τη σφραγίδα τους στο έργο αυτό, με προεξάρχοντες τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Διαμαντόπουλο και τον, για πολλά χρόνια επικεφαλής της ΕΑΧΑ, Γιάννη Καλαντίδη και, πιο πρόσφατα, τη Ντόρα Γαλάνη.

Περνώντας από το Ολυμπιείο

Λίγοι, ακόμα και εκείνοι που πίστεψαν στο έργο από την αρχή, θα μπορούσαν να φανταστούν ότι η κυκλοφορία της Αποστόλου Παύλου και του κάτω τμήματος της Ερμού θα είχε απορροφηθεί τόσο ανώδυνα. Όταν βλέπεις, σήμερα, εικόνες των δρόμων αυτών, με αυτοκίνητα, νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε άλλη, πολύ παλιά, εποχή.

Ο μεγάλος αρχαιολογικός περίπατος, όπως έχει ονομαστεί η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, αρχίζει από την Αμαλίας και τη Μακρυγιάννη και φτάνει μέχρι το Γκάζι, στο τέλος του Κεραμεικού, με την οδό Αδριανού να λειτουργεί συμπληρωματικά. Ο περίπατος αναδεικνύει, συγκεντρωμένους μαζί, τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας – Ολυμπιείο, Ακρόπολη, Αρχαία Αγορά, Ρωμαϊκή Αγορά και Κεραμεικό. Επιτρέπει, παράλληλα, στον περιπατητή να αφομοιώσει και την ευρύτερη εικόνα, με τον λόφο Φιλοπάππου, την Πνύκα, την Πλάκα και, ιδιαίτερα σημαντικό, την ζωντανή πόλη που συνυπάρχει με την ιστορία. Όλο μαζί, ένα μοναδικό στον κόσμο, σύνολο.

Η ολοκλήρωση στο Στάδιο

Στα πολλά θετικά του έργου, η εναλλαγή των υλικών στις στρώσεις των οριζόντιων επιφανειών. Με διαφοροποιήσεις που προσφέρουν, με σπάνια ευαισθησία, ποικιλία χωρίς να χάνεται η ενότητα του συνόλου.

Κατηφορίζοντας προς Μακρυγιάννη (φωτ. αρχείου)

Για την ολοκλήρωση του όλου έργου της ενοποίησης μέχρι και την Αρδηττού, απέμενε, πριν τον Μεγάλο Περίπατο, η πεζοδρόμηση της Όλγας. Είχαν δικαιολογημένα διατυπωθεί πολλές επιφυλάξεις αν, με τις αυξήσεις του κυκλοφοριακού φόρτου της περιοχής, ήταν εφικτή αυτή η πεζοδρόμηση χωρίς πολύ αρνητικές επιπτώσεις. Θα υπήρχε, όμως, και μέση λύση. Να περιοριστεί το τραμ εκεί όπου εμφανίζει την μεγαλύτερη επιβατική κίνηση – από την Κασομούλη, και τον σταθμό μετρό του Νέου Κόσμου, και πέρα. Αυτό θα επέτρεπε στο ήδη φαρδύ πεζοδρόμιο κατά μήκος του Ολυμπιείου και των αθλητικών εγκαταστάσεων, να διαπλατυνθεί κατά το πλάτος των γραμμών του τραμ με ενσωμάτωση και ποδηλατόδρομων. Αν, μπορέσει, μια μέρα, να υλοποιηθεί, σε συνέργεια με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, και υπόγεια διάβαση κάτω από την Αμαλίας, τότε το συνολικό έργο θα έχει πλήρως ολοκληρωθεί.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design